زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمدحسین صالحی سورمقی- دکترای فارماکوگنوزی

مرکبات یکی از مهم‌ترین سرده میوه‌های نیمه‌گرمسیری هستند که خاستگاه اصلی آن ایران، هند، چین، ژاپن و برخی از کشورهای آسیای جنوب شرقی می‌باشد.

تاریخچه پرتقال

ریشه پرتقال از جنوب شرقی آسیا (چین و هند) می‌باشد و یک میوه پیوندی است که در دوران باستان احتمالاً با پیوند نارنگی و پومیلو پرورش داده شد.

نوع ایرانی Persian Orange که ایتالیایی‌ها از قرن ۱۱ میلادی کشت آن را در جنوب اروپا رایج کردند تلخ بود و جای خود را از قرن ۱۵ میلادی به نوع شیرین تر داد که تاجران کشور پرتقال از هندوستان وارد و کشت کردند.

برای همین هم در بسیاری از زبان‌های دنیا (یونانی، ترکی، ایرانی، عربی، بلغاری، گرجی و زبان جنوب ایتالیا) امروزه هنوز لغت میوه پرتقال با کشور پرتغال تشابه اسمی دارد.

البته ریشه لغت انگلیسی (Orange) از نارنگ (سانسکریت) آمده و هم‌ریشه واژه نارنج فارسی و واژه‌های مشابه در بسیاری از زبان‌های دیگر از جمله ارمنی، اسپانیایی، و عربی می‌باشد.

معروف‌ترین گونه اصلاح شده پرتقال در دنیا تامسون ناول می‌باشد. بیروت، پایتخت لبنان نیز یکی از معروف‌ترین مکان‌های پرورش آن در جهان می‌باشد که پرتقال بیروتی آن نیز معروف است.

پرتقال یکی از قدیمی‌ترین میوه‌هایی است که بشر از آن استفاده می‌کرده‌است و در حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح کنفوسیوس از آن نام برده‌است.

پرتقال اولیه، کوچک، تلخ و پر از هسته بوده‌است که در اثر تربیت مهندسی ژنتیکی و همچنین انتخاب نوع بهتر و کود کافی درشت تر و شیرین تر شده‌ است.

تاریخچه گریپ فروت

برای اولین بار  تئوفراستوس، تاریخ نویس یونانی، واژه سیترون را بکار برد  و از آن به عنوان پادزهرنام برد.

بعد از آن پلینی، طبیعیدان رومی، کلمه سیتروسی را به کار برد و آن را یک دارو قلمداد کرد.

این میوه برای نخستین بار در سال ۱۸۱۴ میلادی در جامائیکا گریپ فروت نامیده شد.

گریپ فروت یک دهه بعد به فلوریدا آورده شد ولی تا اواخر قرن نوزدهم محبوبیت چندانی نداشت. در دهه سی قرن بیستم «رژیم گریپفرت‌هالیوود» مد روز شد.

این رژیم روزانه حاوی حدود ۸۰۰ کالری بود و مصرف گریپ فروت در هر وعده غذا را در بر داشت.

با این رژیم وزن کاهش می‌‌یافت ولی امروزه می‌دانیم هر رژیمی که عمدتا بر پایه یک غذا باشد به دلیل فقدان بسیاری از مواد مغذی مورد نیاز، سلامت بدن را به خطر می‌اندازد.

گیاه‌شناسی  گریپ فروت

 درختی است مشابه با دیگر مرکبات که میوه‌ای بزرگ و تقریبا گرد دارد. قطر میوه‌ها از ۷ تا ۱۵ سانتی‌متر است و پوست انها کاملا صاف نیست و پستی و بلندی دارد.

بعضی عقیده دارند که گریپ فروت از موتاسیون (ترکیب چند نوع درخت) دیگر درختان مرکبات ایجاد شده است.

میوه گریپ فروت به صورت خوشه‌ای و مانند انگور بر روی درخت قرار می‌‌گیرد و احتمال می‌رود دلیل نامگذاری آن هم همین باشد.

گریپ فروت گونه‌های مختلفی دارد که دو نوع از مهمترین آنها دون کان (که هسته‌های زیاد و بوی عطر خوشی دارد) و مارش (بدون هسته با بوی کم) است.

در بعضی گونه‌ها داخل میوه صورتی رنگ است که یکی از آنها به نام فوستر (هسته دار) و دیگری به نام تامپسون (بدون هسته) می‌‌باشد.

گیاه شناسی بالنگ

از نظر گیاه شناسی زیرگونه‌ای از بادرنگ است. این درختچه دارای میوه‌هایی است که گاهی به وزن یک کیلو گرم نیز می‌رسد.

نوع دیگری از بالنگ را به فارسی «بادرنگ» می‌نامند. بالنگ درختچه‌ای است به شکل غیر منظم، برگ آن با کمی اختلاف شبیه سایر مرکبات ولی میوه آن به کلی متفاوت و نوع کبیر آن در ابعاد یک خربزه کوچک است.

شکل آن دراز از یک طرف متصل به شاخه کمی پهن و از طرف دیگر به نوک باریکی ختم می‌شود. پوست آن به رنگ زرد طلایی خیلی ضخیم، موج دار و دارای برآمدگی‌هایی مانند تاول درشت است.

قسمت عمده میوه را پوست زرد و گوشت سفید داخل پوسته گرفته و تقریباً جایی برای گوشت ترش غیر خوراکی وسط آن باقی نمانده ‌است. گل آن سفید می‌باشد. 

قسمت گوشتی سفید متصل به پوست خارجی آن ضخیم و کمی شیرین و قسمت گوشت وسط آن که در میان پرده‌های ضخیم طولانی واقع شده‌است، دارای الیاف و غلاف‌های پر از مایعی است که در بعضی انواع شیرین و در برخی ترش می‌باشد.