زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر لادن گیاهی؛ متخصص تغذیه

علی رغم آنکه عوامل مختلفی می‌توانند در بروز حساسیت غذایی و عدم تحمل غذایی موثر باشند، اما علائم آنها غالبا یکسان است و به همین جهت پزشکان به راحتی نمی‌توانند منشاء اصلی مشکل را ردیابی کنند.

عدم تحمل غذایی ممکن است برای یک دوره زمانی و نسبت به مواد غذایی که غالبا در رژیم غذایی مصرف می‌شوند، ایجاد گردد.

علائم عدم تحمل غذایی

عدم تحمل به مواد غذایی می‌تواند باعث قرمز شدن، گر گرفتن، افت فشار خون و خارش‌های پوستی شود.

برای مثال تیرامین موجود در پنیر می‌تواند باعث میگرن و مونو سدیم گلوتامات باعث سردرد، گرگرفتگی و درد شکمی در برخی افراد گردد. عدم تحمل به لاکتوز شیر و سایر موادی که منشاء متابولیک دارند، می‌توانند منجر به دل درد و اسهال مزمن شود.

واكنش‌های مسمومیتی نسبت به افزودنی‌های غذایی می‌توانند باعث اسهال و استفراغ شوند. بین ابتلا به بیماری کرن، در سندرم روده تحریک‌پذیر، زخم‌های دهان، نفخ کردن و حتی آرتریت روماتوئید با برخی مواد غذایی ارتباط مستقیمی وجود دارد.

درمان‌های رایج عدم تحمل غذایی

پزشک باید بیمار مبتلا به عدم تحمل مواد غذایی را به متخصص تغذیه معرفی نماید تا رژیم غذایی حذفی متناسب با وضعیت و نیازهای فردی بیمار تنظیم گردد، بطوری‌كه تمام مواد مغذی مورد نیاز فراهم گردد.

مواد غذایی مفید برای عدم تحمل غذایی

برخورداری از یک رژیم غذایی متعادل  به نحوی که تمام مواد مغذی مورد نیاز به نسبت صحیح و متناسب با نیاز سنی و جنسی بیمار  تامین شوند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

رژیم شناس می‌تواند چنین رژیم متعادلی را با حذف مواد غذایی که نسبت به آنها عدم تحمل وجود دارد، تنظیم نماید.

فرآورده های لبنی و عدم تحمل غذایی

شیر سویا، شیر خشک سویای مخصوص نوزادان، فرآورده‌های تهیه شده از شیر سویا مانند ماست و پنیر جایگزین مناسبی برای افرادی هستند که نسبت به شیر گاو عدم تحمل دارند.

در صورت امکان از فرآورده‌های لبنی غنی شده با کلسیم استفاده نمایید.

فرآورده های پروتئینی و عدم تحمل غذایی

گوشت بوقلمون، گوشت گوسفند و گوشت گاو از منابع پروتئینی با ارزشی هستند که به ندرت، ممکن است منجر به بروز عدم تحمل غذایی شوند.

سبزیجات و عدم تحمل غذایی

هویج، گل کلم و بروکلی از جمله سبزیهایی هستند که به ندرت باعث عدم تحمل غذایی می‌شوند.

نشاسته و عدم تحمل غذایی

برنج، سیب‌زمینی، سیبزمینی شیرین، کاساوا و شیرینی که با نشاسته ساگو تهیه می‌شود، از منابع نشاسته‌ای كربوهیدرات‌های انرژی‌زا هستند، که به خوبی تحمل می‌شوند.

میوه و عدم تحمل غذایی

گلابی، هلو، و بیشتر میوه‌ها، البته بجز مرکباتی که خیلی اسیدی هستند، معمولا به خوبی تحمل می‌شوند.

مواد غذایی كه باید در عدم تحلمل غذایی پرهیز شوند

عدم تحمل غذایی که منشاء حساسیتی نداشته باشد، کاملا جنبه فردی دارد و باید توسط پزشک تشخیص داده شود.

مشاوره با متخصص تغذیه بسیار حائز اهمیت است تا از کمبود مواد مغذی به علت حذف برخی مواد غذایی پیشگیری شود.

شیر و عدم تحمل غذایی

از برنامه غذایی افرادی که به علت کمبود یا فقدان آنزیم لاکتاز مبتلا به عدم تحمل لاکتوز هستند، باید حذف گردد این عارضه تحت عنوان عدم تحمل متابولیک نیز شناخته می‌شود.

میوه ها و عدم تحمل غذایی

میوه‌ها، آبمیوه‌ها و مشتقات حاصل از میوه‌ها باید از برنامه غذایی افرادی که دچار کمبود آنزیم فروکتوز و در نتیجه عدم تحمل فروکتوز هستند، حذف گردند.

اسفناج، گوجه فرنگی، سوسیس، کیلکا، ساردین، و غذاهای کنسرو شده و عدم تحمل غذایی

این مواد ممکن است باعث بروز واكنش‌های غیر آلرژیک در افراد حساس شوند.

عدم تحمل نسبت به این موادغذایی می‌تواند پوست، عروق خونی و برونش را درگیر کند و باعث ایجاد کهیر، سوزش، اختلال در بلع، تورم، خس‌خس و سردرد میگرن شود.

تیرامین و عدم تحمل غذایی

پنیر، مخمر، شاه ماهی، آواکادو و تمشک دارای ترکیبی به نام تیرامین هستند، که اثراتی شبیه به هیستامین دارند.

فنیل اتیلآمین موجود در شکلات نیز می تواند اثر مشابهی داشته باشد.

کافئین و عدم تحمل غذایی

قهوه، چای، نوشیدنی‌های کولادار، داروهای سرماخوردگی، مسکن‌ها و شکلات‌های تیره که دارای کافئین هستند، باعث تحریک سیستم عصبی می‌شوند.

مصرف مقادیر زیاد کافئین میتواند باعث لرزش، تعریق، افزایش سرعت تنفس، تپش قلب و بی‌خوابی غیر طبیعی شود.

سولانین و عدم تحمل غذایی

سیب‌زمینی‌های سبز دارای ترکیباتی به نام سولانین و چاکونین هستند.

این مواد می‌توانند باعث عدم تحمل و مسمومیت شوند، که با خواب آلودگی، دل درد، اسهال و حتی فلج اندام‌ها همراه است.

عسل و عدم تحمل غذایی

عسل تولید شده از زنبوری که از گل صد تومانی تغذیه کرده باشد، می‌تواند باعث عدم تحمل و مسمومیت شود که با سوزش، خارش و بی‌حسی اندام‌های انتهایی چند دقیقه بعد از مصرف همراه است.

توصیه می‌شود از عسل‌هایی که از منابع مطمئن تولید می‌شوند، استفاده نمایید.       

سایر اقدامات در عدم تحمل غذایی

در برخی موارد عدم تحمل نسبت به برخی مواد غذایی منشاء روانی دارد، در چنین مواردی انجام مشاوره‌های روانشناسی می‌تواند موثر باشد.

چنانچه عدم تحمل نسبت به یک ماده غذایی با ارزش تغذیه‌ای بالا باشد و این عدم تحمل منشاء متابولیک نداشته باشد، می‌توان با تغییر شکل ماده غذایی، یا استفاده از آن در ترکیب غذاها به شکلی  که دیده نشود به نحوی آن‌را در برنامه غذایی وارد نمود.

برای مثال در مورد شیر می‌توان از آن در تهیه سس سفید، کاستارد، انواع سوپ، دسر و یا به صورت ماست استفاده نمود.