به قلم : د‌کتر سید‌ضیاءالدین مظهری ؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی
dr_z_mazhari@yahoo.com
تحریریه زندگی آنلاین : بروز آلرژی ناشی از دانهها و مغزهای روغنی، از جمله حساسیت‌‌های کلاسیک تجمیعی یا ضربدری برشمرده می‌شود. به تجربه به اثبات رسیده است کسانی که به حساسیت‌‌های فصلی ناشی از گرده افشانی‌‌های دار و درخت و گل و گیاه مبتلا می‌باشند، از میل کردن این یا آن نوع آجیل‌‌های مخلوط، در تغییر فصول، در معرض خطر افزون‌تری می‌باشند. از قبیل انواع آجیل‌‌های بومی و محلی حاوی بادام‌زمینی، فندق، پسته، انواع تخمه‌‌های مختلف و ...، به ویژه بادام‌زمینی حساسیت‌‌های شدید و مرگ‌باری را می‌تواند فراخوانی بکند، لذا قبل از میل کردن هر نوع آجیل، به ترکیبات مواد تشکیل‌دهنده آن باید بذل توجه گردد.
آمار مبتلایان
خوشبختانه درصد مبتلایان به عدم تحمل بادام‌زمینی در کشورهای آسیایی خیلی نادرتر از کشورهای قاره‌‌های دیگر می‌باشد، چرا که آمار مبتلایان امریکایی و اروپایی، بسیار گسترده‌تر و فراوان‌تر می‌باشند تا قاره‌‌های دیگر. گرچه تخم کتان و کنجد نیز از جمله دانه‌‌های حساسیت‌زا برشمرده می‌شوند، ولی خوشبختانه خیلی نادر افرادی را به حساسیت دچار می‌سازند.
بیشتربخوانید:
عدم تحمل سویا چیست؟
پروتئینی مرگ‌بار
عامل آلرژی‌زایی بادام‌زمینی و مغزهای روغنی، پروتئینی می‌باشد که با جزئی‌ترین مقدار در حد صد میکروگرم افراد حساس را به عوارض مرگ‌بار و شوک‌‌های آنافیلاکتیک دچار می‌سازد، یعنی یک‌هزارم دانه بادام‌زمینی که میل گردد، می‌تواند در فرد مبتلا، موجب آلرژی و مرگ و میر گردد، لذا توصیه و تاکید می‌شود چنین افرادی از لمس کردن بادام‌زمینی نیز خودداری نمایند و از تنفس بخارات آلرژن آن برحذر باشند. پروتئین عامل آلرژی در دانهها، مغزها و بادام‌زمینی، بسیار مقاوم بوده و تحت هیچ شرایطی با خرد کردن، پختن، تفت دادن و تحت فشار قرار دادن، ماهیت کشندگی آن برطرف نمی‌گردد.
یک مغز استثنایی
در میان انواع مغزهای روغنی، بادام درختی یک مغز استثنایی برشمرده می‌شود و اگر پوست مغز آن نیز کنده و میل گردد، میزان ایمن بودن آن کامل‌تر می‌شود. از خواص بارز آنتی‌ژن‌‌های دانه‌‌های روغنی یا میزان حساسیت‌زایی آنها به صورت تفت داده شده یا در صنایع غذایی به صورت مخلوط با منابع فرآوری شده نه تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه بر شدت و حدت آن نیز افزوده می‌شود. از این رو افراد مبتلا از میل کردن و استفاده از روغن مغزهای حساسیت‌برانگیز منع مصرف داشته، به ویژه اگر این روغن‌ها در صنایع غذایی از طریق پرس‌‌های سرد استخراج شده باشند (فرابکر)، منع مصرف دارند.
بیشتربخوانید:
غذا نوش دارویی برای عدم تحمل غذایی
تظاهرات بالینی حساسیت به آجیل‌‌ها
بروز آلرژی تحت تاثیر این یا آن مغز روغنی، به ویژه بادام‌زمینی و دانه‌‌های روغنی به طور معمول بلافاصله بعد از میل کردن، در بافت‌‌های مختلف ارگان‌‌های فرد ظاهر می‌گردد. اولین محل بروز واکنش، در محدوده دهان روی مخاط زبان و کام نمایان می‌شود. حساسیت به آجیل‌‌ها حتی به مقدار بسیار ناچیز به ویژه بادام‌زمینی، بسیار شدید بوده و در مواردی تا مرز بروز شوک آنافیلاکتیک پیش می‌رود. در جدول زیر اشاره کوتاهی به تظاهرات بالینی آلرژی مغزها و دانهها درج گردیده است:
اندام‌ها رخداها
دهان و کام بروز خارش شدید در لب‌‌ها، زبان و حفره کام توام با ورم، سوزش و احساس بی‌حسی در آنها
قلب و سیستم جریان خون اختلال در جریان خون‌رسانی به ارگان‌ها و بروز شوک آنافیلاکتیک، که می‌باید فرد مبتلا فورا به نزدیک‌ترین اورژانس منتقل گردد.
بافت پوست آغاز خارش در تمام سطوح بدن و تظاهرات برجستگی‌‌های تکه‌تکه به فرم آجر فرشی در قسمت‌‌های مختلف بافت‌‌های بدن
مجاری تنفسی و دماغ حالت زکام و گرفتگی بینی و سرفه به حالت آسم
حساسیت ماندگار
متاسفانه حساسیت به دانهها و مغزهای روغنی قابل برطرف شدن و درمان نمی‌باشد و عوارض بالینی نمایان شده آنها بسیار پایدار و ماندگار می‌باشند، اگر بروز تظاهرات بیماری در سنین کودکی ظاهر گردیده باشد، تا پایان زندگی، این آلرژی پایدار و ماندگار خواهد بود، البته 25 درصد مبتلایان به آلرژی بادام‌زمینی شانس افزایش تحمل به بادام‌زمینی را در طول زندگی خود خواهند داشت. هنوز علت دقیق بروز حساسیت شدید در قبال بادام‌زمینی به طور کامل مشخص و معلوم نگردیده است. فقط به این موضوع اشاره شده که شاید علت بروز آلرژی به بادام‌زمینی در کنار پیش‌زمینه‌‌های ارثی و موروثی، استفاده زودهنگام فرد مبتلا از شیر سویا و منابع غذایی شیر سویا به عنوان غذای تکمیلی در دوران شیرخوارگی باشد و در مواردی مبتلایان با به‌کار‌گیری پماد یا کرم‌‌های حاوی ترکیباتی از بادام‌زمینی، موجبات بروز علائم و عوارض حساسیت‌‌ها را نیز فراهم می‌نمایند.
بیشتربخوانید:
کنترل آلرژی با مواد غذایی
