زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : محمد ابراهیمی‌کیا ؛ دانشجوی کارشناسی ارشد علوم تغذیه ، دانشگاه علوم پزشکی لرستان

زیر نظر: پروفسور ابراهیم فلاحی ، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی لرستان

تحریریه زندگی آنلاین : بیماری‌های قلبی عروقی (cardiovascular) شامل بیماری عروق کرونر، سکته مغزی، نارسایی قلبی و بیماری‌های عروق محیطی در رأس عوامل مرگ در جهان می‌باشند، به طوری که ۳۱ درصد از کل مرگ‌ها در سال ۲۰۱۶ یعنی 17.9 میلیون نفر را شامل می‌شدند.

امروزه شایع‌ترین علت مرگ و میر در جهان بیماری قلبی عروقی (CVD) بوده و علت اصلی نیمی از علل مرگ زودرس است. بیماری‌های قلبی عروقی بار مالی زیادی بر سیستم بهداشتی درمانی وارد می‌کنند. علاوه بر این، بیماری‌های قلبی عروقی علت اصلی بیماری و عوارضی است که کیفیت زندگی بیماران را کاهش می‌دهند. بیماری‌های عروق مغزی و بیماری‌های عروق کرونر قلب (CHD) دو مورد از شایع‌ترین بیماری‌های قلبی عروقی (CVD) هستند که از بین آنها، بیماری‌های عروق کرونر شایع‌ترین شکل بیماری قلبی عروقی در سرتاسر دنیا می‌باشند، اگر چه میزان بروز و شیوع بیماری بر اساس سن، جنس، منطقه جغرافیایی و روش‌های مختلف در ارزیابی و تخمین بیماری متفاوت است.

بیماری‌های قلبی عروقی علیرغم سیر نزولی در کشورهای با درآمد بالا، متأسفانه در کشورهای با درآمد متوسط یا پایین، سیر صعودی دارند و در مجموع در جهان رو به افزایش می‌باشند.

اطلاعات جامعی از بروز و شیوع بیماری از سرتاسر ایران موجود نیست، ولی بر اساس مطالعات انجام شده در کوهورت شهر تهران، تخمین زده می‌شود شیوع کلی بیماری عروق کرونر در جمعیت بالای ۳۵ سال در ایران، حدود دو میلیون و دویست هزار نفر باشد که از این تعداد یک میلیون و چهارصد و هشتاد نفر مرد و هفتصد و بیست و چهار هزار نفر زن باشد.

نکته بسیار مهم در مورد بیماری عروق کرونر در ایران تخمین افزایش دو برابری تعداد بیماران در ۲۰ سال آینده به علت تغییر هرم جمعیتی کشور می‌باشد. ایران در حال حاضر ساختار سنی کاملاً جوانی دارد و تنها 6.6 درصد از کل جمعیت بالای 65 سال در سال 2020 را تشکیل می‌دهد، ولی نسبت جمعیت 65 ساله و بالاتر در سال 2050 به بیش از 20 درصد افزایش خواهد یافت. علاوه بر این، جمعیت ایران در حال حرکت به سمت سبک زندگی کم‌تحرک است که منجر به افزایش میزان چاقی و کاهش فعالیت بدنی در سال‌های آینده می‌شود. با توجه به پیری جمعیت و تغییرات سبک زندگی، رشد بروز بیماری قلبی عروقی (CVD) در سال‌های آینده اجتناب‌ناپذیر است.

بر اساس آخرین دور نظرسنجی پیمایش ملی عوامل خطر بیماری‌های غیر واگیر یا همان طرح استپس در ایران، در سال 2016، حدود 15 درصد از جمعیت ملی 30 تا 74 ساله، ابتلا به بیماری قلبی عروقی (CVD) داشته‌اند که پیش‌بینی می‌شود بیش از 20 درصد طی 10 سال آینده و در جمعیت 25 تا 59 ساله بیش از 45 درصد طی 30 سال آینده افزایش داشته باشد.

بیشتربخوانید:

تغذیه مناسب بیماران قلبی و عروقی

عوامل خطر بروز بیماری‌های قلبی دو دسته هستند

دسته اول عواملی هستند که در دست ما نیست و غیرقابل تغییر هستند. این عوامل از قبیل ارث، جنسیت مرد، و سن بالاتر است که تغییر‌ناپذیر هستند، اما برخی عوامل مانند کشیدن سیگار، بالا بودن غیر طبیعی سطوح لیپید خون، دیابت، چاقی شکمی، کم‌تحرکی یا بی‌تحرکی، مصرف کم مواد غذایی مثل میوه‌جات و سبزی‌ها به صورت روزانه، مصرف بیش از حد الکل و همچنین شاخص‌های روانی اجتماعی در دست ما و قابل تغییر است و می‌توانیم روی آن تأثیر بگذاریم و با تعدیل و اصلاح آنها بر روند بیماری‌های قلبی و عروقی تأثیر بگذاریم.  آنچه اهمیت دارد این است که بیماری‌های قلبی عروقی به طور مؤثری قابل پیشگیری هستند.

شیوع فشارخون بالا با افزایش سن، چاقی به خصوص چاقی شکمی، مصرف زیاد نمک، کم‌تحرکی، شهرنشینی و وراثت ارتباط دارد. درمان پرفشاری خون می‌تواند خطر مرگ و میر  قلبی عروقی را تا ۶۰ درصد کاهش دهد.

 شیوع فشار خون بالا در دنیا در کل جمعیت بین ۸ تا ۱۴ درصد برآورد شده است. این شیوع در جمعیت بالای ۳۵ سال تهران طبق مطالعه کوهورت تهران حدود ۲۵ درصد بوده است.

بر اساس مطالعات در ایران فقط 61 درصد کسانی که فشارخون بالا دارند، از بیماری خود آگاهی دارند (مردان 53 درصد و زنان 68 درصد) و استان یزد با 74 درصد بیشترین و استان خراسان جنوبی

 با 49 درصد کمترین میزان آگاهی از فشارخون خود دارند.

در کل 52 درصد افراد دارای فشارخون بالا تحت درمان (43 درصد مردان و 59 درصد زنان) هستند و 42 درصد فشارخون کنترل شده (41 درصد زنان و 43 درصد مردان) دارند.

افرادی که پدر، برادر یا پسر آنها زیر سن 55 سالگی و یا مادر، خواهر یا دختر آنها در زیر سن 65 سالگی مبتلا به سکته قلبی یا مغزی یا مرگ ناگهانی و یا دچار بیماری تصلب شرایین شده‌اند، باید حتماً از نظر بیماری‌های قلبی بررسی شوند.

بیشتربخوانید:

کاهش کلسترول و خطر ابتلابه بیماری های قلبی با این نوشیدنی ساده

تشخیص

تشخیص بیماری‌های قلبی می‌تواند بر اساس علائم بالینی (تپش قلب، فشارخون بالا، درد قفسه سینه، احساس خفگی، تعریق و تنفس مشکل در هنگام فعالیت و ضربان قلب سریع یا تاکی‌کاردی، ضربان قلب آهسته یا برادی‌کاردی) و آزمایشات بیوشیمیایی (مثل تروپونین، CPKmb)، اکوکاردیوگرافی، اسکن هسته‌ای قلب، نوار قلب (ECG)، تست ورزش، آنژیوگرافی، مانیتور هولتر، اشعه ایکس قفسه‌سینه و سی‌تی‌اسکن و MRI باشد. این ابزارهای تشخیصی به تعیین وجود بیماری قلبی، ارزیابی شدت آن و تصمیم‌های درمانی درست، کمک می‌کنند.

درمان

راه و روش‌های بسیاری وجود دارند که می‌توانند در درمان بیماری‌های قلبی مؤثر باشند. این درمان‌ها شامل: درمان دارویی بیماری‌های قلبی (داروهای ضد انعقاد خون، بتابلاکرها، داروهای کاهش دهنده کلسترول، مسدود کننده‌های کانال کلسیمی، داروهای گشاد کننده عروق خونی، داروهای مهار کننده آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین) و درمان پزشکی بیماری‌های قلبی (عمل جراحی قلب)، آنژیوگرافی کرونری، جراحی‌ترمیم یا تعویض دریچه قلب، تعبیه پیس‌میکر (ضربان ساز)، تنظیم کننده ضربان قلب و یا بالون) می‌باشد.

یشتربخوانید:

کووید 19 احتمال نارسایی قلبی را افزایش می دهد

ال آرژنین

یکی از درمان‌های دارویی در بیماری‌های قلبی داروهای گشاد کننده عروق (وازودیلاتورها) هستند که از طریق افزایش نیتریک اکسید (NO) و اتساع عروقی می‌توانند اثرات خود را اعمال کنند. ال‌آرژنین یکی از مواردی است که با این هدف استفاده می‌شود.

ال آرژنین یک اسید آمینه است. آمینو اسیدها بلوک‌های ساختمان پروتئین‌ها هستند و به دو دسته ضروری و غیر ضروری تقسیم می‌شوند. آمینو اسیدهای غیر ضروری در بدن ساخته می‌شوند، اما اسیدهای آمینه ضروری ساخته نمی‌شوند. به این ترتیب، آن‌ها باید از طریق مصرف رژیم غذایی تأمین شوند.

ال آرژنین نیمه ضروری یا مشروط ضروری در نظر گرفته می‌شود؛ به این معنی که تحت شرایط خاصی، از جمله نوزادی و تروما ضروری می‌شود.

وجود ال‌آرژنین برای تولید اکسید نیتریک و برخی فرآیندها و عملکردهای بدن، از جمله تنظیم جریان خون ضروری است و به عنوان پیش‌ساز گلوتامات، پرولین و کراتین عمل می‌کند.

برخی عملکردهای ال‌آرژنین در مطالعات شامل: بهبود سیستم ایمنی و ترمیم زخم، کاهش فشارخون و بهبود اندوتلیال عروق، تحریک ترشح هورمون رشد، دخالت در سنتز و ساخت نیتریک اکسید یا NO (که مسئول گشادی عروق و وازودیلاتاسیون است)، می‌باشد.

از آنجایی که ال‌آرژنین نقش‌های حیاتی زیادی در بدن دارد، کمبود این اسید آمینه می‌تواند عملکرد سلولی و اندام را مختل کند و منجر به پیامدهای نامطلوب سلامتی شود.

ال آرژنین به روش‌های مختلفی تولید می‌شود. می‌توان آن را از اسید آمینه سیترولین از طریق تجزیه پروتئین‌های بدن سنتز کرد، یا می‌توان آن را از طریق مصرف پروتئین در رژیم غذایی در برخی از غذاهای غنی از پروتئین، از جمله در سینه مرغ و بوقلمون و تخم کدو، سویا، بادام‌زمینی و لبنیات و نخود و عدس دریافت کرد. میانگین دریافت روزانه ال‌آرژنین از غذاها 4 تا 6 گرم گزارش شده است.

علاوه بر این، ال‌آرژنین را می‌توان با مصرف مکمل‌ها به دست آورد. مکمل‌های ال‌آرژنین به طور گسترده در دسترس هستند و می‌توانند به صورت پودر، مایع، کپسول 500 و 1000 میلی‌گرمی و قرص در داروخانه‌ها یافت شوند.

آرژنین به عنوان عامل درمانی در بسیاری از شرایط مثل نارسایی قلبی، التیام زخم، زوال عقل، فشار خون بالا، سرطان، ناباروری مردان، دیابت و چاقی، بیماری‌های قلبی و ... مورد مطالعه قرار گرفته است، هر چند تاکنون نتایج غیر قطعی بوده و تحقیقات بیشتری لازم است.

جهت استفاده از آرژنین هیچ دوز استانداردی وجود ندارد. مطالعات علمی متفاوت، از مقادیر متغیر جهت استفاده در شرایط مختلف استفاده نموده‌اند. بیشترین دوز مشترک، 2 تا 3 گرم، تقسیم شده بین سه بار در روز است؛ البته دوزهای پایین‌تر و بالاتر نیز مورد مطالعه قرار گرفته است.

در بیشتر افرادی که آرژنین مصرف می‌کنند، عوارض جانبی بسیار کمی گزارش شده است. عوارض جانبی مشاهده شده شامل حالت تهوع، گرگرفتگی، دردهای شکمی، نفخ، اسهال، واکنش‌های آلرژیک و علائم آسم و افت فشارخون می‌باشد.