به قلم : د‌كتر سید‌ضیاءالد‌ین مظهری ، متخصص تغذیه و رژیم درمانی
dr_z_mazhari@yahoo.com
تحریریه زندگی آنلاین: گرچه سه اصل تناسب، تعادل و تنوع در تغذیه، لازمه نیازهای بدن برای سلامتی بوده و استفاده از تنقلات سالم قسمتی از این نیازها را پوشش می‌دهد، اما عدم رعایت مسائل گفته شده می‌تواند باعث شود تا این تنقلات به جای جان‌بخشی، جان‌ستان شوند.
آجیل‌های شیرین و خشک و یا تخمه‌های گوناگون و مغزهای جوراجور خام یا بو داده
این تنقلات همواره در معرض کهنگی و قارچ‌زدگی و محل انباشت لاروهای حشرات می‌باشند. حاصل قارچ‌زدگی مغزهای روغنی، آفلاتوکسین نوع B1 می‌باشد که توسط قارچی به نام آسپرژیلوس فلاووس تولید می‌شود که بسیار مسموم‌کننده و سرطان‌زا است و با رنگ‌آمیزی و دو آتشه کردن آجیل‌های کهنه با رنگ‌های غیر مجاز حاوی فلزات سنگین مسموم‌کننده و خوش طعم نمودن با نمک و جوهر لیمو خطرناک‌تر می‌گردند. این فراورده‌ها به ویژه برای افراد چاق یا افراد مبتلا به پر فشاری خون، ناراحتی‌های گوارشی و نارسایی‌های قلبی و عروقی و همچنین برای کودکان و بیماران سوخت و سازی منع مصرف شدید دارند.
انواع شیرینی‌های خشک و تر
جهت پاسخگویی به تقاضای زیاد و عدم امکان عرضه تولیدات تازه از چندین هفته و یا چند ماه قبل از شروع مراسم عید و مسافرت‌ها و ...، همه آنها تهیه و انبار می‌گردند، لذا علاوه بر کهنگی و فساد، سرشار از قند و شکر یا شربت فروکتوز بوده و حاوی اسید چرب اشباع شده ترانس می‌باشند که زمینه‌ساز و تشدید‌کننده ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و تشدید‌کننده چربی خون و بیماری‌های زمینه‌ای و اوج دهنده انواع بیماری‌های سوخت و سازی (متابولیکی) مثل انواع دیابت (نوع یک و دو و پیش دیابت و دیابت حاملگی) نیز تلقی می‌شوند و به طور قطع به علت خوش‌خوراکی و افراط در مصرف، اضافه وزن و چاقی‌ها را نیز تشدید می‌نمایند که چاقی را مادر تمام بیماری‌ها می‌دانند. عدم توجه به پیشنهادات ارائه شده باعث می‌شود نتایج به دست آمده از کاهش وزن حاصل چندین هفته و ماه در کوتاه زمانی به نیستی و نابودی سوق داده شود.
بیشتربخوانید:
وقتی علائمی در دهان شما می خواهد بگوید قند خونتان بالا است!
افزایش مصرف وعده‌های غذایی در بیرون از خانه و کاشانه
از چندین جهت قابل تأمل و نقد و تفسیر می‌باشند که عمده‌ترین آنها گرایش به صرف غذاهای ارزان و آسان دسترس یا فست‌فودها است که اگرچه ارزان و اشتها‌برانگیز و با رایحه‌اغوا کننده عرضه می‌شوند، ولی گذشته از کیفیت مواد اولیه، همه این فرآورده‌ها با انرژی متراکم، نمک‌ها، مواد سرطان‌زای نیتریت و نیترات، طعم‌دهنده‌ها و رنگ‌دهنده‌های شیمیایی مجاز و غیر مجاز، چربی‌ها و روغن‌های اشباع شده و سوخته و مخلفات تفت داده شده با روغن‌های جوشان مداوم و ذرات سوخته جدا شده از مواد سرخ شده، بیماری‌زا و سلامتی بر باد ده تلقی می‌گردند و در کنار این عوامل با وجود انرژی متراکم، فاقد دیگر ریز مغذی‌های متعدد مورد نیاز سلول‌ها بوده و برای عطش ایجاد شده از طریق آنها نیز نوشابه‌های گاز‌دار و بی‌گاز تگری و رنگین و بی‌رنگ در لیوان‌های مختلف با تکه‌های یخ سرو می‌شوند که با شکر یا جایگزین قندها به جمع تخریب‌کننده‌های تعادل و تنوع تغذیه روزمره پیوسته و خطرات وارده به بدن را تشدید می‌کنند. میل کردن غذاهای آسان‌دسترس و آماده زمانی که از حد قابل تحمل فرد فراتر می‌رود، به سوء‌تغذیه تبدیل شده و بیماری‌زا می‌گردد. کباب‌های کوبیده، همبرگرها، کتلت‌ها و کوفته‌های عرضه شده نیز می‌توانند از گوشت‌های فاقد کیفیت تهیه شده و با ناخالصی‌های متعدد و مختلف و آلودگی‌های اولیه خود در دمای نامناسب نگهداری گردند و به طور تصاعدی به میزان میکروارگانیسم‌ها و انگل‌های احتمالی آنها افزوده می‌شود. در فرایند طبخ و سرو آنها در صورت عدم توجه به بهداشت محیط، آب مصرفی، مواد اولیه و حتی سلامتی خود تهیه‌کنندگان و سرو‌کنندگان فاقد گواهی بهداشت با انتقال آلودگی‌های ثانویه تنوع و تهاجم میکروارگانیسم‌ها را افزون‌تر می‌نمایند. گاهی گوشت‌های فاسد مانده (سفید و قرمز) با افزودنی‌های گوناگون و ادویه‌جات، معطر و رنگ‌دار شده و طعم آنها تغییر داده می‌شود تا از طریق رایحه و مزه، کهنگی و فساد آنها معلوم نگردد. پس در ایام عید از میل کردن این قبیل مواد غذایی مخصوصاً در رستوران‌های شلوغ پرهیز نمایید، چرا که فرصت لازم را جهت شستن و تمیز کردن ظرف و ظروف خود ندارند و کافی است لیوان‌های چیده شده را در مقابل نور قرار دهید تا جای لب و اثر انگشتان باقی‌مانده روی لیوان‌ها و کاردهای چیده شده را مشاهده نمایید. هرگز از پارچ‌های آب یخ لیوان خود را پر ننمایید، چه بسا یخ‌های درون پارچ در طول حمل و نقل و خرد کردن، آلودگی‌های اولیه و ثانویه پیدا نموده‌اند که به مصرف‌کنندگان منتقل می‌نمایند.
بیشتربخوانید:
مسائل و نکته‌های باریک‌تر از مو در سفرهای نوروزی
چه با وسایل شخصی و چه با اتوبوس و وسایل حمل و نقل عمومی عازم سیر و سفر و دیدار عزیزان دور از خانواده می‌باشید، رعایت مواردی که درج خواهد شد، سلامتی جسمی و روحی شما را حفظ نموده و هزینه‌های بالاتر سرسام‌آور ناشی از عود یا ابتلا به بیماری‌های مختلف را بر شما تحمیل نخواهد کرد. اگر با ماشین شخصی خانوادگی عازم سفر می‌باشید، با قدری صرف وقت و حوصله برنامه‌ریزی نمایید.
1- وسیله نقلیه را بررسی و نقایص احتمالی کلاچ، ترمز، نور و فرمان را برطرف و روغن و آب‌بندی موتور و سلامتی چرخ‌ها و تجهیزات ایمنی را چک نمایید. زنجیر چرخ، لاستیک زاپاسی و جعبه ابزار را نیز فراموش نفرمایید.
2- لیست خوردنی و آشامیدنی و داروهایی که شما یا یکی از اعضای خانواده باید به طور مرتب مصرف نمایید را با توجه به تعداد روزهای سفر و احتمال طولانی شدن به علل پیش‌بینی نشده با ذخیره لازم فراهم سازید.
3- صرف صبحانه برای تمامی سرنشینان وسیله نقلیه مخصوصاً برای راننده قویاً توصیه می‌شود تا تحت تأثیر خستگی و افت قند و فشار خون، دچار بی‌حالی، عدم تمرکز و عصبانیت نگردید. هر چند ساعت به چند ساعت در پارک‌های بین راه توقف کرده و چند دقیقه‌ای حرکت و نرمش نمایید. همراه داشتن میوه، نان، پنیر، سبزیجات شسته و آماده شده، تخم‌مرغ‌های آب‌پز، سیب‌زمینی‌های پخته شده، آب سالم و گوارا و فلاکس چای یا آب جوش، شما را از مصرف آب‌های آلوده و غذاهای فاسد و غیر بهداشتی و ابتلا به مسمومیت‌های احتمالی غذایی مصون و محفوظ می‌دارند.
4- اگر به عللی ناچار به صرف غذا در بین راه و رستوران‌ها می‌باشید، انتخاب رستوران با توجه به محل تأمین و ذخیره آب مصرفی، سرویس‌های بهداشتی، نحوه پخت و نگهداری و نوع سرویس‌هایی که در لحظه پخت و نیز آماده کردن و ارائه و قرار دادن آن بر روی میز حائز اهمیت است، باشد. توصیه جدی ما به عدم مصرف غذاهای تهیه شده با گوشت‌های چرخکرده، ماهی، مرغ و خورشت‌های دارای رنگ‌های تند و تیز و رایحه‌های نامناسب می‌باشد. هرگز سالاد تهیه شده از کاهو، خیار، هویج و کلم با سس‌های خامه‌ای در طول سفر و بین راه سفارش ندهید و از سبزی خوردن قرار داده شده بر روی میز که معلوم نیست از چه محلی تهیه و با چه نوع آبی شسته شده، استفاده نفرمایید.
5- حتماً آب به آب شدن و ابتلا به بیماری‌ها را بارها شنیده یا تجربه نموده‌اید و دلیل آن به هم خوردن تعادل اکولوژیکی ناشی از اثر موجودات زنده و محیط و عوامل بیماری‌زا از شهری به شهر دیگر یا از محلی به محل دیگر می‌باشد، لذا از نوشیدن شیر محلی، مصرف کله و پاچه و مغز و بستنی‌های محلی خودداری نموده و از سبزیجات و میوه‌های محلی بعد از خاطر جمعی از سلامتی آب، محیط، تهیه، تولید و توزیع‌کنندگان مصرف فرمایید و سپس به تدریج و کم‌کم سیستم گوارشی خود را با ورود فلور یا میکروارگانیسم‌های جدید آشنا ساخته و عادت دهید، ولی با تمام این تمهیدات در چند روزی که در هتل یا مهمانسرا یا مهمانی خانواده می‌باشید، از میل کردن شیرینی‌های خامه‌ای، سالادهای الویه، سبزی خوردن و سالادهای مخلوط با سس‌های محلی خودداری نمایید.
6- به علت حلاوت دید و بازدید و گفت و شنید خاطرات ایام گذشته، از این گروه‌ها غافل نشوید: از بچه‌های کوچک و نوجوانان، بیماران مبتلا به افزایش قند خون، چربی خون، نقرس، پر فشاری خون، افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، مبتلایان به ریفلاکس، روده تحریک‌پذیر و افراد جراحی شده، تحت درمان شیمی‌درمانی و آماده ابتلا به عفونت‌ها.
7- هر گونه بی‌احتیاطی در قبال هر گروهی از افراد نام برده شده، علاوه بر دلهره و چه کنم چه کنم، نه تنها تمامی بودجه سفرتان را بر باد خواهد داد، بلکه تمام شیرینی و حلاوت سفر و استراحت و آرامش‌تان را در هم خواهد ریخت و دست‌پاچه‌تان خواهد نمود.
8- توجه داشته باشید گرچه در ایام تعطیلات نوروزی تمامی بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های شخصی و دولتی ملزم به پذیرش بیماران اورژانسی می‌باشند، ولی تعداد پزشکان متخصص و پرسنل درمانی بسیار محدود است و این انسان‌های شریف نیز به نوبت کشیک داده و ناچارا هر از چند گاهی به وظایف خانوادگی و تأمین رفاه و خواست عزیزان‌شان نیز ولو جزئی، باید پاسخگو باشند.
بیشتربخوانید:
بهترین رژیم غذایی در مسمومیت غذایی چیست؟
برای پیشگیری از مسمومیت غذایی چه باید کرد
