آسیه حسن زاده؛ مدرس دانشگاه جامع علمی
جو با نام علمی«Hordeum vulgare» گیاهی است علفی و یکساله که ارتفاعش بسته به انواع مختلف آن، تا یک متر میرسد. برگهای آن متناوب، باریک و دراز به رنگ سبز تیره میباشند. جو که بیش از دوازده هزار سال پیش شناخته شده، بومی آسیای غربی و آفریقای غربی است كه به سرعت در نواحی مدیترانه منتشر شد. این گیاه از آغاز پیدایش انسان و احتمالا قبل از گندم کشت میشده و هنوز یکی از غذاهای عمده انسان به شمار میرود، در ایران، جو در گیلان، آذربایجان، اصفهان، لرستان، خوزستان و به عبارت دیگر، در همه جای كشورمان به طور وسیعی کشت میشود.
ترکیبات شیمیایی جو
جو حاوی انواع پُلی‌ساکاریدها، نظیر نشاسته و دکسترین است. گیاهک جوانه جو حاوی ترکیبات روغنی، از جمله اسیدهای چرب (شامل: اسید استئاریک، اسید پالمتیک، اسید اولئیک و اسید لینولئیک) می‌باشد. بنابراین از نظر مواد غذایی، بین دانه جو و دانه‌‌های در حال رشد و جوانه‌زده این گیاه تفاوت عمدهای وجود دارد. جدول زیر مواد موجود در 100 گرم جو را نشان میدهد. جو به طور معمول به سه صورت در بازار عرضه میشود. 1- جوی پوست نگرفته که هنوز سبوس آن جدا نشده است. 2- جوی پوست‌کنده که پوست آن گرفته شده است. 3- جوی سفید که پوست و سبوس آن گرفته شده و به نام «جوی مرواریدی» معروف است.
خواص درمانی جو
جو از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک و دارای خواص دارویی فراوانی است. بقراط، پدر علم پزشکی غرب، جو را برای درمان بیماری‌‌های حاد به کار میبرده است. دم‌‌کرده جو هنوز به نام «چای هیپوکرات» معروف است. مطالعات اخیر نشان میدهند که مواد تشکیل‌دهنده جو، خاصیت درمانی دارند. جو همچنین عملکرد درمان‌‌های طبیعی را تسهیل و بهبود میبخشد.
جو دارای مقادیر بالایی فسفر است و بنابراین برای تقویت اعصاب و فعالیت‌‌های ذهنی بسیار مفید می‌باشد.
جوشانده جو داروی خوبی برای مبتلایان به تب، کمخونی، سوءهاضمه و همچنین تخفیف درد است. برای تهیه جوشانده، 20 گرم جو را در یک لیتر آب به مدت 7 ساعت به صورت ملایم حرارت دهید.
جو برای افراد مبتلا به نقرس نیز مفید است و کلسترول خون را نیز کاهش میدهد.
دانه‌‌های جو به دلیل داشتن نوعی آلکالوئید به نام «هوردنس»، مقوی قلب هستند و به بهبود تنگی نفس نیز كمك می‌كنند.
ماءالشعیر یا آب جو برای درمان سل، زخم‌‌های ریوی و سردرد مفید است.
جو خاصیت ضدالتهابی دارد و در تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود التهابات حفره دهان تا حدی موثر است.
همچنین خاصیت ملین دارد و در موارد ابتلا به بیماری‌‌های گوارشی؛ لوزالمعده، صفرا، مجاری ادراری و عفونت‌‌های مخاطی بسیار مفید و موثر است.
گلوتن موجود در جو، مادهای نرم، سازگار و آرامبخش بوده و به علت آبدار بودن رفع عطش می‌كند و سبب انقباض عضلانی، اضطراب و تورم شکم هم نمیشود.
در طب سنتی، جو ماده محرک برای تولید شیر در زنان شیرده می‌باشد. در سایر زنان نیز باعث تعادل هورمونهای طبیعی بدن و تولید استروژن میشود که رشد سالم سینه را به همراه دارد.
مواد موجود در 100 گرم جو
وزن ترکیبات
11گرم آب
8گرم پروتئین
78گرم مواد نشاستهای
3میلی‌گرم کلسیم
189میلی‌گرم فسفر
2میلی‌گرم آهن
3میلی‌گرم سدیم
160میلی‌گرم پتاسیم
12میلی‌گرم ویتامینB1
5میلی‌گرم ویتامین B2
3میلی‌گرم ویتامینB3
