به قلم : زهرا رومی ؛ کارشناس ارشد علوم تغذیه
تحریریه زندگی آنلاین : سندرم خستگی مزمن (CFS) یک بیماری پیچیده، خسته‌کننده و طولانی‌مدت است که با علائم و معیارهای اولیه تشخیص داده می‌شود که اغلب شامل طیف وسیعی از علائم است.
تشخیص به صورت تشدید علائم پس از فعالیت فیزیکی جزئی یا فعالیت ذهنی می‌باشد و به عنوان ضعف و بدن درد پس از فعالیت نیز شناخته می‌شود؛ علائم آن ممکن است با فعالیت فیزیکی یا ذهنی بدتر شود. این اختلال ظرفیت انجام کارهایی را که قبل از بیماری معمول بودند، کاهش می‌دهد. اختلالات خواب، مشکل نشستن و ایستادن و اختلال عملکرد شناختی نیز از موارد تشخیصی هستند. تشخیص بر اساس علائم بیمار است، زیرا هیچ آزمایش تشخیصی تأیید شده‌ای در دسترس نیست. خستگی در سندرم خستگی مزمن ناشی از فعالیت شدید مداوم نبوده و با استراحت نیز به زودی برطرف نمی‌شود.
علت سندرم خستگی مزمن ناشناخته است، اگرچه تئوری‌های بسیاری مانند عفونت‌های ویروسی تا استرس روانی در مورد آن وجود دارد. برخی از متخصصان معتقدند که ممکن است ترکیبی از این عوامل باعث ایجاد این سندرم شود. افراد مبتلا به این عارضه باید یاد بگیرند که بین فعالیت‌های روزانه و استراحت‌شان تعادل برقرار کنند، حتی زمانی که در دوره بهبودی هستند.
چه کسانی در معرض خطر سندرم خستگی مزمن هستند؟
از آنجایی که علت CFS مشخص نیست، سخت است قضاوت شود که چه چیزی ممکن است فرد را در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دهد. با این حال، عوامل خاصی در افراد مبتلا به CFS بیشتر دیده می‌شود. این عوامل عبارتند از:
جنسیت: CFS در زنان تا 4 برابر بیشتر از مردان اتفاق می‌افتد.
سن: CFS معمولاً افراد میانسال را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما افراد در هر سنی می‌توانند به آن مبتلا شوند.
علائم سندرم خستگی مزمن چیست؟
موارد زیر شایع‌ترین علائم CFS هستند. با این حال، هر فردی ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد: حساسیت به نور، سردرد، غدد لنفاوی حساس، خستگی و ضعف، درد عضلات و مفاصل، ناتوانی در تمرکز، بی‌خوابی، فراموشی، نوسانات خلقی، گیجی و افسردگی.
نقش رژیم غذایی در سندرم خستگی مزمن
پیروی از رژیم غذایی در سندرم خستگی مزمن می‌تواند بخش مهمی از مدیریت این بیماری باشد. در حالی که رژیم غذایی سندرم خستگی مزمن را درمان نمی‌کند، بلکه تغذیه خوب برای افزایش انرژی و رفع کمبودهای احتمالی مواد مغذی می‌تواند به این افراد کمک کند که درد عضلانی کمتری را تجربه کنند؛ خستگی شدید و مداوم را به حداقل برسانند و در کل احساس بهتری داشته باشند.
رژیم غذایی سندرم خستگی مزمن بر خوردن وعده‌ها و میان‌وعده‌های متعادل و غنی از مواد مغذی و پرهیز از برخی غذاها و نوشیدنی‌هایی که می‌توانند علائم را بدتر کنند، متمرکز است. یک بررسی در سال 2017 در مورد درمان‌های تغذیه‌ای برای سندرم خستگی مزمن منتشر شده، نشان داد که بسیاری از افراد مبتلا به CFS کمبود ویتامین، مواد معدنی و اسیدهای چرب ضروری دارند.
نقش پلیفنولها
پلی‌فنول‌های موجود در شکلات نوعی آنتی‌اکسیدان هستند که ممکن است به ویژه در سندرم خستگی مزمن مهم باشند. یک مطالعه به طور خاص به فواید پلیفنولها در شکلات تلخ پرداخت و نشان داد که علائم مرتبط با CFS را به حداقل می‌رساند. غذاهایی مانند چای سبز، انواع توت‌ها، حبوبات، گیلاس و سیب از بالاترین منابع پلی‌فنول هستند.
بهترین انتخاب‌ها
سبزیجات: به دلیل محتوای آنتی‌اکسیدانی از سبزیجات با رنگ روشن و سبزی‌های قرمز یا نارنجی (هویج، فلفل دلمه‌ای و گوجه‌فرنگی) استفاده کنید.
ماهی و غذاهای دریایی: همه آنها منابع خوبی از پروتئین بدون چربی هستند، اما ماهی‌های چرب مانند سالمون، ماهی خال‌مخالی و ساردین به ویژه منابع خوبی از چربی‌های امگا 3 هستند که می‌تواند التهاب را کاهش دهد.
آجیل و دانه‌ها: گردو به همراه تخم کتان و دانه‌های چیا که منابع گیاهی عالی از چربی‌های امگا 3 هستند.
لبنیات تخمیری: کفیر شیرین نشده و ماست یونانی منابع خوبی از باکتری‌های مفید هستند و منبع غذایی از پروبیوتیک‌ها را نیز فراهم می‌کنند.
چربی‌های سالم: روغن زیتون، زیتون، آووکادو و تمام مغزها و دانه‌ها چربی‌های سالم و غیراشباع را تأمین می‌کنند که می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند.
شکلات: منبع خوبی از پلیفنولها است، اما به جای شکلات‌های شیری یا دسرهای شکلاتی، کمی از شکلات تلخ استفاده کنید.
زمان غذا خوردن
هیچ دستورالعملی در مورد زمان غذا خوردن وجود ندارد، بهتر است وعده‌های غذایی را حذف نکنید و آنها را در طول روز پخش کنید تا باعث شود انرژی بیشتری داشته باشید. حداقل سه وعده غذایی در روز داشته باشید و صبحانه را بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب شروع کنید.
اگر در بین وعده‌های غذایی احساس گرسنگی میکنید، میان‌وعده‌های متعادل و ترکیبی مانند انواع توت‌ها با ماست یونانی و یک مشت آجیل مصرف کنید. وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌های متعادل باید شامل انواع گروه‌های غذایی، مانند میوه‌ها، سبزیجات، و به‌ویژه مقداری پروتئین و یا چربی سالم باشد تا به شما کمک کند تا وعده غذایی بعدی سیر بوده و انرژی داشته باشید.
نکات آشپزی
هنگام تهیه غذا، به جای ذرت یا روغن نباتی، از روغن زیتون استفاده کنید و به جای سرخ کردن، از روش‌های طبخ سالم مانند کباب کردن، تفت دادن و آب‌پز کردن استفاده کنید.
برای حفظ مواد مغذی بیشتر در سبزیجات، به جای جوشاندن، آنها را کمی بخارپز کنید. همچنین، گیاهان و ادویه‌ها منابع غلیظ آنتی‌اکسیدان هستند، بنابراین از آنها به مقدار زیاد استفاده کنید.
چه سندرم خستگی مزمن داشته باشید یا یک بیماری مزمن دیگر، یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند از بدن شما حمایت کرده و به عملکرد بهتر بدن کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید. بهترین رژیم‌ها بر اساس غذاهای کامل هستند و به شما امکان انعطاف‌پذیری در انتخاب غذا را می‌دهند. رعایت رژیم‌های سریع یا مد روز سخت است و به ندرت در درازمدت کار می‌کنند، بنابراین به یاد داشته باشید که اگر یک رژیم غذایی خیلی خوب به نظر می‌رسد، به این دلیل است که درست، سالم و متعادل می‌باشد.
