تربیت دینی
تربیت فرزند از جمله مسئولیتهای خطیر و حساس در عالم وظایف و مسئولیتهاست. حساس بودن این امر هم به دلیل پیچیده بودن خصایص انسان و گستره وسیع رفتارهایی است که افراد در طول زندگی با آن مواجه میشوند. محیطها و شرایط گوناگونی میتوانند بر شخص تاثیرگذار باشند و او را در مسیرهای مختلف مطلوب و نامطلوب جهتیابی نمایند. از این میان نقش پدر و مادر بسیار ظریف و حساس است و میتواند در ابعاد متفاوتی موثر واقع شود. گزیدهای از آنچه در باب تربیت سالم و مفید و موثر میتوان به آن اشاره نمود از این قرار است.
عادت دادن به رفتار نیك: بر والدین لازم است كه در روح كودكان خود، عادات و صفات نیكو كه در یك شخصیت سالم و نیرومند وجود دارد را پرورش دهند. از میان این عادات و صفات، میتوان به موارد زیر اشاره كرد:
الف: دوری كردن از بیباكی
ب: دور كردن از غرور
ج: دور كردن از بیارادگی
د: پایداری در مقابل بحرانها و گرفتاریها
هـ: پیروز شدن بر كشمكشهای روحی و روانی و حل كردن مشكلات زندگی او بهطور مثبت و صحیح كه بر اساس تفكر و منطق صحیح باشد. پرورش صفات و عادات نیك و اخلاق كریم در روح كودك، این عادات در آیندهای نزدیك برای او، شخصیتی متكامل و ارزشمند را محقق میسازد كه در آن هیچ گونه انحرافی مشاهده نخواهد شد.
مذهب، منبع اصیل فضایل روحی و معیار صحیح جهت تشكیل شخصیت بلند انسانی میباشد. جامعهشناسان عنوان كردهاند كه هیچ پایگاهی برای رفتار و شخصیت اخلاقی، بدون دین و مذهب، باقی نمیماند.
پرورش روح دینداری در كودك: والدین باید در فرزندان خود، روح دینداری، ایجاد و پرورش نمایند، چرا كه دین و مذهب در آینده، آنان را از سقوط در جهنم رذائل و پستیها، حفظ میكند. مسلح شدن كودك به مذهب، برای او راه عملی زندگی را ترسیم مینماید. مذهب است كه او را از ذلت بندگی غیر خدا، آزاد میكند و از جرائم اجتماعی همچون تجاوز به حقوق دیگران و ... بازمیدارد. مذهب، منبع اصیل فضایل روحی و معیار صحیح، جهت تشكیل شخصیت بلند انسانی میباشد. جامعهشناسان عنوان كردهاند كه هیچ پایگاهی برای رفتار و شخصیت اخلاقی، بدون دین و مذهب، باقی نمیماند. بنابراین پایگاه شخصیتی كه از عقیده مذهبی و دینی تغذیه میشود، قهراً حكایت از این منش و شخصیت دارد. تربیت اسلامی، توجه خاصی به تهذیل وجدان و بالابردن سطح فكری و اجتماعی فرد دارد و او را به سوی كارهای خیر و همدلی با مردم و رفع زیانهای آنان، سوق میدهد. پرورش دینی، انسان را از آلودگی به میكروبهای فساد حفظ میكند و او را به عنوان شخصیتی مورد اعتماد و الگویی نیكو برای دیگران قرار میدهد.
تغذیه عاطفی و محبت
بر والدین لازم است كه كودكان خود را در كانونی گرم و پر از محبت و دلسوزی بدون افراط، پرورش دهند. كودكی كه محبت و عاطفه والدین خود را از دست بدهد، دچار عقدههای خطرناك روانی میشود كه از آن جمله میتوان به دزدی، دروغ، سنگدلی، خشونت، شرارت، حمله به دیگران و ... اشاره كرد. بر پدر و مادر است تا از اعمال «خشونت» در تربیت كودكان خود، اجتناب نمایند و آنان را از محبت و عاطفه، سیراب سازند. مباحث روانشناسی ثابت كرده است كه مهمترین عوامل نگرانی و اضطراب، به عدم وجود عاطفه در خانواده، احساس محرومیت از محبت و عاطفه در كودك و اینكه او یك موجودی زائد و ضعیف است كه در میان جهانی پر از دشمن زندگی میكند، بازمیگردد. والدین باید در تربیت كودك خود، از پدیدههای زیر اجتناب نمایند زیرا این گونه برخوردها با كودك، باعث میشود او دچار عقدههای خطرناك روانی شده و به سوی انحراف و ارتكاب اعمال زشت و یا حتی جنایت كشانده شود و این موضوع برای جامعه بسیار خطرناك است. بعضی از این رفتارها عبارتند از:
1. رفتار با خشونت و سنگدلی بیش از حد
2. استفاده از تنبیه بدنی
3. بهطور دائم از او ایراد گرفتن و برملا كردن عیبهای او در برابر دیگران
4. نسبت به او بیاهمیت بودن و او را در معرض اتهام قرار دادن
5. او را به نیكی یاد نكردن
6. او را در برابر دیگر برادران و خواهرانش بیارزش جلوه دادن
7 . به وجود آوردن روحیه وابستگی در كودك: كودك را بایستی مستقل تربیت كنند تا كارها و اموری كه مربوط به شخص خودش است را بهصورت مستقل انجام دهد.
روانشناسان میگویند: «فردی كه دارای شخصیت و اراده ضعیف میباشد. شخصیتی مستقل نداشته و در كودكی وادار نشده است تا خودش به دست خود كارهایش را انجام داده و مشكلاتش را حل كند».
اگر خانواده علقههای مناسب و بجا را ایجاد کند میتواند عاملی با نفوذ برای انتقال ارزشها باشد.
عدالت میان فرزندان: اسلام بر رعایت مساوات و عدالت میان فرزندان، تاكید فراوانی نموده و آن را عنصری مهم از عناصر تربیت موفق دانسته است. بنابراین والدین، نباید برخی از فرزندان خود را بر برخی دیگر ترجیح و امتیاز دهند، چرا كه این موضوع منجر به شیوع بیزاری و دشمنی میان آنان میشود.
راویان حدیث میگویند: رسول خدا(ص) به مردی نگاه میكرد كه دو فرزند داشت. او یكی از آنان را بوسید و دیگری را نبوسید. رسول خدا(ص) با خشم به آن مرد فرمود: میان آنان به مساوات رفتار نكردی.» مباحث روانشناسی به خوبی ثابت كردهاند كه عدم رعایت عدالت میان فرزندان، احساس نگرانی را در درون كودك برمیانگیزاند و بصیرتی كه باعث میشود تا راه زندگی را با آرامش و راحتی، طی كند، كاهش مییابد. طبعاً آدمی كه نگران و مضطرب است، همواره احساس پوچی و شكنجههای روحی و روانی میكند.
اجتناب از گفتار نامناسب: والدینی كه میخواهند فرزندان خود، در آینده بر ایشان مایه افتخار شوند، باید از ادای گفتارهای زشت و مخالف آداب و معیارهای اخلاقی، اجتناب و دوری نمایند. زیرا كودك در رفتارش از والدین خود تقلید میكند و آنان را الگو قرار میدهد. بنابراین اگر آنان را پایبند به اخلاق، ارزشها و آداب اسلامی نبیند، همچون والدین خود رفتار خواهد نمود. طبعاً چنین الگوهایی در آینده او را با ناملایمات و دشواریهای بزرگ زندگی روبهرو خواهند ساخت.
در واقع تربیت فرزندی كه از لحاظ روانی در حالت اعتدال قرار داشته باشد و به ارزشها پایبند باشد. خانوادهای متعادل و روابطی سالم را طلب میكند كه با آنها به لحاظ عاطفی اشباع شده و احساس كرامت كند و به كمك آنها و با اعتماد به نفس كه در او رشد یافته به مبارزه با مشكلات بپردازد. اگر خانواده علقههای مناسب و بجا را ایجاد کند میتواند عاملی بانفوذ برای انتقال ارزشها باشد.
منبع: تيبان