زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر مرضیه مختاری پور؛ هیات علمی دانشگاه فرهنگیان اصفهان

در شماره گذشته دنیای زنان به معرفی موضوع طلاق و بررسی انواع آن و اینکه در چه شرایطی زن یا مرد حق فسخ ازدواج را می‌توانند داشته باشند پرداختیم.

در ادامه دیگر موارد و قوانین در امر طلاق را مورد بررسی قرار می‌دهیم. 

عیوب مرد و حق فسخ ازدواج 

طبق ماده ۱۱۲۲ قانون مدنی، عیوب ذیل در مرد که مانع از ایفاء وظیفه زناشوئی باشد، موجب حق فسخ برای زن خواهدبود:

1. عنن یا ناتوانی جنسی به شرط اینکه بعد از گذشتن مدت یکسال از تاریخ رجوع زن به حاکم رفع نشود،

2. خصاء به معنی اخته کردن یا خایه کشیدن و

3. مقطوع بودن آلت تناسلی. طبق ماده 1125 قانون مدنی، عیوب فوق اگر مربوط به قبل از عقد زناشویی باشد و بعد معلوم شود، موجب حق فسخ می‌شود و زن در صورتی که بخواهد، می‌تواند عقد را به هم بزند.

ولی اگر بعد از عقد باشد، دلیلی بر این که بتواند عقد را به هم بزند، ندارد، مگر در مورد عنین بودن که اگر بعد از عقد پیدا شود و مرد با همسر خود نیامیخته باشد و قدرت آمیزش با هیچ زنی را نداشته باشد، زن حق فسخ دارد. نکته مهم‌تر این که در صورت بروز عنن در مرد، قانون توجهی به مبدأ و نحوه پیدایش این مساله در زن ندارد.

مثلاً ممکن است فردی برای انجام وظیفهای دینی یا ملی یا بر اثر خطایی شخصی یا در حین انجام کار دچار حادثهای شود که این دو مشکل برای او پیش بیاید.

در چنین شرایطی منشأ بیماری از نظر قانون مهم نیست و همین که این مساله باعث اختلال در زندگی طرفین و روابط زناشویی میشود و شرایطی را فراهم می‌کند که زن در مشقت و سختی غیرقابل تحمل قرار می‌گیرد، برای او حق فسخ ایجاد می‌کند.

عیوب زن و حق فسخ ازدواج 

طبق ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی، عیوب ذیل درزن موجب حق فسخ برای مرد خواهد بود:

1. قرن: وجود زایده‌ای استخوانی در آلت تناسلی زن که مانع انجام لقاح است

۲. جذام

۳. برص

۴. افضاء: یکی شدن مجرای حیض و بول بر اثر نزدیکی اسـت یا آن که مجرای حیض و غایط یکی شود

۵. زمین‌گیری  

۶. نابینائی ازهردوچشم.

طبق ماده ۱۱۲۴ عیوب زن در صورتی موجب حق فسخ برای مرد است که عیب مزبور در حال عقد وجود داشته است.

نکته‌ای که باید حتماً مورد توجه باشد، این است که حق فسخ، فوری است؛ یعنی به مجردی که زن یا مرد متوجه عیب دیگری شد باید فسخ کند و اگر با علم به عیب، فسخ را به تأخیر اندازد، حق فسخش ساقط می‌شود.

طبق ماده ۱۱۲۶ - هریک از زوجین که قبل ازعقد عالم به امراض مذکوره درطرف دیگربودبعدازعقد حق فسخ نخواهدداشت.

اما از آن جا که حق فسخ به خاطر این است که هیچ یک از زن و مرد، به خاطر معیوب بودن دیگری گرفتار ضرر و زیان نشوند و بتوانند شریکی مطلوب و ایدآل برای زندگی خود به دست آورند، لازم است حق آنها در صورت جهل به این که می‌توانند فسخ کنند یا جهل آنها به این که باید فوراً فسخ کنند، محفوظ بماند تا از رهگذر جهل، نیز گرفتار ضرر و زیان نشوند و بنابراین آنها به سبب جهل، معذورند و به اصطلاح، جهل، در این جا عذر است.

تفاوت فسخ نکاح و طلاق

فسخ و طلاق هر چند که از حیث داشتن عده یکسان بوده و تفاوتی با یکدیگر ندارند، ولی از جهات زیر متفاوتند:

1- در طلاق باید صیغه طلاق با تشریفات و بیان خاص ادا شود، در صورتی که در فسخ نیازی به آن تشریفات نیست (ماده 1132 قانون مدنی)

2- در طلاق شهادت دو مرد عادل ضروری است، در حالی که در فسخ نیازی به آن نیست (ماده 1132 و 1140 ق.م وماده 449 ق.م)

3- اصولاً طلاق به استناد ماده 1133 قانون مدنی به وسیله مرد واقع میشود مگر در موارد مذکور در مواد 1129 و 1130 ق.م، ولی فسخ هم از جانب زن و هم مرد در موارد اختصاصی یا اشتراکی قابل اعمال است.

4- مستندا به ماده 645 قانون مجازات اسلامی، ثبت واقعه ازدواج دائم، طلاق و رجوع الزامی‌است و الا مرد به مجازات حبس تعزیری تا یکسال محکوم میشود، ولی در خصوص فسخ چنین حکمی‌نیست.

5- به استناد ماده ۱۱۴۰ قانون، طلاق زن درمدت عادت زنانگی یا درحال نفاس صحیح نیست، مگر اینکه زن حامل باشد یا طلاق قبل ازنزدیکی بازن واقع شود یا شوهر غائب باشد به طوری که اطلاع ازعادت زنانگی بودن زن نتواند حاصل کند.

ماده ۱۱۴۲ - طلاق زنی که با وجود اقتضای سن عادت زنانگی نمی‌شود، وقتی صحیح است که ازتاریخ آخرین نزدیکی بازن سه ماه گذشته باشد.

6- در طلاق رجعی در زمان عده نفقه زن به عهده شوهر است، ولی در فسخ نکاح به موجب ماده 1109 نفقه تعلق نمیگیرد، مگر زن حامله باشد.

7- در طلاق چنانچه طلاق رجعی باشد، در ایام عده حق رجوع برای زوج وجود دارد، ولی در فسخ حق رجوع وجود ندارد.

8- اگر قبل از نزدیکی طلاق صورت پذیرد، زن مستحق نصف مهر است، ولی اگر قبل از نزدیکی نکاح فسخ شود زن استحقاق مهر ندارد، مگر اینکه موجب فسخ عنن باشد.

9- طلاق تحت شرایطی موجب حرمت ابدی میشود، ولی در فسخ اینطور نیست.

10- ارجاع به داوری در طلاق هست، ولی در فسخ نیست.

11- طلاق اختصاص به نکاح دائم دارد، ولی فسخ هم در نکاح دائم است و هم در غیر دائم.

12- در طلاق رجعی اگر زن یا مرد در ایام عده فوت نمایند از یکدیگر ارث میبرند، ولی در طلاق بائن و فسخ نکاح چنین نیست. بنابراین درشرایط عدم رعایت حقوق زن در خانواده که به بروز حرج و تنگنا برای زن می‌انجامد و یا او را در معرض ضرر و زیان قرار می‌دهد، نمی‌توان پیمان ازدواج را در حق زن عقد لازم دانست، زیرا دلیل لاضرر به عنوان دلیل حاکم، لزوم عقد نکاح را که موجب چنین آثار زیان‌باری است، نفی می‌کند و در نتیجه این عقد قابل فسخ خواهد بود. 

منابع

  طلاق. (1395). 27 بهمن ماه. گرفته شده از سایت

 www.central clubs.com 

قانون مدنی

قانون برای فریبخورده حق فسخ عقد را در نظر گرفته است. (1396). گرفته شده ازسایت:

www.amvatansalam.com

‏نقش محکومیت‌های قانونی شهور در حق طلاق. (1396 ). 18 فروردین ماه. گرفته شده از سایت

www.fa.wikisource.org

بیشتر بخوانید:

ابعاد حقوقی طلاق (قسمت اول)