فضاي سبز يكي از موضوعاتي است كه بايد همواره به آن توجه شود. با توجه به اينكه فضاي سبز نماد زيبايي يك شهر است، اهميت دادن به آن از بحث‌هاي محوري است. بنابراين مناسب ديديم كه در اين شماره گفت‌وگويي داشته باشيم با مديرعامل سازمان پارك‌ها و فضاي سبز شهرداري شيراز جناب آقاي رونق‌زاده تا با عملكرد سازمان فضاي سبز در راستاي زيباسازي هر چه بيشتر شهر شيراز آشنا گرديم. مشروح اين گفت‌وگو را در ذيل مي‌خوانيد:
جايگاه سازمان فضاي سبز شهرداري شيراز را در شهرداري‌هاي كشور چگونه ارزيابي مي‌كنيد و سازمان فضاي سبز در اين خصوص چه وظايفي دارند؟
سازمان پارك‌ها و فضاي سبز شهرداري شيراز متولي كل فضاي سبز شهراست و در دو بعد اصلي نگهداري فضاي سبز شهر و توسعه فضاي سبز فعاليت مي‌كند. و همه كارها و برنامه‌ها به نحوي در همين راستا هستند. در بعد اول وظيفه يعني نگهداري فضاي سبز، اين سازمان هم نگهداري فضاي سبز كه توسط سازمان پارك‌ها و فضاي سبز شهرداري شيراز ايجاد شده را در همه ابعاد نگهداري مي‌كند و هم كل فضاي سبز نيمه‌عمومي مثل پادگان‌ها، بيمارستان‌ها و مراكز آموزشي و.... و هم فضاي سبز خصوصي شامل باغات و باغچه‌هاي شخصي را صيانت نموده و از تخريب آن جلوگيري مي‌نمايد. در بعد توسعه فضاي سبز، كه هدف اصلي رسيدن به سرانه استاندارد متناسب با وضعيت شيراز مي‌باشد، اين سازمان هم اقدام به سبز كردن و درختكاري پارك‌هاي جديد ورفوژها، معابر، قطعات جنگلكاري داخل شهر در زمين‌هاي داراي كاربري سبز مي‌نمايد و هم با توجه به كمبود زمين در داخل شهر اقدام به سبز كردن اراضي گسترده چند هزار هكتاري پيرامون شهر با طرح‌هاي جنگلكاري مي‌نمايد.
وضعيت فعلي سازمان فضاي سبز شهرداري‌هاي كشور چگونه است، و چه راهكارهايي براي اصلاح و بهينه‌سازي وضع موجود پيشنهاد مي‌كنيد؟
تا جايي كه مورد بررسي ما قرار گرفته است معمولا سازمان پارك‌ها و فضاي سبز كلانشهرها بيشتر وظيفه ستادي و نظارتي دارند و عمليات اجرايي فضاي سبز توسط شهرداري‌هاي مناطق آن شهرصورت مي‌گيرد. در صورتي كه سازمان پارك‌ها و فضاي سبز شهرداري شيراز راسا وظيفه نگهداري فضاي سبز را هم در فاز ستادي و نظارتي، هم در بعد اجرايي و هم در فاز ارائه كار به بخش خصوصي و.... انجام مي‌دهد. و اين تفاوت نبايستي وجود داشته باشد حتي در بين سازمان‌هايي كه صرفا ستادي- نظارتي هستند يا ستادي- نظارتي- اجرايي هستند هم خود اختلاف روش است كه به نظر من بايستي باجلسات مستمر و مكرر كارشناسي و مديريتي، روش‌هاي مختلف بررسي و بهترين روش در كل كلانشهرها اجرا شود.
وظايف و مسئوليت‌هاي سازمان فضاي سبز براي زيبايي هرچه بيشتر منظر شهري چيست؟
اصولا كار سازمان پارك‌ها و فضاي سبز در همه جنبه‌ها اعم از درختكاري و يا كاشت درختچه، چمن و انواع گل و گياه، ايجاد زيبايي در منظر شهري است و اين امر سلامت روح و روان مردم را فراهم مي‌كند. فضاي سبز با تلطيف هوا و كاهش آلودگي‌هاي مختلف و ايجاد اكسيژن، سلامتي جسمي را فراهم مي‌آورد و ايجاد زيبايي و ساخت تفرجگاه براي مردم، سلامتي روح و روان را به‌دنبال دارد. در مجموع مي‌توان گفت كه كار سازمان حركت در جهت سلامتي جسم و روح مردم است.
اولين عاملي كه فضاي يك شهر را ديدني مي‌كند هماهنگي مبلمان شهري با سايراجزاء منظر شهري است، سازمان فضاي سبز چه برنامه‌ريزي براي ايجاد اين هماهنگي انجام داده است؟
همانطور كه گفته شد تمام جنبه‌هاي منظر شهري اعم از ساختمان‌ها و نماهاي آنها، پل‌ها، تقاطع‌ها، بزرگرا‌ه‌ها و فضاي سبز و مبلمان شهري همه بايستي هماهنگ باشد و حتي اگر دو چيز كه به تنهايي زيبا هستند به صورت ناهماهنگ كنار هم قرار گيرند نازيبا مي‌شوند و در همين راستا سازمان پارك‌ها و فضاي سبز با هماهنگي ساير دوائر شهرداري و كارشناسان مربوطه اين هماهنگي را ايجاد نموده است و حتي در داخل خود سازمان هم با استفاده از طراحي و كارشناسي لازم و بهره بردن از نظر معماران منظر، اين هماهنگي را بين فضاي سبز و مبلمان پارك‌ها برقرار مي‌كند.
در حال حاضر يكي از موضوعاتي كه در زيباسازي فضاي شهري مطرح است، بحث فضاي سبز عمودي است. به نظر شما توسعه فضاي سبز به صورت عمودي بر روي بدنه ساختمان‌ها با توجه به وضعيت فعلي ساختمان‌ها در ايران به صورت عملي امكان‌پذير است؟ اين طرح داراي چه مزايا و معايبي است؟
با افزايش تعداد و تراكم ساختمان‌هاي تجاري، مسكوني و اداري در داخل شهرها و نيز افزايش جمعيت در بطن و در مركز شهر و كاهش و كمبود فضاي سبز در اين بافت متراكم و مملو از ساختمان و آسفالت و معابر و.... و ايجاد جزاير گرمايي در داخل شهرها عليرغم كار فضاي سبز در حومه شهر، ما را برآن مي‌دارد كه در دل بافت شلوغ شهر هم كاري كنيم كه هم در زيبايي منظر شهري قدمي برداشته باشيم و هم هوا را در اين محدوده تلطيف كنيم و تاثير منفي مواد آلاينده در سلامتي شهروندان را بكاهيم و هم با كار در اين حريم، جزاير گرمايي را كنترل كنيم. براي اين مهم غير از ايجاد پارك‌هاي كوچك و بزرگ در اين مناطق و كاشت درخت در حاشيه معابر و ايجاد فضاي سبز در رفوژها و قطعات و ميادين، امروزه روف گاردن‌ها و توسعه عمودي فضاي سبز و نيز اجراي فضاي سبز روي شيب‌ها مي‌تواند تا حد زيادي ما را به اين هدف نزديك كند. در بخش توسعه عمودي فضاي سبز و كاربر روي ديوارها ما در ابتداي راه هستيم و با توجه به وضعيت فعلي ساختمان‌ها، كار تا حدي دشوار است زيرا تمهيدات لازم از ابتدا از نظر سيستم‌هاي آبياري، پساب‌هاي حاصل، متفاوت بودن بيس اول در نما پيش‌بيني لازم نشده است، اما مي‌توان با طراحي‌هاي لازم متناسب با وضع هر ساختمان و گونه‌سنجي گياهي اين كار را عليرغم دشواري‌ها پيش برد تا مسائل و مشكلات ضمن كار بروز نمايد و قدم به قدم در حل آنها بكوشيم و كار را در مراحل بعدي كامل‌تر و كم‌نقص‌تر انجام دهيم. در مورد ساختمان‌هاي جديد هم كه مي‌شود همه پيش‌بيني‌ها را از اول در طراحي نما و تاسيسات و سازه انجام داد تا مشكلي ايجاد نشود. به هر حال شروع بهترين كار است. لازم به ذكر است كه اين كار در شيراز در بخش‌هايي به صورت توسعه عمودي در سطوح شيب‌دار صورت گرفته است. اما علاوه بر اين در شيراز در بحث روف‌گاردن هم اقدامات موثري صورت گرفته است. در اين راستا شرح خدمات اجرايي روف گاردن، ايجاد انگيزه‌هاي لازم و راهكارهاي اجرايي به تصويب شوراي شهر رسيده و جهت ايجاد دستورالعمل به مشاوره سپرده شده وكار تحقيقاتي و ارائه روش‌ها و انگيزه‌ها، مراحل نهايي را طي مي‌كند و قبل از اين هم چندين ساختمان از جمله بام سازمان پارك‌ها و فضاي سبز شهرداري شيراز سبز شده است.
بحث طرح كمربند سبز فضاي سبز در تهران تا حدي عملياتي شده است، آيا اين طرح در شهرستان شيراز هم اجرايي شده است؟
كمربند سبز به آن معني رايج كه ايجاد يك رينگ سبز پيرامون شهر است در اطراف شيراز به طول حدود 45 كيلومتر و عرض 40 متر با استفاده از درختان سرو- كاج– اكاليپتوس– آكاسيا اجرا شده است. اما پروژه بسيار بزرگ‌تر در شيراز پروژه اجرايي 13 هزار هكتار درختكاري در ارتفاعات پيرامون شيراز است كه با هدف بهبود شرايط زيست محيطي شهر و نيز ايجاد مراكز گردشگري و تفرجگاهي طراحي و تاكنون در 3 هزار هكتار آن جاده‌هاي دسترسي، تامين آب- اجراي خطوط انتقال آب، شبكه آبياري قطره‌اي وكاشت درخت انجام شده و مابقي در دست اقدام است.
سازمان فضاي سبز چه پروژه‌هاي توسعه‌اي را در دستور كار خود قرار داده است؟
سازمان پارك‌ها و فضاي سبز شهري، توسعه را در دو بعد در حال اجرا دارد. نخست توسعه فضاي سبز در داخل شهر كه همانا اجراي فضاي سبز پارك‌ها و بوستان‌ها، اجراي فضاي سبز رفوژها، ميادين، تقاطع‌ها و نيز اجراي درختكاري در قطعات با كاربري سبز و حاشيه كمربندي‌ها است كه عمليات عمراني پارك‌ها و رفوژها و تقاطع‌ها توسط شهرداري انجام و جهت سبز كردن و نگهداري بعدي تحويل سازمان پارك‌ها و فضاي سبز مي‌شود. در اين راستا به‌طور متوسط سالانه حدود ده پارك با مساحت‌هاي مختلف در تمام شهر احداث و سبز مي‌شود. اما بعد ديگر، توسعه اجراي پروژه بزرگ درختكاري در ارتفاعات پيرامون شهر است كه به آن اشاره شد.
براي آموزش و فرهنگ‌سازي شهروندان براي حفاظت و ايجاد فضاي سبز برنامه‌اي داشته‌ايد؟
براي ترويج و اشاعه فرهنگ نگهداري از فضاهاي سبز عمودي و حفظ منابع واقع در پارك‌ها، معابر و قطعات جنگل‌هايي كه ايجاد آنها هميشه با مشكلات و مسائل گوناگون همراه است ابتدا بايد در بين شهروندان فرهنگ‌سازي انجام شود كه سازمان پارك‌ها و فضاي سبز در اين راستا اقدامات به سزايي انجام داده كه به صورت تيتروار عنوان مي‌گردد.
چاپ و توزيع عملكرد سازمان بين مسئولين و شهروندان جهت آشنايي با تعدد كارهاي سازمان و مخارج و هزينه‌هاي حاصله
ساخت انيميشن‌هاي با مضمون نگهداري فضاي سبز و حفظ درختان و....، نگهداري تاسيسات پاركي از جمله چراغ‌ها، سرويس‌هاي بهداشتي، شيرهاي آب و مبلمان پاركي مانند صندلي‌ها، استفاده صحيح از وسايل بدنسازي و اسباب‌بازي‌هاي كودكان
توزيع پيازهاي گل مريم بين دانش‌آموزان جهت آشنايي با رشد گياه و گل دادن گياهان پيازي و ترغيب آنها بر حفظ و نگهداري فضاي سبز
چاپ استندها و بنرهاي آموزشي
ساخت كليپ‌هايي با مضمون آشنايي با كل فضاهاي سبز ايجادشده در تمام سطح شهر و مناطق محروم جهت آشنايي شهروندان با اين مناطق و استفاده بهتر و بيشتر از اين مكان‌ها
بزرگداشت روز درختكاري از طريق برگزاري جشن توسط سازمان براي ايجاد فرهنگ كاشت و نگهداري از نهال و تبديل آنها به درختان به عنوان عاملين پايدار درفضاي سبز.
نصب تابلوهاي هشداردهنده در خصوص حفظ فضاي سبز عمومي در ورودي هر پارك
برگزاري نشست‌هاي خبري و اطلاع‌رساني به شهروندان در خصوص پروژه‌هاي انجام شده در سطح شهر
ساخت برنامه‌هاي تلويزيوني از طريق صدا و سيماي مركز استان جهت آشنايي، اطلاع‌رساني و فرهنگ‌سازي به شهروندان در خصوص اقدامات انجام‌شده توسط سازمان
توزيع كتابچه‌ها و بولتن‌هاي آموزشي در خصوص حفظ و حراست و طرز كاشت نهال‌هاي مختلف به شهروندان
توزيع فصلنامه سبزنامه كه اطلاعاتي در خصوص عملكرد سازمان، آموزش شهروندي و آموزش نگهداري از گياهان آپارتماني و باغچه‌اي و اطلاعات عمومي در خصوص گياهان دارويي و.... در بين دانشجويان، دانش‌آموزان و شهروندان
اطلاع‌رساني درخصوص تمام گياهاني كه درسطح شهر شيراز توسط سازمان كاشته شده‌اند به صورت آنلاين بر روي سايت سازمان پارك‌ها و فضاي سبز با تمام جزئيات گياه‌شناسي و.....
آيا برنامه‌اي براي احداث غرفه‌ها و محوطه‌هاي دائمي گل و گياه براي بازديد همه‌روزه علاقه‌مندان در نظر داريد؟
در شيراز طرحي در دست تهيه است كه كليه فروشندگان گل و گياه باغچه‌اي و نيز فروشندگان نهال و درخت و درختچه در محلي زيبا به صورت مجتمع فعاليت كنند و حتي اين مكان به نحوي طراحي مي‌شود كه پايانه توزيع گل‌هاي شاخه‌اي نيز باشد و در اين راستا تاكنون چندين مكان بازديد و مورد ارزيابي قرار گرفته است. چون اصولا چنين مكاني بايد علاوه بر دسترسي آسان و نزديكي به بافت شهري داراي وسعت مناسب باشد و رعايت و كنترل ترافيك و ساير مسائل بهداشتي و ايمني و امنيتي در آن به سهولت انجام گيرد.
