زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر مجید حاجی فرجی

جو و چاودار از غلات مهم در جهان هستند که بعنوان غذا مورد استفاده بشر قرار می‌گیرند، از جمله موارد مصرف این غلات، تهیه نان است. آرد حاصل از این غلات در دو نوع آرد سبک که سبوس آن گرفته شده و آرد تیره در پخت نان استفاده می‌شود. جو و چاودار از منابع خوب منیزیم، سلنیوم، منگنز، فسفر و ویتامین B1 هستند. کیفیت پروتئینی این غلات تقریبا مشابه پروتئین سویا است و وجود فیبر به همراه این پروتئین با کیفیت، غذای مناسبی را برای آغاز روز فراهم می‌کند.

علاوه بر ویتامین، مواد معدنی و آنتی اکسیدان‌ها، این غلات منبع بسیار خوبی از فیبرهای محلول و نامحلول هستند. یک جزء از فیبرهای محلول موجود در جو و چاودار بتاگلوکان نام دارد که تحقیقات نشان داده اند می‌تواند اثرات مفیدی بخصوص در کاهش کلسترول خون داشته باشد. استفاده از جو و چاودار در رژیم غذایی می‌تواند فواید بسیاری داشته باشد. تحقیقات علمی جدید، یافته‌های جالبی را در مورد فواید جو نشان داده اند. 

کاهش کلسترول و پیشگیری از بیماری‌های قلبی- عروقی

فیبرها بخصوص بتاگلوکان موجود در جو و چاودار در دستگاه گوارش هضم نمی شوند، اما می‌توانند به اسیدهای صفراوی که برای جذب کلسترول لازم هستند متصل شده و آنها را دفع کنند و از این طریق کلسترول خون را کاهش دهند. از طرفی فیبرها در روده بزرگ بوسیله باکتری‌ها تخمیر می‌شوند و تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیره می‌کنند که از سنتز کلسترول کبدی جلوگیری می‌کند. کاهش کلسترول می‌تواند عامل مهمی در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی باشد.

البته توجه به این نکته لازم است که مصرف این غلات نیز مانند هر عامل دیگر کاهنده کلسترول خون زمانی مفید است که بعنوان بخشی از یک رژیم کم چرب، با فیبر بالا و در کنار فعالیت بدنی استفاده شوند. مقدار مصرف روزانه يك دوم تا يك فنجان از این غلات می‌تواند اثرات مفیدی را بر کلسترول خون بر جای بگذارد. 

پیشگیری از سرطان

جو و چاودار مانند غلات دیگر شامل صدها نوع فیتوکمیکال هستند. لیگنان موجود در این غلات یک فیتواستروژن است که موجب کاهش خطر بیماری‌های مرتبط با هورمون مانند سرطان سینه می‌گردد. همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که ترکیبات گیاهی موجود در جو و چاودار با کاهش خطر سرطان‌های پروستات، اندومتر، تخمدان و کلون نیز همراه هستند. 

کمک به کاهش وزن

فیبرهای محلول موجود در جو باعث کاهش سرعت تخلیه معده شده و احساس سیری ایجاد می‌کنند و مصرف غذا در وعده غذایی بعد را کاهش می‌دهند. از طرفی این فیبرها می‌توانند با چربی‌ها در روده کوچک متصل شده و از جذب آنها جلوگیری کنند و به این ترتیب می‌توانند به کاهش وزن کمک کنند. البته در نانوایی‌ها برای طعم بهتر در کنار آرد جو از آردسفید، روغن و شیره مالت نیز استفاده می‌شود که ممکن است اثر کاهنده فیبر موجود در جو و چاودار را تحت تاثیر قرار دهد. 

کنترل فشارخون

مصرف روزانه جو و چاودار می‌تواند به کنترل فشارخون بالا در بیماران کمک کند و نیاز به داروهای ضدفشارخون را بکاهد. 

کنترل قندخون

کنترل قند و میزان انسولین خون در پیشگیری از بروز عوارض دیابت لازم است. مصرف جو و چاودار می‌تواند از افزایش ناگهانی قندخون بدنبال مصرف غذا جلوگیری کند. بتاگلوکان موجود در این غلات در معده تشکیل ژل داده و از تخلیه سریع معده جلوگیری می‌کند و از این طریق می‌تواند به کنترل قندخون بعد از مصرف غذا کمک کند. 

کنترل علائم یائسگی

لیگنان موجود در این غلات که می‌تواند اثرات مفید استروژن را تقلید کند به کاهش گرگرفتگی و دیگر علائم یائسگی کمک می‌کند و تاحدی نیز می‌تواند پوکی استخوان را به تاخیر بیندازد. در کل می‌توان توصیه کرد، چنانچه جو و چاودار، جایگزین بخشی از غلات دریافتی شوند می‌توانند اثرات مطلوب خود را بر سلامتی افراد بگذارند، البته توجه به این نکته لازم است که بعلت دارا بودن گلوتن مصرف این غلات، برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک و حساس به گلوتن توصیه نمی‌شود.