زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : د کتر سید  مرتضی صفوی ، متخصص تغذیه و رژیم‌های درمانی، استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، رئیس هیات مدیره انجمن غذا، صنعت و سلامت

Safavimorteza@yahoo.com

تحریریه زندگی آنلاین : الگوی رژیمی TLC برای پیشگیری اولیه و ثانویه از CHD استفاده می‌شود. توصیه‌ها شامل چربی اشباع کمتر از 7 درصد و چربی کل حدود 35 - 25 درصد است. مصرف 35 - 30 درصد چربی و کاهش دریافت چربی اشباع و ترانس برای افرادی که مقاومت به انسولین یا سندرم متابولیک دارند، توصیه می‌شود. می‌بایست بیشتر چربی از PUFA و MUFA تأمین شود که سبب کاهش تری‌گلیسیرید و LDL و افزایش HDL می‌شود و قند خون را تشدید نمی‌کند.

رژیم درمانی نیازمند 3-2 ماه زمان است. کاهش اسیدهای چرب اشباع و ترانس اولین گام تغییرات رفتاری است. رژیم TLC باید 6 هفته ادامه یابد. در ویزیت دوم باید LDL ارزیابی شود و افزایش دریافت استانول و استرول‌های گیاهی و فیبر توصیه گردد. در ویزیت سوم در صورتی که LDL به میزان هدف نرسیده باشد، درمان سندروم متابولیک آغاز می‌شود.

 در کنار TLC می‌توان رژیم (Approaches to Stop Hypertension Dietary) DASH را برای پیشگیری از پرفشاری خون رعایت کرد که در آن بر دریافت دانه‌ها، غلات، حبوبات، سبزیجات، میوه‌ها، گوشت لخم، ماکیان، ماهی و لبنیات بدون چربی تاکید می‌شود.

بیشتربخوانید:

بیماری های قلبی و سندروم های مرتبط با بیماری قلبی (قسمت چهارم )

الگوی TLC، در جدول زیر نشان داده شده است.

ماده مغذی            میزان دریافت توصیه شده

چربی کل 35 - 25 درصد کالری

چربی اشباع          کمتر از 7 درصد کالری

اسیدهای چرب ترانس           صفر

PUFA    حداکثر 10 درصد کالری

MUFA   حداکثر 20 درصد کالری

کربوهیدرات          60 - 50 درصد کالری

فیبر        g/day 30 - 25 (25 - 10 گرم از فیبر محلول مثل پسلیوم)

استرول‌های گیاهی   g/day 2

پروتئین    حدود 15 درصد کالری

کلسترول  کمتر از mg/day 200

کالری کل دریافت و مصرف متعادل برای حفظ وزن مطلوب و پیشگیری از افزایش وزن، مصرف kcal/d 200 با ورزش

از آنجایی که دو سوم چربی‌های اشباع رژیم آمریکایی از چربی حیوانی فراهم می‌شود، لذا دریافت آنها باید محدود شود. مواد غذایی پرچرب باید حذف شده و انتخاب‌های کم‌چرب جایگزین شوند. در خصوص لبنیات نیز انواع بدون چربی آن توصیه می‌شود. دریافت گوشت باید به 5 اونس در روز محدود شود. گوشت‌های لخم دارای پروتئین بالا، روی و آهن هستند. تخم‌مرغ به 4 عدد در هفته محدود می‌شود، هر چند که به میزان پروتئین‌های حیوانی، کلسترول را افزایش نمی‌دهد. مصرف دو سروینگ ماهی چرب در هفته نیز توصیه می‌شود.

برای افرادی که نمی‌خواهند با دارو درمان شوند، رژیم‌های خیلی کم‌چرب برای دستیابی به پروفایل لیپیدی مناسب توصیه می‌شود. این رژیم‌ها در کنار دارو درمانی برای پیشگیری ثانویه از پیشرفت آسیب توصیه می‌شوند. چنین رژیم‌هایی حاوی حداقل مقدار محصولات حیوانی هستند، لذا چربی اشباع آنها کمتر از 3 درصد، کلسترول آنها کمتر از 5 میلی‌گرم در روز و کل چربی دریافتی در روز کمتر از 10 درصد است. این رژیم‌ها بر دریافت دانه‌های کم‌چرب، حبوبات، میوه و سبزیجات و لبنیات بدون چربی تاکید دارند و در آن مصرف سفیده تخم‌مرغ منعی ندارد. این رژیم‌ها، رژیم گیاهخواری حاوی شیر و تخم‌مرغ (lacto - ovo – vegetarian) هستند.

بیشتربخوانید:

 توصیه‌های انجمن قلب آمریکا برای کاهش خطر بیماری قلبی عروقی:

   تعادل انرژی دریافتی و فعالیت بدنی برای حفظ وزن مناسب

   مصرف رژیم غنی از میوه و سبزیجات

   انتخاب غلات کامل و غذاهای پرفیبر

   مصرف ماهی حداقل دو بار در هفته به ویژه ماهی چرب

  دریافت چربی اشباع کمتر از 7 درصد کالری، اسیدهای چرب ترانس کمتر از 1 درصد و کلسترول کمتر از mg/d  که با انتخاب گوشت‌های کم‌چرب، لبنیات کم‌چرب و کاهش دریافت چربی‌های هیدروژنه امکان‌پذیر است.

  به حداقل رساندن نوشیدنی‌ها و غذاهای حاوی قند افزوده

  مصرف غذاهای کم‌نمک

اسیدهای چرب اشباع (SFA)

عمده‌ترین منبع اسیدهای چرب اشباع محصولات حیوانی (گوشت و لبنیات) است. اسیدهای چرب اشباع بیشترین اثر را بر LDL دارند که این افزایش وابسته به دوز است و این اثر را از طریق کاهش سنتز و فعالیت گیرنده‌های LDL انجام می‌دهد. در صورتی که اسیدهای چرب از هر نوعی با کربوهیدرات رژیم جایگزین شوند، سبب کاهش تری‌گلیسیرید می‌شوند.

اسیدهای چرب ترانس

اسیدهای چرب ترانس (استریوایزومر طبیعی اسید لینولئیک) در روند هیدروژنه کردن غذاها برای افزایش ماندگاری آنها و تولید مارگارین تولید می‌شوند. بسیاری از اسیدهای چرب ترانس از روغن‌های نباتی هیدروژنه تأمین می‌شوند. دریافت این اسیدهای چرب باید به کمتر از 1 درصد کالری (3 - 1 گرم) محدود شود.

اسید‌های چرب تک غیر اشباع (MUFA)

اسید اولئیک (C18:1) عمده‌ترین اسید چرب MUFA در رژیم آمریکایی است. جایگزینی اسید اولئیک به جای کربوهیدرات اثر چندانی بر پروفایل لیپیدی ندارد، اما جایگزینی SFA با MUFA (مثل جایگزینی روغن زیتون به جای کره) به اندازه اثر PUFA، سبب کاهش کلسترول، LDL و تری‌گلیسیرید می‌شود. اثر MUFA بر HDL به محتوی چربی کل رژیم بستگی دارد. زمانی که دریافت MUFA (بیش از 15 درصد کالری) بالا شد، در مقایسه با رژیم کم‌چرب، کلسترول HDL تغییری نکرده و یا کمی افزایش می‌یابد. اسید اولئیک جزء مهمی از رژیم مدیترانه‌ای بوده و اثرات ضد التهابی دارد.

رژیم‌های پرچرب مدیترانه‌ای با کاهش کلسترول خون و کاهش خطر CHD در ارتباط است که یک عامل مهم در این رابطه مصرف زیاد روغن زیتون است که سرشار از اسید اولئیک می‌باشد. رژیم مرحله یک مدیترانه‌ای بروز CVD را 70 - 50 درصد کاهش داده و اثر مثبتی بر لیپوپروتئین‌های جوامع پرخطر دارد. این رژیم بر دریافت میوه، گیاهان ریشه‌ای (هویج، شلغم، سیب‌زمینی، پیاز و تربچه)، سبزیجات برگ سبز، نان و غلات، ماهی، غذاهای غنی از آلفا لینولنیک (کتان، بزرک و کانولا)، روغن‌های گیاهی، مغزها و دانه‌ها (گردو و بزرک) تاکید دارد.

اسیدهای چرب چند غیراشباع (PUFA)

اسید چرب ضروری لینولئیک اسید (، PUFA غالب در رژیم آمریکایی‌ها است و اثر آن به پروفایل چربی مصرفی در رژیم بستگی دارد. مقادیر زیاد LA سبب کاهش HDL سرم می‌شود. دریافت زیاد PUFA امگا – 6 بر عملکرد اندوتلیوم عروق اثرات منفی داشته و تولید سیتوکین‌های التهابی را افزایش می‌دهد، لذا باید نسبت امگا 6 به امگا 3 پایین باشد. به طور کلی حذف SFA در کاهش کلسترول خون 2 برابر مؤثرتر از افزایش PUFA است.