زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

لاله پیاهو؛ یاسر خواجه بیشک

از جمله خواص مفید شیر بز عبارتند از: تحریک سیستم آنتی‌اکسیدانی بدن، تسریع دفع فرآورده‌های زاید حاصل از واکنش‌های شیمیایی در بدن، کاهش روند پیری و مفید برای افراد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی (نوعی بیماری عصبی). پروتئین و چربی موجود در آن ارزش تغذیه‌ای بالایی دارد.

مواد معدنی چون کلسیم، فسفر، منیزیم، آهن، روی و مس با قابلیت جذب بالا و نیز ویتامین‌های گروه B و ویتامین‌های A و D در مقادیر کافی در شیر بز یافت می‌شوند. کلسیم موجود در این شیر بدلیل قابلیت جذب بالایی که دارد، از پوکی‌استخوان جلوگیری کرده و شکنندگی آن را کاهش می‌دهد.

شیر بز غذایی مفید برای شیرخواران
برای نوزادانی که امکان تغذیه با شیر مادر برایشان وجود ندارد، شیر بز در مقایسه با شیر گاو انتخاب مناسب تری است. شیر بز بدلیل هضم و جذب راحت پروتئین های تشکیل  دهنده آن و عدم تشکیل دلمه، چربی های با کیفیت بالا و نیز قابلیت هضم و جذب راحت، جذب بیشتر مواد معدنی چون کلسیم، منیزیم، مس و آهن مفیدتر تلقی می شود.

نوزادانی که به شیر گاو آلرژی یا عدم تحمل دارند، شیر بز با داشتن اجزای قابل هضم تر و آلرژی زایی کمتر، جایگزین بهتری است. نشان داده شده که شیر تازه بز، در شکل گیری سیستم ایمنی و سیستم عصبی نوزاد و نیز در تنظیم تعادل انرژی نوزادان نقش ایفا می کند.  

شیر بز و اثرات محافظتی آن در برابر بیماری‌های قلبی- عروقی 
یکی از علت های اصلی مرگ در دنیا از جمله ایران، بیماری های قلبی– عروقی است. در کنار عوامل دارویی و تغییرات شیوه زندگی، نوع تغذیه نیز یکی از مهم‌ترین روش های پیشگیری و درمان آن محسوب می شود.

شیر بز از طریق کاهش چربی های خونی، اثرات آنتی‌اکسیدانی و دفع مواد زاید، پیشگیری از چاقی و دیابت نوع دو (که هر دوی این بیماری ها، فاکتورهای خطر قوی برای بروز این بیماری محسوب می شوند) و نیز پیشگیری از تشکیل لخته خونی، غذایی مفید برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی  عروقی است. این غذای مفید، از طریق غیر فعال کردن واکنش‌های منجر شونده به تشکیل عوامل خطر‌زا، از این بیماری‌ها پیشگیری می کند. 

شیر بز، راهکاری مفید برای کاهش کلسترول خون
آمارها نشان داده اند که هر 1 درصد افزایش در غلظت کلسترول سرمی، با افزایش 3-2 درصد در خطر بیماری های قلبی - عروقی همراه است. شیر بز بدلیل دارا بودن ترکیبات کاهش دهنده کلسترول خون، کاهنده قوی چربی های خونی بخصوص کلسترول خون است.

محتوای کلسترول آن پایین بوده و از طرفی حاوی چربی‌هایی است که تولید کلسترول را در بدن کاهش می دهند و ضمنا ترشح و دفع آن را از بدن افزایش داده و نیز جذب کلسترول را از محیط روده کاهش می دهند. همچنین خاصیت کاهندگی کلسترول مربوط به شیر بز را به محتوای بالای آنتی‌اکسیدانی آن نسبت می دهند که منجر به افزایش بیشتر دفع کلسترول می گردد.

شیر بز و اثرات پیشگیری کننده آن در چاقی
چاقی که در نتیجه دریافت انرژی اضافی و کاهش مصرف (سوزاندن) آن ایجاد می شود، زمینه‌ساز بروز بیماری‌های زیادی است. در بروز آن علاوه بر عوامل ژنتیکی و محیط، هورمون‌ها نیز اثرگذار هستند. آمارها افزایش شیوع آن در جهان را نشان می دهند که در ایران نیز 21/1 درصد و 7/8 درصد از جمعیت 11تا 17 ساله تهرانی به ترتیب در گروه اضافه وزن و چاقی قرار دارند. لپتین هورمونی است که از سلول های چربی بدن آزاد می شود.

تنظیم تعادل انرژی، بلوغ جنسی، تعادل بین انسولین و گلوکز در بدن، تقویت عملکرد سیستم ایمنی و شکل‌گیری آن از جمله نقش های این هورمون است. اختلال در عملکرد این هورمون، منجر به بروز چاقی می گردد. لپتین در شیر بز یافت می شود. میزان لپتین بخصوص در شیر ترشح شده در ساعات اول پس از تولد حیوان زیاد می باشد.

احتیاط
از مصرف شیر خام بز بخصوص در گروه‌های آسیب‌پذیر مثل شیرخواران و افراد سالمند، بدلیل آلودگی باکتریایی آن پرهیز نموده و بهتر است شیر پاستوریزه و نگهداری شده در دمای مناسب یخچال را برای مصرف انتخاب کنید. حرارت زیاد شیر باعث از بین رفتن بسیاری از مواد مغذی و ویتامین های آن می گردد و توصیه نمی شود. همچنین شیر بز در کنار محتوای بالایی از مواد معدنی و ویتامینی، از نظر ویتامین‌های اسیدفولیک و B12 فقیر است که باید در نظر گرفته شود. 

شیر بز و اثرات آن  بر سیستم ایمنی
یکی از مهم‌ترین وظایف سیستم ایمنی بدن محافظت در برابر میکروب های بیماری‌زا است. شیر بز با داشتن ترکیبات مفیدش به تقویت قدرت ایمنی کمک می کند. یکی از این ترکیبات مفید الیگوساکاریدها هستند که بعنوان کربوهیدرات غیر قابل هضم بوده و نقش فیبر غذایی را دارند.

این ترکیب مفید در شیر مادر به‌اندازه 5 تا 8 گرم در لیتر یافت می شود. اگرچه این ترکیب در شیر بز 20 برابر کمتر از شیر مادر است، اما در مقایسه با شیر گاو به‌اندازه 10 برابر بیشتر است. الیگوساکاریدها لوله گوارشی را در برابر میکروب های بیماریزا محافظت کرده و رشد باکتری‌های مفید ساکن در روده را افزایش می دهند. همچنین این ترکیبات رشد بافت روده نوزادان را ارتقا داده و در ترمیم زخم نیز نقش دارند. نشان داده شده که الیگوساکاریدهای موجود در شیر بز اثرات ضد‌التهابی داشته و قابل توصیه برای بیماران با ناراحتی‌های التهابی روده هستند.  

کلام پایانی
در پایان، با توجه به اثرات مفید ذکر شده در ارتباط با شیر بز، گنجاندن این ترکیب مفید در رژیم غذایی تمام گروه‌های سنی در جهت تامین نیازهای غذایی‌شان توصیه می گردد.