آزاده دهقانی‌کری بزرگ : دانشجوی دکتری تخصصی سیاست‌های غذا و تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تبریز
تحریریه زندگی آنلاین : اضافه وزن و عوارض آن
امروزه اضافه وزن به عنوان یک بار سلامتی اساسی در سراسر جهان شناخته شده است. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) تقریباً یک سوم جمعیت جهان از اضافه وزن رنج می‌برند. مطالعات بسیاری تاکنون گزارش کرده‌اند که اضافه وزن یک عامل خطر مهم برای ایجاد طیف وسیعی از بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و برخی از انواع سرطان‌های رایج است.
از این رو، با توجه به شیوع و بار بالای سلامت عمومی، در حال حاضر توجه بیشتری برای پیشگیری و درمانسرطا موفقیت‌آمیز بیماران مبتلا به اضافه وزن مورد نیاز است. تغییر در شیوه زندگی مانند افزایش فعالیت بدنی یا پیروی از یک رژیم غذایی سالم به عنوان یک استراتژی اولیه برای پیشگیری و درمان اضافه وزن در نظر گرفته شده است.
بیماران چاق مستعد ابتلا به ناهنجاری‌های متابولیکی یا روانی هستند که می‌تواند پیامدهای زیادی نه تنها برای سلامتی آنها بلکه برای خدمات مراقبت‌های بهداشتی نیز داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
مواد غذایی تلخی که سریع لاغرتان می کند!
نکات تغذیه ای قبل و بعد از ورزش
چرا باید همیشه به فکر تناسب انداممان باشیم؟
مواد غذایی فوق فرآوری شده
افرادی که در کشورهای پردرآمد یا کم درآمد زندگی می‌کنند، به طور مداوم مصرف مواد غذایی فوق فرآوری شده (ultra-processed food (UPF را افزایش می‌دهند. از آنجایی که فناوری به طور چشمگیری توسعه یافته است، می‌توان مواد غذایی و نوشیدنی‌ها را بر اساس درجه فرآیند آن طبقه‌بندی کرد. این طبقه‌بندی می‌تواند بینش جدیدی در مورد شاخص‌های رژیم غذایی که به اضافه وزن کمک می‌کنند، ارائه دهد. چارچوب‌های کنونی در رتبه‌بندی هر غذا با توجه به درجه فرآیند، از محصولات غذایی کم فرآوری‌شده تا محصولات غذایی بسیار فرآوری‌شده، کمک کرده‌اند.
طبق تعریف سیستم طبقه‌بندی NOVA، رژیم غذایی غنی از UPF به عنوان یک رژیم غذایی با حجم بالایی از مواد غذایی که اصولاً بطور کامل یا بیشتر از اجزای ناسالم، از جمله محصولات غذایی با چگالی انرژی بالا، بار گلیسمی، چربی، قند و نمک و فیبر کم ساخته شده است. چنین رژیم غذایی ناسالمی با افزایش خطر افزایش وزن در تمام گروه‌های سنی مرتبط است. اگرچه بسیاری از مطالعات بر رابطه بین مصرف UPF و خطر اضافه وزن متمرکز شده‌اند، نتایج هنوز متناقض است. برخی از مطالعات گزارش داده‌اند که مصرف بالاتر UPF می‌تواند با اضافه وزن یا خطر چاقی شکمی در بزرگسالان مرتبط باشد. چنین مطالعاتی گزارش کرده‌اند که مصرف بیشتر UPF از طریق افزایش مصرف کالری، نمک، چربی‌های اشباع یا ترانس و قندهای افزوده منجر به افزایش وزن و چاقی می‌شود.
با توجه به افزایش سطوح چاقی که در حال تغییر سریع تغذیه است، هر گونه تغییر در بهبود تغذیه در مورد چاقی در ارائه توصیه‌های جهانی بسیار مهم است. طبقه‌بندی غذاها / نوشیدنی‌ها بر اساس درجه فرآوری غذا می‌تواند بینش جدیدی در مورد شاخص‌های رژیم غذایی ارائه دهد که به چاقی کمک می‌کند. این سیستم می‌تواند به جای تمرکز بر طبقه‌بندی غذاهای سنتی، مانند مواد مغذی یا غذاها، کلاس‌های غذاها / نوشیدنی‌های تغییریافته یا فرآوری‌شده را شناسایی کند، که می‌تواند منجر به طبقه‌بندی اشتباه غذاها / نوشیدنی‌های سالم شود. از این رو، مطالعه میزان مصرف UPF می‌تواند برای افزودن در دستورالعمل‌های غذایی ملی بسیار مفید باشد، زیرا این شیوه غذا خوردن می‌تواند منجر به افزایش وزن و چاقی شود.
محققان قبلاً انواع خاصی از UPF از جمله فست‌فود، سیب‌زمینی سرخ شده و شیرینی‌ها را در ارتباط با خطر چاقی بررسی کرده‌اند. با این حال، تعداد کمی از مطالعات برای ارزیابی ارتباط بین کل دسته UPF و چاقی وجود دارد. در یک بررسی، ارتباط بین خرید یا مصرف بیشتر UPF با اضافه وزن / چاقی تأیید شد. مطالعه دیگری به طور مداوم نشان می‌دهد که مصرف UPF با چربی بدن در دوران کودکی و نوجوانی رابطه معکوس دارد.
یشتربخوانید:
7 دوره اشتهایی که برای کاهش وزن باید بشناسید
ویتامین‌هایی که اشتهایتان را کاهش می دهد
اگر همیشه احساس گرسنگی می کنید، این مطلب را بخوانید!
مکانیسم‌های مرتبط
مکانیسم‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند ارتباط بین مصرف UPF و خطر چاقی را توضیح دهد.
اولاً، بیشتر محصولات UPF توصیه‌های مواد مغذی مانند فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی را برآورده نمی‌کنند، در حالی که انرژی اضافی، چربی‌های اشباع و ترانس، قند، غلات تصفیه‌شده و مصرف سدیم را در مقایسه با غذاهای با حداقل فرآوری شده افزایش می‌دهند. این تغییر در الگوهای غذایی و مواد مغذی عامل اصلی اضافه وزن و چاقی در نظر گرفته می‌شود.
رژیم غذایی UPF، از طریق دریافت کالری بالا، همچنین تمایل به افزایش التهاب، استرس اکسیداتیو و مقاومت به انسولین منجر به چاقی می‌شود. ویژگی‌هایی مانند خوش‌طعم بودن، آماده برای مصرف با حداقل آماده‌سازی، و سرو در ظروف / بسته‌های بزرگ باعث افزایش علاقه بیشتر به پیروی از رژیم غذایی UPF می‌شود. در برخی از مطالعات، شرایط غذا خوردن سریع و بی‌توجه نیز گزارش شده است. رفتارهای غذایی مانند این می‌تواند سیگنال سیری را مختل کند که منجر به مصرف بیش از حد و افزایش وزن می‌شود.
علاوه بر این، غذاهای خوش‌طعمی که دارای کربوهیدرات‌های تصفیه شده و چربی متراکم هستند، اعتیادآور هستند، بنابراین تغییرات عصبی شیمیایی در مغز باعث رفتارهای غذایی اعتیادآور، مصرف بیش از حد و چاقی می‌شود. UPF همچنین می‌تواند اثرات برجسته‌ای در شکل دادن به ترکیب میکروبیوتای روده و در نتیجه باعث ایجاد چاقی داشته باشد. تغییر میکروبیوتای روده می‌تواند بر ذخیره انرژی میزبان، مصرف انرژی، سیگنال‌های تنظیمی محیطی و مرکزی مصرف غذا و وزن بدن میزبان تأثیر بگذارد.
نتیجه‌گیری
بر اساس یافته‌های ما، مصرف UPF به شدت با خطر اضافه وزن یا چاقی شکمی مرتبط است. در این زمینه، اما دانش ما تا کنون محدود است و تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
