دکتر سید ضیاء‌الدین مظهری؛ متخصص تغذیه
به علت افزایش مزمن مقدار قندخون ناشی از پرخوری دائمی یا به علت افزایش مقدار اسیدهای چرب آزاد ناشی از مصرف غذاهای پرچرب و همچنین از محل چربی‌های انباشته شده در بدن افراد چاق، اثرگذاری این هورمون روز به روز كاهش می‌یابد و در نتیجه مقاو‌م‌تر شدن گیرنده‌های انسولین در سطح سلول‌ها با وجود ترشح انسولین بیشتر، مواد قندی به سختی قادر به عبور و ورود به داخل سلول‌ها می‌شوند در نتیجه میزان قند در جریان خون روز به روز افزایش می‌یابد و این موضوع باعث می‌شود، به طور دائم تولید و ترشح انسولین از غده لوزالمعده افزایش داده شود تا با فشار بیشتری، مواد قندی تجمع یافته در مسیر جریان خون را به داخل سلول‌ها وارد نماید.
این فرایند به صورت چرخه‌ای معیوب تا از بین رفتن توان تولید انسولین در لوزالمعده و بروز دیابت نوع 2 تجلی می‌یابد.
تشخیص مقاوم شدن بدن به عملكرد انسولین در چاقی
با امتیازدهی طبق چك لیست؛ این امكان برای شما فراهم گردیده تا به آسانی و سهولت عوامل عدم موفقیت خودتان را در قبال كنترل وزن و رسیدن به تناسب اندام موزون را علت‌یابی كنید.
1- آیا شما جزء گروهی از افراد هستید كه 1-2 ساعت بعد از میل كردن غذاهای حاوی قند، میوه‌ها و شیرینی‌های مختلف و یا فرآورده‌هایی كه از آرد سفید خالص تهیه شده‌اند، دچار گرسنگی می‌گردید و زود به زود میل به غذا خوردن در شما به وجود می‌آید، بدون اینكه به بیماری خاص دچار شده باشید؟
2- آیا احساس تورم در دست‌ها و پاهای خود می‌كنید؟
3- آیا در نواحی شكم و پهلوهای شما، چربی به مقدار كم و یا زیاد انباشته شده و هر روز به طور خزندهای به مقدار آن اضافه می‌شود و دور كمر شما به طور مرتب افزایش می‌یابد؟
4- آیا در تست‌های آزمایشگاهی، OGTT (تحمل قند بعد از نوشیدن یك لیوان حاوی 75- 100 گرم گلوكز) پاسخ بدن شما در طول و پایان دو ساعت بالاتر از حداكثر مجاز می‌باشد؟
5- آیا دور كمر شما بیش از 88 سانتیمتر (در خانم‌ها) و 102 سانتی متر (در آقایان) است ؟
(اخیراً در پژوهشی اعلام گردیده این میزان در ایران برای هر دو جنس نبایستی از 89 سانتیمتر فراتر رود. ولی هنوز این موضوع به طور قطعی توسط سایر پژوهشگران تایید نشده است).
6- آیا BMI یا شاخص توده بدن شما بالاتر از 30 است؟
7- آیا در خانواده شما به‌ویژه نزدیكانی همچون پدر، مادر، عمو، عمه، دایی و خاله دچار بیماری‌هایی نظیر پرفشاری خون، دیابت و سكته‌های مغزی و قلبی می‌باشند؟
نقش انسولین بر عملکرد مغز
در مغز ما مركز سیری و گرسنگی جهت هدایت و تأمین نیازهای زیستی بدن به ریز مغذی‌ها از طریق مواد غذایی و همین‌طور گیرنده‌های انسولین در سلول‌های مختلف بدن كه پس از مصرف غذا و افزایش سطح انسولین ترشح شده (عامل مهمی در جهت ایجاد سیری) وجود دارد.
این گیرنده‌های انسولین در اثر افزایش دائمی سطح انسولین، حساسیت خود را كاهش داده و تأثیرگذاری خود را بر مركز تنظیم اشتها به تدریج از دست می‌دهند و در نتیجه مقدار مصرف غذا روز به روز اضافه‌تر می‌شود و به علت پرخوری دائمی، حجم بافت چربی گسترده‌تر می‌گردد.
هورمون لپتین (Leptin) بافت چربی با مهار نوروپپتیدها عامل دیگری برای گستردگی گرسنگی در افراد چاق می‌گردد و این دور باطل بدون وقفه ادامه پیدا می‌كند و خود موجب تجمع و بالا رفتن تری‌گلیسیرید و كلسترول می‌گردد و در صورتی كه مقدار این تركیبات از حد طبیعی در خون بالاتر رود، باعث ایجاد بیماری‌های خطرناك دیگری می‌شوند در نتیجه كنترل سطح و كاهش مقدار آنها باید جدی گرفته شود و با اقدام به موقع از شدت و گستردگی آسیب‌های حتمی ناشی از تراكم این تركیبات جلوگیری شود.
