تحریریه ماهنامه آشپزباشی
گیاه كرفس به خانواده‌ی جعفری (Umbelliferae) تعلق دارد.این گیاه در اكثر كشورهای اروپائی، غرب آسیا، هندوستان، چین و شمال و جنوب آفریقا كشت می‌شود و از زمان قدیم به عنوان دارو و غذا مورد توجه بوده و استفاده از آن هم‌چنان به طور وسیع ادامه دارد. امروزه اگرچه اكثر داروهای تهیه شده از دانه‌ی كرفس هستند، ولی اثرات ساقه و برگ آن كه در دسترس مردم می‌باشند، كم‌تر از اثرات همان دانه‌ها نیست.بیشترین محصول دانه‌ی كرفس جهت دارو از كشور چین و تعدادی نیز از كشورهای اروپائی تأمین می‌شود. كرفس گذشته از این كه به عنوان یك سبزی مقوی در تغذیه نقش دارد، دارای اثرات دارویی متعددی است كه مهم‌ترین آنها به قرار زیر است.
اثر ضد نقرس: مواد موجود در كرفس دارای خاصیت كاهش اسید اوریك هستند. به همین دلیل از تجمع بیش از حد كریستال اورات در مفاصل جلوگیری كرده و درد مفاصل به‌ویژه مفاصل پا (سر زانو) را كاهش می‌دهد.
اثر ادرارآور: كرفس دارای خاصیت دیورتیك (Diuretic) یا به اصطلاح ادرارآور خوبی است و می‌تواند در دفع بعضی از سنگ‌های مجاری ادرار مؤثر باشد. هم‌چنین چون دارای خاصیت ضد میكروبی است، در ضدعفونی كردن مجاری ادراری تأثیر دارد.
اثر ضد نفخ: كرفس به علت دارا بودن اسانس (رایحه) دارای خاصیت ضد نفخ و محرك هضم غذا می‌باشد. به همین دلیل از گذشته‌‌های دور در جهت برطرف كردن نفخ و بعضی از مشكلات معده مورد استفاده بوده است.
اثر مسكن و آرام‌بخش: تجزیه‌‌ی مواد موجود در كرفس نشان داده است كه تركیباتی از جمله متیل فتالاید كه در كرفس وجود دارند، دارای خاصیت كاهش اسپاسم، آرام‌بخش و مسكن هستند.
اثر ضد احتباس آب در بدن: كرفس دارای خاصیت خروج آب اضافی در بدن است. از این خاصیت كرفس می‌توان در جلوگیری از چاقی‌هائی كه به علت احتباس آب در بدن به وجود آمده است (ادم)، استفاده كرد. از خواص دیگر كرفس می‌توان اثر كاهش فشار خون و تا حدی ضد روماتیسم بودن آن را نام برد.
در طب شرق و به‌ویژه در چین، كرفس را به عنوان تنظیم كننده‌ی اثر غذاهای گرم و ادویه‌جات تند به كار می‌برند؛ زیرا كرفس جزو غذاهای سرد و مرطوب، طبقه‌بندی شده است.در قدیم كرفس را بیشتر در فصل زمستان و اوایل فصل بهار مصرف می‌كرده‌اند و معتقد بوده‌اند كه در فصل زمستان به علت جمع شدن بیشتر سموم در بدن، ایجاد رخوت و سستی بیشتر از فصول دیگر است و چون كرفس دارای خاصیت ضد سم می‌باشد، با خنثی كردن آنها نشاط ایجاد می‌كند و به عنوان یك گیاه نشاط‌آور ذكر شده است.
اثر افزایش شیر: یكی دیگر از خواص كرفس ازدیاد شیر مادران شیرده پس از وضع حمل است.
تذكر: نكاتی كه به عنوان احتیاط باید در نظر داشت این‌كه، افراد مبتلا به تورم كلیه باید از مصرف زیاد كرفس خودداری كنند. هم‌چنین زنان حامله در خوردن دانه‌ی كرفس باید مواظب باشند چون مصرف مقدار زیاد دانه‌ی كرفس باعث تحریك رحم می‌شود.
هم‌چنین افراد حساس به نور باید از خوردن بیش از اندازه‌ی دانه‌ی كرفس خودداری كنند چون ممكن است باعث درماتیت‌های پوستی در آنها شود. با توجه به این‌كه دانه‌ی كرفس دارای خاصیت ضد ورم است، از آن در انگلستان بیش از 60 فرآورده ضد ورم تهیه
می‌كنند.
چگونگی مصرف کرفس
كرفس می‌تواند به صورت پخته و یا خام مصرف شود. البته با توجه به این‌كه بعضی از خواص كرفس مربوط به تركیبات موجود در اسانس (رایحه) آن است كه در اثر پختن تا حد زیادی از بین می‌رود، لذا اثرات كرفس خام به مراتب بیشتر از پخته‌ی آن است.
بنابراین برای كسب اثرات درمانی مذكور، بهتر است از كرفس تازه و یا آب آن استفاده شود. مقدار مصرف كرفس به طور عادی روزانه حدود صد گرم خام و یا یك استكان از آب برگ و ساقه‌ی آن است.
