حفاظت از شهرها و روستاها درمقابل حريق يكي از مهم‌ترين وظايفي است كه برعهده سازمان‌ها و واحدهاي آتش‌نشاني و خدمات ايمني گذاشته شده است كه با بهره‌گيري از ماشين‌آلات و تجهيزات خاص و نيروي انساني آموزش‌ديده اين وظيفه خطير را به انجام مي‌رساند. با عنايت به اين موضوع بر آن شديم تا در اين شماره، مصاحبه‌اي داشته باشيم با جناب آقاي حاجي‌بيگي مديرعامل محترم سازمان آتش‌نشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران كه در ادامه مي‌خوانيد:
با توجه به وسعت شهر تهران چند مورد آتش‌سوزي در سال اتفاق مي‌افتد؟ آيا امكانات و تجهيزات آتش‌نشاني براي اطفاي حريق كافي مي‌باشد؟
در شهر تهران در سال 1388، تعداد 15865حريق و 14803 مورد حادثه رخ داده است. امكانات در حال حاضر سازمان، تكافوي تعدادحريق و حادثه تا چندين برابر را دارد به شرط آنكه در يك محدوده شهر (محدوده ايستگاه)، همزمان بيش از سه حريق اتفاق نيفتد. به عبارت ديگر به‌طور متوسط در هر 24 ساعت هر ايستگاه آتش‌نشاني در شبانه‌روز به كمتر از يك حريق يا حادثه سرويس ارائه مي‌نمايد. بنابراين با توجه به اينكه ميانگين زمان هر عمليات حدود40 دقيقه مي‌باشد به شرط آنكه حريق‌ها و حوادث همزمان نباشند تا بيش از ده برابر وضعيت كنوني پاسخگو مي‌باشد. ولي به دليل تابع توزيع حريق‌ها مي‌توان گفت كه امكانات آتش‌نشاني براي پاسخگويي تا 5 برابر شرايط فعلي كافي خواهد بود. ولي در شرايط بحراني كه معمولا در يك لحظه تعداد حوادث بيش از تعداد ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني است، عملا سازمان نمي‌تواند به نيازهاي مددجويان پاسخ دهد و لازم است از امكانات و منابع برون‌سازماني و مردمي براي تامين نيازهاي مردم بهره جست.
در مورد امكانات و تجهيزات بايد گفت كه تمام خودروها و تجهيزات ايستگاه‌هاي موصوف، كاملا جديد و داراي استاندارد بالايي هستند. در سال گذشته 30 دستگاه نردبان و بالابر پيشرفته اروپايي به همراه خودروهاي ويژه نجات هم به ناوگان خودروهاي موجود اضافه شده است. براي نوسازي و تامين خودروهاي ايستگاه‌هاي جديدالاحداث، هم‌اكنون 120 دستگاه شاسي بنر آتش‌نشاني وارد كشور شده و به‌زودي نسبت به تجهيز و اتاق‌سازي آن اقدام خواهد شد. بنابراين تا 15 سال آينده سازمان به لحاظ امكانات و تجهيزات خودرويي مشكلي نخواهد داشت.
در حال حاضر چند ايستگاه آتش‌نشاني داريم و قراراست به چند ايستگاه افزايش پيدا كند و استاندارد موجود براي شهري مثل تهران چه تعداد ايستگاه است؟
در حال حاضر به‌طور رسمي تهران داراي 93 ايستگاه حريق و 14 ايستگاه نجات مي‌باشد. البته تعداد ديگري از ايستگاه‌ها به‌صورت غيررسمي راه‌اندازي شده‌اند كه انشاءا... با حضور شهردار محترم رسما آغاز به كار آنها به شهروندان اعلام خواهد شد.
برابر استانداردهاي موجودبه لحاظ جمعيتي و وسعت جغرافيايي، تهران بايستي 120 ايستگاه آتش‌نشاني داشته باشد. اين تعداد ايستگاه‌ها مطابق با استاندارد تعريف شده است و ما هم‌اكنون به دنبال اجرايي نمودن آن هستيم.
ساخت و افزايش ايستگاه به لحاظ علمي و فني به دنبال دو هدف است:
1- كاهش زمان دسترسي
2- كاستن از مسافت پيمايش
در مورد تربيت نيروهاي حرفه‌اي چه فعاليت‌هايي داشته‌ايد؟ پيش از اين آتش‌نشانان به كالج‌هاي اروپايي فرستاده مي‌شدند ولي در حال حاضر آموزش در كشور صورت مي‌گيرد، وضعيت آموزشگاه‌ها به چه صورت است؟
جهت تربيت نيروهاي حرفه‌اي، دوره‌هاي آموزشي ضمن خدمت در مقاطع مختلف شغلي برگزار شده و در موارد ضرورت، با هماهنگي كالج‌هاي آتش‌نشاني اروپايي (انگليس)، فراگيران به آن مراكز اعزام شده‌اند و در پاره‌اي موارد با دعوت از اساتيد خارجي، دوره‌هاي آموزشي در داخل كشور برگزار شده است.
اقدامات و برنامه‌هاي سازمان براي اجراي پروژه صالح‌آباد چيست؟ آيا امكان پذيرش دانشجو خارجي هم وجود دارد؟ اين پروژه در حال حاضر در چه مرحله‌اي است؟ از چه ارگان‌هايي توقع حمايت داريد؟
پروژه مركز آموزشي بين‌المللي آتش‌نشاني تهران در منطقه صالح‌آباد با مشاوره متخصصين خارجي از سال 1386 طراحي و اجراي آن شروع شده و طبق برنامه در سال 1390 به اتمام خواهد رسيد. در حال حاضر امكان پذيرش و برگزاري دوره‌هاي تخصصي جهت فراگيران داخلي وجود دارد و بزودي با تكميل بخش كارگاه‌هاي عملياتي، امكان پذيرش فراگيران خارجي نيز ايجاد خواهد شد. البته حمايت‌هاي مالي و تجهيزاتي جهت ايجاد كارگاه‌هاي عملياتي مثل شبيه‌سازي عمليات در تاسيسات نفتي فرودگاه، راه‌آهن و موارد مشابه از سوي شهرداري تهران و سازمان‌هاي ذيربط، موجب تسريع در بازدهي اين مركز خواهد بود.
لطفا بفرماييد سازمان آتش‌نشاني براي افزايش ايمني در كلانشهر تهران چه تمهيداتي جهت كاهش آثار سوء ناشي از حوادث و سوانح طبيعي يا غيرطبيعي انجام داده است؟
اين حوزه در زمينه پيشگيري از حريق‌ها و حوادث انسان ساخت با اجراي طرح ايمن‌سازي اماكن در جنبه‌هاي مختلف از جمله بازديد و شناسايي ضرايب خطر و اماكن ناايمن و ارائه دستورالعمل جهت كاهش خطر اقدام و با اعزام كارشناس و بازديد از مكان‌هاي مختلف ضمن راهنمايي و ارشاد متصرفين و متصديان مربوطه، دستورالعمل ايمني تهيه و علاوه بر ابلاغ مستقيم به صاحبان اماكن جهت پيگيري و الزامات اجرايي به شهرداري نيز منعكس نموده است. در ضمن با توجه به توسعه پيشگيري مناطق، پيگيري اين موضوع از طريق واحدهاي پيشگيري مناطق با شدت تمام در حال انجام مي‌باشد.
باتوجه به رشد روزافزون ساخت و ساز و رويكرد بلندمرتبه‌سازي، به منظور احداث ساختمان‌هاي مقام و ايمن و پيشگيري از توسعه ناايمني شهر، موضوع نظارت جامع و كامل بر احداث ساختمان‌هاي مسكوني 6 طبقه به بالا و ساختمان‌هاي غيرمسكوني با هر تعداد طبقه را با جديت پيگيري نموده، تلاش وافر جهت ارتقاء سطح ايمني و اعمال مقررات ايمني در ابنيه جديدالاحداث را دارد.
هر چند ارتقاء ايمني در اماكن موجود و اعمال ضوابط در احداث بناهاي جديد نقش بسيار موثري در كاهش آثار بلاياي طبيعي نيز خواهد داشت، معذالك با پيگيري‌هاي پيوسته با مجامع و دستگاه‌هاي ذيربط، سعي در ساماندهي مشاغل خطرناك از جمله كاربري‌هاي شيميايي و ارتقاء ايمني تاسيسات زيربنايي شهر و ارائه طرح و نظر در خصوص شناسايي كانون‌هاي خطر و اتخاذ تدابير لازم براي ايمن‌سازي آنها به عمل مي‌آيد.
با وجود بافت فشرده‌اي كه در منطقه بازار تهران وجود دارد و آتش‌سوزي‌هاي بسياري كه اتفاق مي‌افتد، براي ايمني بازار چه تدابيري اتخاذ شده است؟
اقدامات به دو بخش تقسيم مي‌شوند:
1- تجهيز و تقويت تجهيزات و منابع متخصص و حرفه‌اي
2- تمهيدات پيشگيرانه
در بخش تجهيز و تقويت نيروهاي موجود، در شب‌ها به هنگام خلوت بودن بازار اقدام به بازديدهاي فني، تمرينات شبانه و شناسايي معابر و پتانسيل‌هاي خطر مي‌نمايند. ضمن آنكه در بازديدهاي روزانه هم دستورالعمل‌هاي پيشگيرانه به تمام كسبه و پاساژها ارائه و آنها را دعوت به رفع ناايمني‌ها و كاستن از خطرات مي‌نماييم. در اين خصوص جلسات متمادي با جامعه اسلامي اصناف و صنوف مختلف، هر ماه برگزار و يا در كارگروه‌هاي فرمانداري و استانداري و سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران يا هلال احمر فعال بوده و اقدامات خوبي را دنبال مي‌نماييم.
با برنامه‌ريزي‌هاي پيشگيرانه براي بازار از اضافه كردن تجهيزات به‌دليل وجود معابر باريك و فشرده و متراكم در محدوده بازار و تهيه و استفاده از خودروهاي كم‌عرض براي معابر بازار (ايسوزوها) و تهيه خودروي پيكاپ هاپيرشر براي ايستگاه فرعي، اضافه كردن تعداد 2 دستگاه موتورسيكلت ATV و تعبيه سبدهاي تجهيزات منحصر و استثنايي دست‌ساز براي رساندن تجهيزات لازم به محل حريق و حوادث موجود در معابر تنگ بازار و همچنين ايثار و از جان گذشتگي نيروهاي سازمان، در حال حاضر 99 درصد حريق توسط ايستگاه‌هاي موجود درون بازار و ايستگاه‌هاي كمكي اطراف بازار اطفاء و خاتمه مي‌يابد.
در برنامه‌اي درازمدت در نظر است كه حداقل 4 ايستگاه در چهار نقطه شمال غربي، شمال شرقي، جنوب غربي و جنوب شرقي تاسيس گردد ولي در برنامه كوتاه‌مدت، 2 ايستگاه فرعي جنوب غربي و شمال شرقي در دستور كار قرار گرفته است كه مكان مورد نياز در جنوب غربي توسط ناحيه 3 شهرداري منطقه12 واگذار و به عنوان ايستگاه اول فرعي بازار در حال فعاليت مي‌باشد. ولي با توجه به استاندارد موجود براي شهري مثل تهران و برآوردهايي كه انجام شده در برنامه 5 ساله چهارم، حداقل 120 ايستگاه براي شهر تهران نياز است.
برنامه‌هاي پيشگيري: با بازديدهاي مستمر و ارائه دستوالعمل‌هاي ايمني كه توسط نيروهاي ايستگاه‌هاي درون بازار، آگاهي كسبه و اطلاع‌رساني در مورد موقعيت خطرناك موجود در اطراف كسبه و تشويق به تهيه و داشتن تجهيزات اوليه اطفايي و همچنين ممارست در ايمن‌سازي مكان‌هاي از پيش تعيين شده در فرمانداري تهران با همكاري تمام ارگان‌هاي اجرايي ذي‌مدخل در دست اقدام مي‌باشد كه فاز اول آن در شش ماهه اول سال 89 در محله سيدولي به اجرا درآمده كه براي ادامه و به اجرا درآمدن كامل آن بايد در جلسات آتي فرمانداري مصوب شده و ابلاغ آن به سازمان‌هاي مربوطه و تامين بودجه ادامه پيداكند.
برنامه‌هاي آموزش: كليه نيروهاي ايستگاه‌هاي درون بازار در امر آموزش فعال بوده و از هر منطقه موقعيتي براي آموزش كسبه و اهالي بازار استفاده مي‌نمايند. براي مثال با نصب بنرهاي آموزشي از كسبه دعوت و با دسته‌بندي آنها نسبت به تشكيل كلاس‌هاي آموزشي در اماكن مذهبي و فرهنگي و درون ايستگاه اقدام مي‌نمايند، همچنين با همكاري اداره بحران شهرداري منطقه 12 و شوراي اسلامي اصناف بازار و اتحاديه صنوف كشور، اقدام به مكاتبه و اطلاع‌رساني به اتحاديه‌ها جهت دسته‌بندي و معرفي صنوف مختلف و آموزش آنها گرديده است.
به منظور ارتقاء سطح ايمني واحدهاي تجاري، بازار اقدام به تهيه دستورالعمل ايمني براي 125 صنف گرديده كه در يك بسته كامل به‌صورت CD و كتاب به مجمع امور صنفي جهت ابلاغ به اصناف مربوطه براي اجرا منعكس شده است.
در جهت هشدار و توصيه كسبه بازار به رعايت مسايل ايمني، اقدام به تهيه بروشور پيام و توصيه‌هاي ايمني گرديده و از طريق روابط عمومي به بازاريان ابلاغ شد.
نظر به اهميت آگاهي مسئولين صنوف از مسايل ايمني، اقدام به برگزاري كلاس‌هاي آموزش ايمني براي روساي اتحاديه‌هاي صنفي گرديده و مسايل ايمني به آنها گوشزد شده است.
با توجه به ضرورت توجه به ساماندهي ايمني بازار، اقدام به تهيه طرح جامع ايمني بازار در سه افق اجرايي كوتاه، ميان و بلندمدت گرديده، در چند نوبت به مسئولين مربوطه جهت بررسي و فراهم آوردن شرايط اجرايي آن منعكس گرديده است كه در صورت اجرا، نقش به سزايي در ارتقاء ايمني بازار ايفا خواهد نمود.
در خصوص تجهيرات جديد آتش‌نشاني هم توضيحاتي بفرماييد؟
همانگونه كه عنوان شد انشاءا... با تجهيز و اتاق‌سازي120 دستگاه شاسي تهيه شده است و طبق بالاترين استاندارهاي اروپايي به‌زودي ناوگان خودرويي سازمان در خاورميانه منحصر به فرد بوده و حتي با بسياري از كشورهاي اروپايي برابري خواهد كرد.
نگاهي به عملكرد سازمان آتش‌نشاني
تاريخچه سازمان آتش‌نشاني و خدمات ايمني:
بعد از كودتاي ننگين رضاخان در سال 1299 شمسي و خصوصا بعد از شروع سلطنت رضاخان، تشكيلات بلديه به نحو محسوسي تغيير كرد و براي آنكه شهر تهران سر و ساماني به خود بگيرد و از وضع سابق خارج شود، در سال 1303 شمسي، بلديه تهران يك دستگاه اتومبيل آب‌پاش براي آب‌پاشي خيابان‌هاي خاكي شهر خريداري كرد و يك سال بعد، هنگامي كه سرلشكر كريم بوذرجمهوري، كفالت بلديه تهران را برعهده داشت، وجود همان ماشين آب‌پاش، مقدمه‌اي براي شكل‌گيري نهادي براي مقابله با آتش‌سوزي در تهران شد.
در تاريخ ششم آبان‌ماه 1353 در يكصد و سومين جلسه انجمن شهر تهران اساسنامه سازمان آتش‌نشاني و خدمات ايمني در چهار فصل، 28 ماده و 14 تبصره تصويب شد كه تا سال 1357 امور مختلف آتش‌نشاني بر مبناي اين اساسنامه انجام مي‌شد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي، با انحلال سازمان دفاع غيرنظامي، فلسفه وجودي آتش‌نشاني‌هاي كشور بر اساس بندهاي 14 و 20 ماده 55 قانون شهرداري تعريف و از همين رو سازمان‌هاي آتش‌نشاني، زيرمجموعه شهرداري قرار گرفت و شهرداري‌ها ملزم شدند براي حفظ شهرها از خطر سيل، آتش‌سوزي و ديگر مخاطرات، تدابير موثري اتخاذ كنند.
فعاليت‌هاي واحد آموزش سازمان آتش‌نشاني به قرار زير است:
اجراي دوره‌هاي خارج از كشور جهت 14 نفر
اجراي دوره‌هاي تخصصي با مشاركت اساتيد خارجي در تهران جهت 137 نفر (رفتارشناسي، بررسي حريق، RTC-Crow command)
آموزش‌هاي عمومي و برون سازماني شامل:
آموزش‌هاي علمي- كاربردي آكادميك جهت 500 نفر دانشجو در مقاطع كارداني و كارشناسي
برنامه‌ريزي اجرايي دوره‌هاي تخصصي ضمن خدمت فرماندهي، معاون فرماندهي 95 نفر،كارداني292 نفر، بدو خدمت/ كارآموزي (400 نفر)
برگزاري نمايشگاه‌هاي مختلف در حوزه خدمات شهري، ايمني و آتش‌نشاني HSE
آموزش‌هاي برون‌سازماني، آموزش‌هاي عمومي و آتش‌نشان داوطلب
مجتمع‌هاي آموزشي:
1- دانشگاه علمي- كاربردي
2- مجتمع آموزشي صالح‌آباد
فعاليت‌هاي واحد ستادي سازمان به قرار زير است:
1- حوزه مالي و اداري كه تشكيل شده از واحدهاي:
الف: امور منابع انساني
ب: امور مالي
ج: امور پشتيباني
د: امور رفاهي
2- حوزه فني و توسعه كه شامل واحدهاي:
الف: امور تجهيزات خودرويي
ب: امور نظارت بر امور ساختماني
ج: دفتر عمراني و توسعه فني
3- روابط عمومي و امور بين‌الملل كه شامل واحدهاي:
الف: امور فرهنگي و روابط عمومي
ب: اموربين‌الملل (واحدتدوين- واحد فيلم و عكس- استوديوخبري125- واحدطراحي و گرافيك)
4- دفتر مطالعات و برنامه‌ريزي شامل واحدهاي: امور مطالعات- پژوهش و برنامه‌ريزي مي‌باشد.
فعاليت‌هاي واحدهاي اجرايي سازمان به قرار زير است:
1- ستاد فرماندهي مستقر در خيابان ملاصدرا شامل: سامانه 125 در رابطه با دريافت و انتقال پيام و سامانه اعزام و هدايت نيرو مشتمل بر سه شيفت 24 ساعته از قرار هر شيفت سه گروه كاري
2- ايستگاه‌هاي عملياتي سازمان: متشكل از 5 ايستگاه مركزي- ايستگاه اصلي و فرعي تحت عنوان ايستگاه‌هاي مركزي حريق و نجات و پشتيباني، حريق و نجات، اصلي و فرعي.
3- حوزه پيشگيري و حفاظت از حريق مركب ازسه واحد تحت عنوان:
الف: واحد پيشگيري از حريق
ب: واحد حفاظت و ايمني
ج: واحدبررسي علل حريق و حوادث
4- آموزش و تربيت بدني شامل واحدهاي:
الف: امور آموزشي
ب: امور تربيت بدني
5- واحد بازرسي و نظارت
6- واحد فناوري و اطلاعات(IT )
7- امور فرهنگي و مذهبي
8- واحد حراست
