زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر مهسا امیدیان : پزشک عمومی ؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران

تحریریه زندگی آنلاین : فشار خون سیستولی (بیشینه) و فشار خون دیاستولی (کمینه) چیست؟

به عبارت ساده، به فشاری که قلب برای خارج کردن خون از خود تولید می‌کند تا خون وارد رگ‌ها شود، فشار خون سیستولی یا فشار خون بیشینه می‌گوییم و زمانی که قلب استراحت می‌کند، این خون توسط دیواره رگ‌ها که مانند یک شلنگ عمل می‌کنند، به جلو رانده می‌شود که به این فشار خون دیاستولی یا فشار خون کمینه می‌گوییم.

در همه افراد فشار خون دارای یک محدوده طبیعی است و باید در این بازه قرار گیرد. پس فشار خون طبیعی بر خلاف تصور یک عدد ثابت نیست. برای مثال زمانی که اضطراب داریم یا فعالیت و ورزش می‌کنیم، نیاز به خون‌رسانی و اکسیژن بیشتری برای نقاط مختلف بدن داریم. پس در این موارد فشار خون بالاتر می‌رود و معمولاً به طور طبیعی فشار خون در طول شب، بین 10 تا 20 درصد کاهش پیدا می‌کند و عدم افت فشار خون به این میزان و یا افزایش فشار خون در شب، می‌تواند سبب عوارض قلبی- عروقی شود. برای تشخیص این مشکل باید طبق صلاحدید پزشک معالج، هولتر فشار خون 24 یا 48 ساعته انجام شود.

فشار خون بالا، شایع‌ترین عامل قابل پیشگیری مرگ در همه دنیا است و بر اساس آمار در کشورهای با درآمد کم و متوسط، متاسفانه فقط 10 درصد مبتلایان به صورت مناسب و کافی درمان شده‌اند.

 بیشتربخوانید:

نکات تغذیه ای در سندروم متابولیک

چطور تشخیص فشار خون بالا را می‌گذاریم؟

تشخیص فشار خون بالا را معمولاً در یک ویزیت نمی‌گذاریم، مگر اینکه فشار بیشتر از 180 روی 110 باشد یا عوارض قلبی – عروقی داده باشد. اگر در اولین فشاری که در مطب می‌گیریم، فشار سیستولی بالای 140 و/ یا فشار خون دیاستولی بالای 90 باشد، باید دو بار دیگر به فاصله یک دقیقه فشار را بگیریم و میانگین دو فشار آخر می‌شود فشار آن ویزیت. اگر دیدیم فشار خون بیمار بالا بود مارک فشار خون بالا با یک ویزیت به بیمار نمی‌زنیم. برای اینکه تشخیص فشار خون را برای بیمار بگذاریم، بهتر است فشار خون خارج از مطب نیز اندازه‌گیری شود و بهترین روش هولتر 24 ساعته فشار خون است. اگر هولتر در دسترس نبود، به بیمار می‌گوییم به مدت 1 هفته با رعایت نکاتی که در پایین آورده شده است، فشار خون خود را اندازه گیری و اعداد را یادداشت کند. اگر هم بیمار در منزل دستگاه فشار خون نداشت، باید طی 1 تا 4 هفته آینده در 2 تا 3 ویزیت در مطب، فشار خون بیمار اندازه‌گیری شود. سپس در صورتی که بالا بود، مارک فشار خون بالا به فرد زده می‌شود.

 بیشتربخوانید:

بیماری هایی که چاق‌تان می‌کنند

توصیه‌های تغذیه‌ای در بیماران مبتلا به پرفشاری خون

کاهش وزن تدریجی در این بیماران به کاهش فشار خون کمک خوبی می‌کند. چاقی به خصوص چاقی شکمی عامل مهمی در ابتلا به بیماری فشار خون بالا است. با توجه به اینکه به این بیماران رژیم کم‌نمک توصیه می‌شود، این افراد می‌توانند برای بهبود طعم غذاها از آب‌لیموی طبیعی، آب نارنج، سبزیجات تازه و ادویه‌های مختلف استفاده کنند. از مصرف مواد غذایی که نمک زیادی دارند مانند: خیارشور، غذاهای دودی، غذاهای کنسرو شده و آماده، زیتون پرورده، سوسیس و کالباس و سس گوجه‌فرنگی پرهیز کنند. جهت مصرف پنیر، از قبل پنیر را در آب گذاشته تا نمک آن گرفته شود و بعد از آن مصرف شود. مصرف آجیل‌های خام و بدون نمک را جایگزین آجیل‌های شور کنند. مطالعه بر چسب‌های محصولات غذایی (هر ماده غذایی که روی بر چسب آن ذکر شده است که بیش از 6/0 گرم سدیم یا 5/1 گرم نمک دارد، پر نمک محسوب می‌شود).

اندازه‌گیری فشار خون در منزل

رعایت نکات زیر قبل از اندازه‌گیری فشار خون، باعث می‌شود که فشار خون شما درست‌تر اندازه‌گیری شود:

 سی دقیقه قبل از اندازه‌گیری فشار خون سیگار نکشیده باشید و چای و قهوه میل نکنید.

پنج دقیقه قبل از اندازه‌گیری، در حال استراحت باشید.

 برای اندازه‌گیری فشار خون روی صندلی نشسته و پاهایتان به زمین رسیده باشد.

 صندلی مناسب برای اندازه‌گیری فشار خون، باید طوری باشد که تکیه‌گاه داشته باشد و ترجیحاً پاها به زمین برسد.

 هنگام اندازه‌گیری پاهایتان را روی هم نیندازید.

 توصیه می‌شود در هر نوبت دو بار و به فاصله 1 دقیقه فشار خون اندازه‌گیری شود.

 توصیه می‌شود در هر روز دو نوبت، صبح و شب قبل از صرف غذا، فشار خون اندازه‌گیری شود.

 در صورت نیاز به دستشویی حتماً قبل از اندازه‌گیری فشار خون به دستشویی بروید.

 از درست بودن دستگاه اندازه‌گیری فشار خون خود اطمینان حاصل کنید.

 در هنگام اندازه‌گیری فشار خون فرد نباید صحبت کند.

 برای اندازه‌گیری فشار خون، بازو را باید در سطح قلب نگه داشت و حتماً باید روی میز یا دسته صندلی گذاشته و آن را روی هوا نگه نداشت.

 کاف فشار سنج را روی لباس نباید بست. همچنین نباید آستین لباس را بالا زد، چراکه فشار آوردن آستین بالا زده به بازو، باعث اندازه‌گیری اشتباه فشار خون می‌شود. پس بهتر است دستی که از آن قرار است فشار خون اندازه‌گیری شود، از لباس درآورده شده و آزاد باشد.

 بیشتربخوانید:

مواد غذایی ضد خستگی را بشناسید

حالا از چه اعدادی تشخیص فشار خون بالا می‌گذاریم؟

و / یا فشار خون دیاستولی       فشار خون سیستولی

بیشتر یا مساوی 90 بیشتر یا مساوی 140              مطب

بیشتر یا مساوی 85 بیشتر یا مساوی 135              منزل

برخی از داروهای گیاهی فشار خون را بالا می‌برند که در زیر به چند مورد اشاره شده است

 شیرین‌بیان (liquorice)  افدرا (ma huang)  علف چای، گل راعی (St john wort)  یو هیمبین (Yohimbine)  جینسینگ در مقادیر بالا (Ginseng)

 بنابراین وقتی بیماری فشار خونش بالا است و کنترل نمی‌شود، به داروها و دمنوش‌هایی که مصرف می‌کند، دقت شود.

 بیشتر بخوانید:

تقویت سیستم ایمنی با تغذیه مطلوب