زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

چرا بايد بدانيم مفهوم نماز چيست؟
معني نماز در لغت و شرع مقدس
در جامع‌المقاصد ج 5/2 كتاب الصلوه آمده است كه:
از حيث لغت معروف و شايع اين است كه واژه (صلوه) به معناي (دعاء) است. شاهد بر اين در سوره توبه آيه 103 خداوند متعال مي‌فرمايد: (وصل عليهم) يعني برايشان دعا كن.
و دركافي 6/194 ح 10آمده است كه پيامبر اكرم(ص) فرمود: وَ صلَّت عليكم الملئكه، يعني ملائكه بر شما دعا كردو محققين تصريح نموده‌اند كه لفظ (صلوه) از الفاظ مشترك معنوي است به معني (توجه) پس توجه از خداوند به بندگانش و فرشتگانش رحمت، و توجه از ملائكه استغفار، و توجه از آدميين دعاست.
و در قاموس ج 4/353 حُسن مدح از خداوند بر پيامبرش زياد شده است و گويا از استعمالات مجازيه است زيرا متضمن معني رحمت است به دليل اينكه كتاب‌هاي لغت، حقيقت و مجاز را بدون فرق گذاشتن بين حقيقت و مجاز، معناي لفظ را جمع كرده است.
و در قاموس ج 4/354 آمده است كه لفظ (صلوه) به معني عبادت است كه شامل ركوع و سجود است و اين همان معني شرعي است، حقيقت لغويه و مشهور بر زبان علماء اين است كه معني شرعي حقيقت لغوي نيست، زيرا در لغت به معناي دعاست و شرعاً عبارت است از عبادت مخصوص و روي همين بنا است كه اصوليين در حقايق شرعيه شمرده‌اند كه لفظ (صلوه) مجاز لغوي است و قائل شده‌اند به وجود مجاز لغوي و لذا بديهي است زيرا اهل لغت اين معنا را نمي‌شناسند مگر از طرف شارع و شرع و ذكر كردن لغويين در كتبشان كه لفظ صلوه به معني اركان مخصوص و عبادت خاص است اقتضاء نمي‌كند كه لفظ صلوه حقيقت باشد در اركان مخصوصه براي اينكه عادت لغويين جمع معاني است كه لفظ در آن معنا استعمال شده و فرقي بين حقيقت و مجاز ملتزم نشده‌اند و لذا لفظ صلوه لغتاً و حقيقتاً به معناي دعواست و مجازاً استعمال شده است. در عبادت مخصوصه و فقهاء در تعريف صلوه شرعاً اختلاف كرده‌اند و كمتر تعريفشان خالي از اشكال بوده است و بهترين تعريف، تعريف شيخ ما علامه در كتاب ذكري است كه فرموده است صلوه: عبارتست از افعالي كه با تكبير افتتاح مي‌شود رو به قبله بودن شرط آن افعال است. براي قرب الي‌ا... و من كم و زياد كردم اين تعريف را پس تعريف مساوي با لفظ (صلوه) به معناي افعالي است كه با تكبير آغاز مي‌شود و با سلام ختم مي‌گردد و براي قرب پروردگار متعال انجام مي‌گيرد.
مولف اين صفحات مي‌گويد: نتيجه مي‌گيريم كه لفظ «صلوه» حقيقت در معناي دعا و عبادت مخصوص در لغت و لسان شارع است و ما مي‌دانيم كه شارع بر اهل لغت هم سبقت و هم قدمت دارد زيرا كه اهل لغت معاني لغوي را از گفت‌وگو و محاورات شارع و اهل شرع به‌دست آورده است بنابراين لفظ «صلوه» حقيقت در معني دعاء و رحمت و عبادت خاص سابق بر اهل لغت است، لفظ «صلوه» حقيقت شرعيه و عرفيه در اين معاني مذكوره مي‌باشد.
كما اينكه از آيات و روايات در قرآن و اخبار ظاهر مي‌شود و در آئين حضرت ابراهيم(ع) و انبياء پيش از او، بعد از او هم و آئين سرور انبياء حضرت خاتم‌المرسلين صلوات‌ا... عليه و آله و اولاد معصومش صلوات‌ا... عليهم اجمعين چنين است به‌گونه‌اي كه خداي‌تعالي مي‌فرمايد: ما جن و انس را نيافريديم مگر اينكه عبادت كنند.
و خداوند از قول حضرت عيسي بن مريم(ع) خبر مي‌دهد كه گفت: خداوند مرا به نماز و زكات سفارش كرد و حضرت اسماعيل پيوسته اهلش را به نماز و زكات فرمان مي‌داد.
و مي‌فرمايد: روزه را بر شما واجب كرديم همانگونه كه بر پيشينيان شما واجب نموديم و مي‌فرمايد: و ياد كرد نام پرودرگارش را، پس نماز خواند.
و مي‌فرمايد: نماز مشتركين پهلوي خانه خدا جز سوت زدن و كف زدن نبود اين آيات دليل بر سابقه معناي لفظ «صلوه» به معناي عبادت مخصوص است و مي‌فرمايد: همانا خدا و فرشتگانش بر پيامبر(ص) رحمت مي‌فرستند شما هم اي اهل ايمان براي او طلب رحمت از خدا كنيد و سلام كنيد سلام كردني و اين آيه شريفه شامل معناي دعا و طلب رحمت است.
پس صلوه حقيقتاً به معناي دعاست ولكن شارع و متشرعه استعمال كرده‌اند صلوه را در دعاي مخصوصي با شرايط خاص نه مطلق دعا و لذا شده دعاي خاص با اجزاء و شرايط خاص و لذا حقيقتاً به معناي دعاست ولكن دعاي خاص كه عبارت از اركان مخصوصه است.
حقيقت نماز و ادب نماز چيست؟
امام رضا(ع) فرموده است كه سوال شد بعضي از علماء آل محمد(ص) پس گفته شد بر او فدايت شوم معني نماز در حقيقت چيست؟ فرمود: صله (و احسان) خداوند به وسيله رحمتش به بنده است و طلب وصال از بنده به سوي خداست هنگامي كه با نيت داخل نماز شود و با تعظيم و اجلال تكبير بگويد و با ترتيل شمرده شمرده نماز را بخواند با خشوع ركوع كند و با تواضع سربلند نمايد و با ذلت و خضوع سجده كند و با اخلاص و اميد و آرزو تشهد بخواند و با رحمت و رغبت سلام دهد و با بيم و اميد از نماز فارغ شود پس هنگامي كه اين جور نماز بخواند حقيقت را ادا كرده است. سپس سوال شد و گفته شد ادب نماز چيست؟ فرمود: حضور قلب و فارغ كردن جوارح (رها كردن بدن) و با ذلت ايستادن در پيشگاه خداوند تبارك و تعالي. بهشت را طرف راست قرار بدهد و آتش جهنم را از طرف چپ ببيند و صراط را پيش رويش و خدا را در مقابلش بنگرد و گفته شده است مردم در امر نماز متفاوت‌اند بنده‌اي مي‌بيند كه خدا در نماز به او نزديك است و بنده‌اي مي‌بيند كه در نماز خداوند بر عليه او قيام كرده است، بنده‌اي مي‌بيند خداوند در نماز شاهد اوست و بنده‌اي مي‌بيند كه در نماز خداوند بر له او قيام كرده است و همه اينها به مقدار مراتب ايمان مردم است.
و گفته شده است: كه همانا نماز بهترين عبادت است و زيباترين صورتي است كه خداوند ‌آفريده است پس كسي كه ادا كند نماز را با تمام و كمالش پس محققاً واجب حقش را ادا نموده است و كسي كه در اداء حق نمازش سستي كند نمازش بر صورتش زده مي‌شود.
«نماز ريشه بلندترين قله اسلام است».
 امام باقر(ع) به يكي از يارانش فرمود آيا ريشه و شاخه و بلندترين قله اسلام را به تو معرفي كنم؟ عرض كرد فدايت شوم بفرمائيد:
حضرت فرمود ريشه‌اش نماز، شاخه‌اش زكات و قله مرتفعش جهاد است.
امام باقر(ع) فرمود كسي كه نماز (و آداب و شرائط و حقيقت آن) را نشناسد حق ما را انكار كرده است.
زينت درگه معبود نماز است نماز
شرع را مقصد و مقصود نماز است نماز
روز و شب گر به حسين  ابن علي گريه كني
شرط مقبولي معبود نماز است نماز
نزد ميزان عمل موقع ديوان حساب
قاضي و شاهد و مشهود نماز است نماز
شاه  عطشان كه همه عاشق و ديوانه اوست
گفت عز و شرف وجود نماز است نماز
«چرا نماز بخوانيم؟ زيرا وسيله كندن دشمنان خدا از دل است»
فلسفه نماز چيست؟
(ان‌الصلوه تنهي عن الفحشاء والمنكر) «سوره عنكبوت 45»
حضرت امام رضا(ع) مي‌فرمايد: فلسفه نماز همانا نماز اقرار به پروردگاري خداوند پيروز و بزرگ است و كندن وجود دشمنان خدا از دل و ايستان در پيشگاه خداوند جباري كه بزرگواري او بزرگ است با حالت ذلت و مسكنت و خضوع و اعتراف به گناه و از خداوند از گناهان گذشته طلب بخشش و گذشت نمودن است و اينكه يادآوري نمايد بدون فراموشي و روگرداني از خداوند متعال نمودن، خاضع، ذليل و با اشتياق باشد، زيادتي در دين را طلب باشد و زيادتي دنيا را بخواهد با اينكه در دنيا انزجار حاكم است شب و روز بر ذكر خداي پيروز و بزرگ مداومت ورزد تا اينكه بنده‌اي باشد كه سرورش را فراموش ننمايد و مدبر و خالقش را فراموش نكند تا كه زورگوئي كند و سركشي نمايد، پس نماز بخواند تا در ياد پروردگارش بوده باشد و ايستادنش در پيشگاه خداوند او را از معاصي زجر دهد و رادع و مانع باشد.
«نماز: بهترين وسيله ارتباطي و پيوند خلق با خالق است»
حضرت علي(ع) فرمود: «بندگان خدا هان بهترين چيزي كه متوسلين به سوي خداوند بزرگ به آن متوسل مي‌شوند عبارتست از ايمان به خدا و به رسل الهي و دستوراتي كه از طرف خداوند آورده‌اند و اقامه نماز، پس همانا نماز آئين است».
امام صادق(ع) فرمود: «براي نمازگزار سه خصلت است، هنگامي كه به نماز پا مي‌شود از اطراف و اكناف آسمان به فرقش خوبي نثار مي‌شود و از زير قدم‌هايش تا بالاي آسمان‌ها فرشتگان او را دربر مي‌گيرند و فرشته‌اي صدا مي‌زند اي نمازگزار اگر بداني با چه كسي مناجات مي‌كني هرگز سست نمي‌شوي».
حضرت علي(ع) فرمود: «اگر نمازگزار بداند آنچه از جلال خداوند او را مي‌پوشاند دوست نمي‌دارد كه سرش را از سجود بردارد».
حضرت امام باقر و يا امام صادق(ع) فرمود: «بعضي از شما نمازش بيشتر از ديگري است و بعضي حجش از ديگري بيشتر است و پاره‌اي از شما روزه او از ديگري بيشتر مي‌باشد و بهترين و برترين شما كسي است كه معرفت و خداشناسي‌اش برتر باشد».
حضرت علي(ع) فرمود: «برترين بندگان خدا در پيشگاه خدا امام عادلي است كه خود هدايت شده و هدايت كرده است».
حضرت امام حسن عسكري(ع) فرمود: «عبادت به زيادي نماز و روزه نيست و همانا عبادت زياد فكر كردن در امر الهي و برنامه‌هاي دنيا و آخرت است».
پيامبر اكرم(ص) فرمود: «نماز سفره مهماني خدا به اهل رحمت است كه روزي پنج بار گسترده مي‌شود».
پيامبر اكرم(ص) فرمود: «نماز انيس و مونس نمازگزار در قبر است».