تحريريه دنياي سلامت
در گوش عصب‌هایی به نام «وستی بولوكوچلیر» وجود دارند كه به مغز پیغام شنیدن و كنترل آن را می‌دهند و به تعادل بدن كمك میكنند.
اما گوش‌ها تنها ارگان برای حفظ تعادل بدن نیستند. گوش‌ها، چشم‌ها، مفاصل و ماهیچه‌ها همه با هم كار میكنند و به ثبات و تعادل بدن ما كمك میكنند.
وقتی كه یكی از این دستگاه‌ها به خوبی كار نكند، عملكرد بقیه نیز دچار مشكلاتی می‌شود و حتی انجام ساده‌ترین كارها مثل راه رفتن و بازی كردن دشوار می‌گردد.
اختلالات تعادلی، معمولاً در میان كودكان چندان شایع نیست و اغلب بزرگ‌ترها دچار آن میشوند؛ به همین دلیل علائم و نشانه‌های آن در كودكان اشتباه گرفته می‌شود.
مشكلات تعادلی چیست؟
برای آنكه دریابیم مشكلات تعادلی به چه چیزهای اطلاق می‌شود، بسیار مهم است كه بدانیم تعادل چه كار می‌كند.
بدن ما براساس عملكرد سه دستگاه مجزا و مهم كار می‌كند كه هر سه دستگاه پیغام های عصبی به مغز می‌رسانند:
در گردن، نیم‌تنه بالا و مفاصل پاها گیرنده‌های حسی فشار وجود دارند كه اطلاعات را به مغز می‌فرستند. هنگام برگرداندن سر، راه رفتن روی سطوح مختلف و بسیاری كارهای دیگر این پیغام‌ها به مغز فرستاده میشوند.
در قسمت جلویی گوش داخلی و قسمت حلزونی شكل گوش، مجراهایی وجود دارد كه به تعادل بدن كمك میكنند.
وقتی كه به سرعت سر خود را برمی‌گردانید، مایع موجود در مجراها، به سمت بخش حلزونی حركت می‌كندو پیغام حركت را به مغز می‌رساند و مغز ظرف كمتر از یك ثانیه، پیغام راا به تمام عضلات بدن كه به حفظ تعادل آن، كمك میكنند، می‌فرستد.
در چشم‌ها، عصب‌هایی كه به شبكیه چشم منتهی میشوند، سلول‌های حساس به نور دارند كه با نگاه كردن به چیزی و برخورد نور با شبكیه، پیغام‌هایی الكتریكی را به مغز می‌رسانند.
مغز ما از این سیگنال‌ها استفاده كرده و آنچه را كه می‌بیند، تفسیر و شروع به خلق تصاویر بصری می‌كند.
هر چشم تصاویر را كمی متفاوت‌تر از دیگری می‌بیند و این مسأله به دریافت عمق كمك می‌كند (اینكه اشیا چقدر از ما فاصله دارند) و برای حفظ تعادل بدن ضروری است. اگر هر یك از این سهه دستگاه به خوبی كار نكند، تعادل بدن به هم می‌خورد.
عوامل ایجاد اختلال
با توجه به نوع اختلال تعادل و اینكه چه چیزی باعث ایجاد آن شده، علائم این اختلال متفاوت است. برخی افراد علائم شدیدی دارند؛ به طوری كه انجام هر كاری برایشان دشوار است و برخی دیگر با علائم متوسط كه كمتر مورد توجه قرار می‌گیرند، روبه‌رو هستند.
به طور كلی، مهم‌ترین علامت اختلال تعادل، عدم تعادل و بی‌ثباتی است. فرد مبتلا به سختی می‌تواند بایستد، راه برود، دور بزند، از پله‌ها بالا برود، تلو تلو می‌خورد، و مرتباً به اشیا و چیزهای پیرامونش برخورد می‌كند.
آنها موقع راه رفتن پاهای‌شان را بسیار از هم باز میكنند و راه رفتن در جاهای تاریك برایشان تقریباً غیرممكن است. سرگیجه یكی دیگر از علائم اختلال تعادل می‌باشد. در این حالت اتاق دور سر فرد می‌چرخد در افراد نشسته، در حال حركت یا ایستاده دیده می‌شود. اختلال تعادل می‌تواند موجب برخی مشكلات بینایی شود.
این افراد تصاویر را در حال حركت می‌بینند و دیدشان تار است. به این حالت «oscillopsia» می‌گویند كه با دچار شدن به آن خواندن و نوشتن نیز مختل می‌شود.
انواع اختلالات تعادلی
اختلال تعادلی خوش‌خیم مادرزادی: این اختلال حدوداً از شش ماهگی شروع می‌شود و كودكانی كه دچار آن میشوند به سختی گردن خود را نگاه می‌دارند.
آنها دچار سردرد، تعرق زیاد و حالت تهوع میشوند و ایرادگیر به نظر می‌رسند. این دسته از كودكان به شكل عجیبی راه می‌روند.
سرگیجه مادرزادی خوش‌خیم: گاه مایع و اجزای ریز در گوش داخلی به وجود می‌آیند. این حالت كه معمولاً مادرزادی است، برای چند لحظه اتفاق می‌افتد و سریع برطرف می‌شود با سردرد، حالت تهوع و استفراغ همراه است. معمولاً در سنین 2- 12 سالگی بروز می‌كند و به تدریج كه كودك بزرگگ می‌شود، بهبود می‌یابد؛ اما در صورت عدم بهبودی، در بزرگسالی با سرگیجه مادرزادی خوش‌خیم همراه با میگرن برمی‌گردد.
التهاب عصبی دهلیزی: نوعی عفونت باعث ایجاد التهاب در عصب دهلیزی می‌شود كه با حالت تهوع و استفراغ و حركات غیرارادی چشم همراه است.
لابیرنیتیتیز (Labyrinthitis): با یك عفونت ویروسی در گوش داخلی و بخش حلزونی آن شروع شده و باعث كاهش شنوایی و زنگ زدن گوش می‌گردد.
علل و عوامل
پزشكان هنوز علت واقعی مشكل عدم تعادل را نمی‌دانند، اما علائم مربوط به اختلال تعادل می‌تواند در اثر یكی از موارد زیر پدیدار شوند: آسیب‌های گوش، سر و گردن اُتوكسیسیتی (ototoxicity) (وقتی كه برخی از داروها و آنتی‌بیوتیك‌های خاص و داروهای شیمی درمانی به گوش داخلی آسیب می‌رسانند). میگرن از دست دادن شنوایی عفونت شدید گوش میانی
انواع عفونت‌ها، افسردگی ،اعتیاد به مصرف الكل ، اختلالات حملات صرع
علائم اختلال تعادل
حركات غیرارادی چشم‌ها ،عدم توانایی برای نگاه كردن به نورها و جاهای روشن، به خصوص نورهای در حال حركت ،عدم تحمل موقعیت‌ها و مكان‌های شلوغ، مثل خیابان‌های پرترافیك و مراكز خرید
اختلال در دریافت عمق مسأله تعادل روی شنوایی نیز اثر می‌گذارد. به نظر این افراد صداها پیچیده‌تر هستند. گاهی اوقات دچار گوش درد میشوند و یا احساس میكنند گوششان پر شده است.
علائم مربوط به عدم تعادل، از نظر روحی، روانی و فیزیكی روی بیماران اثر می‌گذارد و به مشكلات دیگری نیز می‌انجامد؛ مثل:
سردردهای گاه و بی‌گاه و میگرن حالت تهوع، استفراغ و اسهال بیماری حركتی تغییر ضربان قلب و فشار خون خستگی حملات ناگهانی صرع ترس، نگرانی و وحشت افسردگی
اختلال تعادل باعث می‌شود كه فرد به سختی بتواند برخی چیزها را به خاطر آورد، تمركز كند، توجه كند و چیزی را دنبال نماید. مثلاً سر كلاس درس نمی‌تواند به حرف های معلم، تخته سیاه كلاس و كتاب‌های خود توجه كافی داشته باشد. گاهی اوقات به
این افراد برچسب تنبلی می‌زنند و دیگران فكر میكنند آنها دست و پا چلفتی هستند.
بدترین قسمت این مسأله آن است كه تلاش برای بهبود اوضاع و انجام دوباره آن كار بی‌فایده‌‌ای است و هر بار همان اتفاق می‌افتد.
علل و عوامل
انجام حركات و ورزش‌های تعادلی كه باعث تقویت مهارت‌های تعادلی و ایجاد هماهنگی در بدن میشوند، بهترین راه درمان این اختلالات است.
ورزش‌هایی مثل ایستادن، خم شدن، راه رفتن با چشم‌های كاملاً باز و سپس با چشم‌های بسته، شنا كردن، راه رفتن روی سطوح مختلف و ... افرادی كه اختلال تعادل در آنها با كاهش شنوایی همراه است، باید از وسایل كمك شنیداری یا قرار دادن دستگاهی در بخش حلزونی گوش داخلی و درمان‌های شنوایی استفاده كنند.
تشخیص
برای تشخیص این اختلال آزمایش‌های زیر باید انجام شود: ام‌آرآی و سی‌تی‌اسكن تست حركتی
تست شنوایی-رفتاری: بررسی پاسخ‌های رفتاری فرد به صداها
تست تشعشعات اوتوآكوستیك (OAE): قرار دادن لوله مدرج در مجرای گوش
الكترو نیستا گموگرام (ENG): تعادل فرد از طریق قرار دادن الكترودها در اطراف چشم‌ها روی مونیتور با حركات چشم نمایش داده می‌شود.
فرستادن صداهای مختلف با انواع پالس‌ها برای دریافت پاسخ سلول‌های گوش داخلی به صداها
ویدئو نیستاموگرافی (VNG): آزمایشی شبیه
تست پاسخ شنیداری مغز (ABR): با قرار دادن سمعك‌های كوچكی در مجراهای گوش، الكترودها پاسخ عصبی شنیداری به صداها را ثبت میكنند.
پُستو روگرافی: توانایی فرد هنگام ایستادن اندازه‌گیری می‌شود.
