زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

گفتگو: رضا حسینمرد ی- روزنامه‌نگار

تحریریه زندگی آنلاین : دکتر غزاله اسلامیان متولد مرداد سال 1365 تحصیلات مقدماتی خود را در مقطع متوسطه رشته ریاضی فیزیک پشت سر گذاشت، ولی به دلیل تمایل به رشته پزشکی، گرایش تحصیلی خود را به علوم تجربی تغییر داد تا در کنکور تجربی شرکت کند. وی پس از شرکت در آزمون سراسری سال 1383 و کسب رتبه 792 با وجود امکان پذیرش در رشته‌های پزشکی، داروسازی، دندانپزشکی و همچنین قبولی در رشته پزشکی دانشگاه آزاد، ولی به پیشنهاد خانواده برای ادامه تحصیل در شهر محل سکونت، تهران، رشته تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی را انتخاب کرد.

با گذر زمان و تحصیل در دانشگاه و با وجود گذراندن واحدهای درسی در زمینه تغذیه بالینی (رژیم درمانی‌ها) در کنار مباحثی همچون تغذیه جامعه، علاقه بیشتری به رشته تحصیلی خود، علوم تغذیه پیدا کرد.

وی در سال ۱۳۸۷ از مقطع کارشناسی علوم تغذیه دانش‌آموخته شد و با توجه به اینکه عنوان دانشجوی ممتاز را داشت و حائز رتبه اول در بین فارغ‌التحصیلان شده بود، بر اساس قانون آن زمان توانست به مقطع کارشناسی ارشد تغذیه همان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ورود پیدا کند. پایان‌نامه این مقطع پیرامون تغذیه و ارتباط آن با موضوع ناباروری بود. نکته حائز اهمیت اینکه همزمان با پایان دوره کارشناسی ارشد در سال 1391 به عنوان دانشجوی نمونه کشوری انتخاب شد.

با پذیرش در آزمون تخصص و پس از تحصیل در مقطع دکترای تخصصی تغذیه، پایان‌نامه خود را در خصوص موضوع تغذیه در بخش مراقبت های ویژه گذراند. وی در پایان این دوران نیز مجدد عنوان دانشجوی نمونه کشوری را کسب کرد. دکتر غزاله اسلامیان در ادامه همین مسیر علمی و آکادمیک درخواست و تمایل خود برای عضویت در هیات علمی دانشگاه را تقدیم ریاست وقت دانشگاه کرد که مورد قبول واقع شد.

وی در بخشی از صحبت‌های خود می‌گوید: در دانشگاهی که مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی تغذیه را آنجا گذراندم، اکنون پنج سال است که عضو هیئت علمی دانشگاه و در اصطلاح استاد هستم، ولی همچنان خودم را دانشجو می‌دانم.

به دلیل فاصله سنی کمی که با دانشجویانم دارم، احساس می‌کنم که با لقب و جایگاه استاد هنوز فاصله زیادی دارم. در حال حاضر در رتبه استادیاری هستم و به امید خدا تا یکی دو سال آینده دانشیار خواهم شد.

با این مقدمه به گفتگو با دکتر غزاله اسلامیان، متخصص علوم تغذیه و رژیم‌درمانی و همکارمان در مجله دنیای تغذیه پرداختیم.

بیشتربخوانید:

در رژیم حذف قند چی بخوریم ؟

پایان‌نامه‌های پژوهشی با عناوین دیگری نیز راهنمایی و مشاوره کردید؟

من از زمانی که وارد حوزه تغذیه و موضوع نا باروری شدم، یک مسیر تحقیقاتی را در راستای ناباروری زنان و مردان برنامه‌ریزی کردم. یک سری از خانم‌هایی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک بودند و یا اندومتریوز یا عفونت های زنان داشتند و یا اینکه در دوران بارداری دچار تهوع‌های شدید و غیر قابل تحمل بودند که باید در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شوند، را مورد بررسی قرار دادیم.

با توجه به سیاست‌های جوانی جمعیت، اولویت تحقیقاتی کشور است که روی این موضوعات پژوهش‌های بیشتری انجام شود، اما از آنجا که اینجانب عضو هیئت علمی گروه تغذیه سلولی و مولکولی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هستم، سمت و سوی پژوهش‌های من به مسیر تغذیه سلولی و مولکولی و ارتباط آن با ناباروری هدایت شده است. سعی کردیم تا از این جنبه به موضوع باروری و ناباروری توجه داشته باشیم، بنابراین اخیرا دو پایان‌نامه با هدف تعیین اثرات تغذیه بر ناباروری مردان با رویکرد شناسایی مکانیسم‌های سلولی مولکولی در حال اجرا داریم.

جنبه دیگر فعالیت‌های من در ارتباط با چاقی و پیری سلولی است.

 مطالعات مداخله‌ای انجام دادیم که اثرات ماده مؤثره مکمل‌های خوراکی را در سطح سلول و بافت بررسی کنیم و همچنین با بررسی اثرات تجویز این مکمل‌ها در کارآزمایی‌های بالینی در افراد چاق پژوهش‌هایی‌هایی انجام دادیم تا به این موضوع پی ببریم که افراد با دریافت یکسری مکمل‌های غذایی و دارویی تا چه نسبت به وضعیت روند پیری سلولی واکنش نشان می‌دهند.

امروزه مطالعات در دنیا به سمت مباحث سلولی و مولکولی پیش رفته و روی موضوع پیری سلولی پژوهش‌های خوبی انجام می‌شود.

بیشتربخوانید:

رژیم غذایی طلایی برای کنترل دیابت

آیا تغذیه در کنترل و پیشگیری از روند پیری نقش دارد؟

یکی از مواردی که پیرامون آن اخیرا پژوهش انجام شده و سر و صدای زیادی به پا کرده است، این بود که چه ماده غذایی را باید از الگوی غذایی حذف کنیم تا بیشترین تاثیر را در به تعویق انداختن فرآیند پیری سلولی داشته باشیم.

 این ماده، گروه قندهای ساده یعنی قند و شکر و خوراکی حاوی شیرین‌کننده‌های قندی و شکر است. حذف این ماده بدن را به سمتی می‌برد که سلول‌ها دیرتر پیر بشوند. رژیم‌های غذایی محدود از نظر میزان کربوهیدرات به ویژه قندهای ساده می‌توانند به افزایش طول عمر کمک کنند. نتایج این مطالعه در یکی از مجلات علمی معتبر دنیا «جاما نِتوُرک اُپن» شماره 7 سال 2024 چاپ شده است.

البته که در علم تغذیه این موضوع مطرح نیست که توصیه کنیم یک ماده غذایی یا تک ماده مغذی حذف شود و یا اینکه از یک ماده غذایی بیشتر باید دریافت شود.

متخصصین تغذیه همیشه به پیروی از یک الگوی غذایی مناسب و رعایت کفایت، تنوع، تعادل و میانه‌روی در دریافت گروه‌های غذایی تأکید دارند و ما معتقدیم که ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین، کربوهیدرات، چربی، آب، فلاونوئید‌ها و ... با یکدیگر تاثیر سینرژیک و همراهی دارند. به عنوان مثال می‌گوییم که الگوی غذایی مدیترانه‌ای می‌تواند از بیماری‌های قلبی و عروقی پیشگیری کند و یا اینکه می‌تواند به بیماران قلبی عروقی کمک کند که کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.

بررسی‌ها نشان می‌دهند هرچه بیشتر قندهای ساده از رژیم غذایی حذف و یا محدود شوند در به تعویق انداختن فرایند پیری موثرتر خواهند بود. مطالعات نشان داده‌اند افرادی که دیابت دارند، به مفهوم سلولی زودتر دچار پیری می‌شوند، بنابراین به مراجعینم توصیه می‌کنم برای سبد خرید مواد غذایی خود مواد غذایی با محتوای قند پایین را انتخاب کنند و به برچسب مواد غذایی توجه ویژه‌ای داشته باشند.

 چه توصیه‌ای برای افرادی که در سنین باروری هستند، دارید؟

توصیه اول من به همه افرادی که مراجعه می‌کنند، این است که بحث تغذیه را به سمت دورانی ببرند که در حال آمادگی برای فرزند‌آوری هستند.

اگر الگوی غذایی فرد مناسب و صحیح باشد، تاثیر خیلی خوبی روی هزار روز نخست زندگی فرزندشان خواهد داشت. از دوران جنینی، نوزادی و کودکی توجه به داشتن تغذیه سالم خیلی اهمیت دارد. به همین خاطر من تاکید می‌کنم والدین قبل از تصمیم و اقدام به باروری و فرزند‌آوری، حتما برای مشاوره به متخصص تغذیه مراجعه کنند.

البته برخی افراد برای کمک به حل مشکل ناباروری یا در دوران بارداری به دلیل مشکل دیابت بارداری به ما مراجعه می‌کنند، ولی افرادی نیز هستند که قصد فرزنددار شدن دارند و برای دریافت توصیه‌های تغذیه‌ای به ما مراجعه می‌کنند و این افراد جزء «حرف‌شنو»‌ترین مراجعان ما هستند، چون سلامت و رشد جنین و سرنوشت فرزند‌شان برایشان مهم است و از اکثر توصیه‌های تغذیه‌ای به دقت پیروی می‌کنند.

هدف ما در مشاوره‌ها موضوع «بخور، نخور» نیست، بلکه آشنایی با یک الگوی غذایی مناسب است که در اختیار آنان قرار می‌دهیم و انتظار داریم از همه منابع غذایی که باید در دوران بارداری استفاده کنند حتما مصرف کنند. همین‌طور در مورد مردان، باید قبل از اقدام به پدر شدن به ما مراجعه داشته باشند تا رژیم‌های غذایی را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم تا سطح آنتی‌اکسیدان‌های دریافتی آنان بالاتر رود و یا اگر دچار اضافه وزن و چاقی هستند، به تناسب اندام برسند. کاهش وزن قبل از اقدام به باروری نقش خیلی مهمی در تشکیل مناسب یک نطفه و لانه‌گزینی بهتر جنین دارد. پس توجه به تغذیه پدر و مادر هر دو با هم خیلی مهم است.

بیشتربخوانید:

حذف قند از رژیم غذایی چه مزایایی دارد؟

دوران مهم دیگر دوران شیردهی مادران است. شما چه توصیه‌ای در مورد این دوران دارید؟

بر اساس یافته‌های مطالعات شیر مادر بهترین ترکیب غذایی برای شش ماه نخست زندگی نوزاد است و پس از آن دوران شروع تغذیه تکمیلی فرزندان خیلی مهم است و بی‌شک شکل دادن ذائقه بچه‌ها آموختنی است. باید از همان ابتدا ذائقه فرزندان را صحیح شکل داد، به‌گونه‌ای که در دوران مدرسه و در طول سال‌های زندگی از این ذائقه صحیح و سالم بتواند در مسیر رشد و نمو مناسب خود استفاده کند. بسیاری از فرزندانی که در دوران کودکی، صحیح تغذیه شدند و یاد گرفتند صحیح انتخاب کنند و سبد خرید خانواده آنان نیز درست و منطقی بوده، کمتر تحت تاثیر بوفه مدرسه و خوراکی‌های بقیه دانش‌آموزان قرار گرفتند، البته محیط روی تغذیه افراد تاثیر دارد، ولی آموزه‌های خانوادگی و ذائقه فرد اثر بیشتری خواهد داشت. پدر و مادر و خواهر و برادر‌های بزرگ‌تر اولین و بهترین الگوهای هر فرد می‌باشند.

من از زمانی که وارد حیطه تغذیه سلولی و مولکولی شدم، به این موضوع پی بردم که افراد در دوران جنینی، تحت تاثیر رژیم غذایی مادرشان در دوران بارداری قرار دارند. اگر مادر الگوی غذایی مناسبی نداشته باشد، اثرات اپی‌ژنتیکیِ الگوهای غذایی ناسالم می‌تواند فرزندان آن‌ها را مستعد ابتلا به برخی بیماری‌های مزمن از جمله دیابت در دوران بزرگسالی نماید، بنابراین تغذیه را باید از همان ابتدای زندگی مورد توجه قرار داد.

تغذیه به افرادی که مبتلا به بیماری‌های مزمن غیر واگیر شدند، می‌تواند اثرات خیلی سودمندی ارائه دهد. تغذیه به‌جز در مواردی از جمله بیماری‌های متابولیک ارثی در کودکان و بیماری سلیاک که نقش درمانی دارد، برای سایر بیماری‌های غیر واگیر مانند دیابت و پر فشاری خون، تری‌گلیسیرید خون بالا و ... می‌تواند نقش کنترل‌کننده و کمک‌درمانی داشته باشد.

اینکه فقط رژیم غذایی داشته باشیم و دارویی را که پزشک متخصص تجویز کرده است را مصرف نکنیم، اشتباه است.

توصیه می‌کنم اگر پزشک یک عارضه‌ای را تشخیص داد و درمان‌های دارویی تجویز کرد، این فرد حتما در کنار مصرف داروها به تغذیه مناسب خود نیز توجه داشته باشد، چرا که پیروی از یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند به اثرگذاری بهتر داروها و تسریع در کنترل بهتر بیماری کمک نماید.

به عنوان مثال در خصوص دیابت نوع 2، بیمارانی داریم که با تجویز یک دارو، قند خونشان کنترل می‌شود، ولی برخی دیگر به‌واسطه پیشرفت بیماری و عدم پیروی از رژیم غذایی مناسب، مجبور به استفاده از انسولین خواهند بود. تجویز یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند نقش پیشگیری کننده از پیشرفت بیماری داشته باشد.

 تغذیه در فصول سرد سال و هنگام بروز بیماری‌های تنفسی باید چگونه باشد؟

نکته جالبی که در مورد بیماری‌های فصلی مشاهده می‌کنیم این است که نعمت‌های غذایی و خوراکی‌هایی که خداوند در هر فصل در اختیار ما قرار داده است، می‌تواند کمک‌کننده درمان برخی از بیماری‌های آن فصل نیز باشد.

یکی از نکاتی که من همیشه توصیه می‌کنم قرار دادن سبزیجات و میوه‌های رنگین به‌خصوص زرد و نارنجی در سبد مواد غذایی هر فصل است. وقتی هوا سرد می‌شود، به‌جز مرکبات، فصل عرضه کدو حلوایی و انار نیز می‌شود. تنوع میوه‌ها در فصول سرد سال در مقایسه با تابستان کم می‌شود و به همین خاطر افراد از خوردن میوه‌ها غافل می‌شوند، ولی میوه‌ها و سبزی‌های زرد و نارنجی مانند مرکبات و کدو حلوایی که حاوی پیش‌ساز ویتامین A هستند، می‌توانند کمک شایانی به حفظ سلامت کنند. این ویتامین می‌تواند از مخاط تنفسی محافظت کند. به همین خاطر میوه‌ها و سبزیجات حاوی بتاکاروتن (انواع زرد و نارنجی) می‌توانند از ابتلا به امراض ویروسی فصل سرما پیشگیری کنند.

افراط در خوردن مکمل‌های دارویی صحیح نیست و نسبت به این رفتار باید یک هشدار جدی داد. برخی افراد روزانه مکمل ویتامین C میل می‌کنند، در حالی که خوردن خودسرانه این نوع مکمل‌ها باعث عوارضی مانند سنگ‌کلیه در برخی افراد خواهد شد. توصیه ما به مردم این است که از میوه و سبزی‌های متنوع به‌طور طبیعی در حد اعتدال استفاده کنند، زیرا مصرف زیاد میوه‌ها به ویژه آبمیوه‌ها می‌تواند منجر به اضافه وزن و چاقی شود.

از سوی دیگر با سرد شدن هوا شاهد آلودگی هوا نیز هستیم که توصیه می‌شود لبنیات پاستوریزه به‌خصوص شیر کم‌چرب، به‌طور روزانه یک تا دو لیوان مصرف کنیم. کودکان و نوجوانان می‌توانند تا سه لیوان در روز شیر کم‌چرب مصرف کنند.

دریافت لبنیات سنتی و پرچرب توصیه نمی‌شود. افراد باید تعادل و تناسب در تغذیه را به‌ویژه در فصل سرما رعایت کنند. باید از همه گروه‌های غذایی به‌صورت متنوع و متعادل در تغذیه روزمره استفاده کنیم.

سپاس از استادان و معلمان

تشکر از همه معلمان و استادانی که از ابتدای تحصیل تا کنون به من آموزش دادند. من همچنان در حال آموزش دیدن از این اساتید هستم. نام بردن تک‌تک این عزیزان دشوار است، ولی از همه آنان سپاسگزارم، البته از اهمیت نقش خانواده نمی‌توان غافل بود و برای من خانواده پر‌رنگ‌ترین نقش در موفقیت و پیشرفت را داشته است.

من چند ماه پیش پدرم را از دست دادم و ایشان یکی از مهم‌ترین مشوق‌های من در زندگی بودند، حتی در انتخاب رشته تغذیه هم مرحوم پدرم خیلی نقش داشتند.

صلاحدید پدرم باعث شد که در موقعیت فعلی باشم و من از این بابت خیلی راضی هستم. قطعا حمایت‌ها و تشویق‌های پدر، مادر و برادرم صد درصد در موفقیت‌ها و پیشرفت‌های من تاثیر‌گذار بوده است.

امیدوارم بتوانم اثرگذاری خوبی برای دانشجویان عزیزم داشته باشم تا راهنمای خوبی برای آنان باشم که در این مسیر موفق باشند.

از اساتید قدیمی که بازنشسته شدند، سرکار خانم دکتر فریده طاهباز، سرکار خانم آزاده امین‌پور، سرکار خانم دکتر راهبه شاکر حسینی و مرحوم جناب آقای دکتر سید مسعود کیمیاگر را یاد می‌کنم که ایشان در دوران کارشناسی، نقش زیادی در ایجاد علاقه من نسبت به رشته تغذیه داشتند و مشوق خوبی بودند. از استاد دیگرم سرکار خانم دکتر شیوا مهران یاد می‌کنم که در دوران کارشناسی با تدریس خوب و فن بیان عالی مشوق من بودند و رهنمودهای بسیار عالی ایشان هنوز در زندگی من اجرایی می‌شود و به نوعی الگوی من در تدریس هستند.

من در دوران تحصیل عضو کمیته تحقیقات دانشجویی بودم و در ادامه دبیر کل کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی شدم. تقریبا ده سال از عمر و زندگی من در این مسیر طی شد و در برنامه‌های دانشجویی و دانشگاهی و سفرهای مختلف با این کمیته همراه بودم. این دوران در شکل‌گیری مهارت‌های ارتباطی من خیلی موثر بود. حضور در کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی باعث شد تا پل‌های ارتباطی خوبی با سایر دانشگاه‌های کشور برقرار کنم. دوستان مختلفی پیدا کردم و اکنون فعالیت‌های تحقیقاتی بین رشته‌ای مختلفی انجام می‌دهیم. آن زمان تصور نمی‌کردم که این ارتباطات تا این حد بتواند برای من ماندگار باشد.

من عضو انجمن تغذیه ایران و عضو انجمن تغذیه آمریکا هستم. عضو بنیاد ملی نخبگان و عضو باشگاه پژوهشگران دانشجو بودم. در حال حاضر عضو کمیته آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور هستم. سمت اجرایی کنونی من سرپرست کمیته تحقیقات و فناوری دانشجویان دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است و عضو شورای پژوهشی کمیته تحقیقات و فناوری دانشجویان هستم که تحقیقات دانشجویان را هدایت و بررسی می‌کنیم.

جمع بندی و سخن پایانی

در مورد مجله دنیای تغذیه باید بگویم که به‌واسطه اساتیدم با این مجله آشنا شدم و تقریبا از ابتدای دوران کارشناسی ارشد به عنوان فردی که مطلب علمی ارسال می‌کردم، با این نشریه همکاری دارم. به اعتقاد من تولید و انتشار مقالات علمی، پژوهشی و دانشگاهی به‌جای خود خوب است، ولی تولید مطالب مناسب عموم مردم جهت ارتقای فرهنگ سلامتی و تغذیه‌ای نیز ضروری و کارآمد خواهد بود. من همیشه تمایل داشتم نتایج مطالعاتی که دارم را به زبان ساده‌تر برای مردم بیان و مطرح کنم. این امکان برای من همیشه فراهم بوده که مطالب علمی و مقالات خودم را برای مجله «دنیای تغذیه» جهت چاپ ارسال کنم.

 از این بابت خیلی سپاسگزارم و خوشبختانه این همکاری بعد از اینکه عضو هیئت علمی دانشگاه شدم، تا کنون ادامه دارد و افتخار می‌کنم عضو هیئت تحریریه این مجله هستم و از این همکاری حس رضایتمندی بالایی دارم. تمایل دارم مردم بدانند که کارشناسان تغذیه برای ارتقای سطح سلامت جامعه از دیدگاه تغذیه ای، تربیت می‌شوند و مردم عزیز کشورم باید از دانش و تجربه آنان بهره‌مند گردند.

من با فضای مجازی مخالف نیستم و حتی بسیاری از همکارانم در این فضا تولید محتواهای علمی تغذیه‌ای می‌کنند، ولی نکته مهم این است که بدانیم اطلاعات را از کدام منبع علمی دریافت می‌کنیم تا مطالب صحیح و مؤثری را آموخته باشیم.

گاهی اوقات متأسفانه شاهدیم که اطلاعات غلطی که توسط افراد فاقد دانش و تجربه تخصصی ارائه می‌شود، افراد را دچار مشکل و گمراهی می‌کند. مردم شاید نتوانند تشخیص بدهند که کدام مطلب صحیح است و کدام غلط، پس بهتر است به سراغ هر مطلب و توصیه ای نروند؛ بلکه از کارشناسان و متخصصین حتما جویا شوند و صحت مطالبی که در فضای مجازی به دست‌شان می‌رسد را راستی‌آزمایی کنند. آرزومند سلامت مردم عزیز کشورم هستم.