دكتر مظهري-متخصص تغذیه و رژیم درمانی
تصميمگيريهاي آني و اقدامات شتاب زده و از اين شاخه به آن شاخه پريدن و به كارگيري روشهاي متنوع غير علمي توام با محروميت شديد از خورد و خوراك همزمان با افزايش بيرويه زمان فعاليتهاي بدني در تمامی یا اغلب روزهاي هفته و اضطراب و استرس روزافزون ناشي از عدم موفقيت در دستيابي به اهداف قابل دسترسي روی پنج عامل شتاب دهنده بدن در پروسه سوخت و ساز و ساخت و ترميم بافتها و ارگانها همانند ترمزهاي قوي اثرگذاري كرده و عملكرد طبيعي آنها را مهار نمايند. اين موضوع باعث ميگيرد عكسالعملهاي 1- كبد 2- غدد فوق كليوي 3- غده تيروئيد 4- غده هيپوفيز 5- بافتهاي چربي (سفيد و قهوهاي) تحت تاثير قرار گرفته و عملكرد طبيعي آنها مختل گردد.
كبد
يكي از بزرگترين و كارآمدترين ضمايم گوارش تلقي ميشود كه با 5/1 كيلو وزن 600 فعل و انفعالات مختلف را هدايت و حمايت ميكند تقريبا هر ماده مغذي و هر كدام از هورمونها و هر ماده شيميايي از طريق عملكرد كبد تغيير فرم يافته يا فعال ميگردد بطور مثال:
الف) چربيهاي دريافتي از فست فودها از طريق عملكرد كبد قابليت هضم و جذب و نيترات و نیتریت آنها تجزيه ميشود.
ب) ترشحات تمامي غدد از طريق عملكرد اين ارگان كه حامل پيامي هستند از طريق كبد تغيير داده شده و آنها را به صورت بيولوژيكي فعال ميسازد تا عملكرد آنها منطبق با نيازهاي زمان حال بدن گردد.
ج) حفظ تعادل الكتروليتهاي بدن
د) تنظيم ميزان آب ميان بافتي درون سلولي و آب جاري بدن و صدها عملكرد حياتبخش ديگر از جمله وظايف ديگر كبد كنترل و تغيير فرم و عملكرد مواد مغذي هضم و جذب شده توسط دستگاه گوارش ميباشد تغيير شكل ويتامينهاي گروه B به صورت كوآنزيمهاي مورد نياز تجزيه درشت مغذيهاي انرژيزا يعني كربوهيدراتها، چربيها و پروتئينها بوده و به موازات اين اقدامات گوناگون كبد با توليد كارنيتين امكان انتقال چربيها را به ميتوكندريها فراهم ميسازد تا در اين كورههاي توليد انرژي سوخته و انرژي ذخيره خود را آزاد نمايند تا به مصارف گوناگون مورد نياز كشور صنعتي هر فردی برسد. كارنیتین توليدي بستگي دارد چه ميزاني چربي به طرف ميتوكندريها انتقال داده شود اين ارتباط ساده تعيين كننده تا 90 درصد سوخت چربيها را تحت تاثير قرار ميدهد و بستگي دارد تا چه حدي سطح سوخت ساز بدن كاهش يا افزايش پيدا نمايد – هرچه كبد قادر به توليد سريع و كافي کانیتین باشد به همان نسبت نيز سوخت چربيهاي دريافتي يا ذخيره شده افزونتر ميشود.
توصيه و تذكر در برگزيدن خورد و خوراك روزمرهتان از موادي كه بار کبد شما را افزونتر ميكند بايد پرهيز نماييد و نياز عملكرد و حفظ سلامتي اين ارگان بسيار فعال و گرانقدر را از گروههاي غذايي دوستدار كبد برگزينید و سلامتي و عملكرد بينقص كبد ضامن تناسب اندام و سلامتي ماندگار شما ميباشد.
غدد فوق كليوي
توليد كننده هورمونهايي ميباشد كه عملكرد بدن را در قبال هر نوع استرس ايجاد شده هدايت مينمايد خواه روحي و رواني با فاكتورهاي محيط زندگي يا استرسهاي فيزيكي باشد غدد فوق كليوي با هورمونهاي مترشحه خود موجبات عكسالعمل را جهت دفاع يا حمله يا بهرهبرداري و فرار و سكوت و سكونمشخص میسازد، يكي ديگر از اثرات هورمونهاي ترشح شده از غدد فوق كليوي مشخص ميسازد آيا انرژي موجود مواد مغذي خورد و خوراك دريافتي بايد به صورت چربي ذخيره يا به مصارف دیگری رسانیده شوند.
هورمونهاي خاص غدد فوق كليوي موثر بر متابوليسم بدن عبارتند از: كورتيزول Cortisol آدرنالين Adrenalins و سومين هورمن الدوسترون Aldosterone اين هورمونها تحت تاثير هرگونه استرس اعم از رخدادهاي سخت و دردناك يا به علت حذف يكي از وعدههاي غذايي توليد و ترشح ميگردند. و فرق نميكند كه يك عامل استرسزاي حاد مثل انواع تصادفات يا مزمن بعلت عدم رضايت از محيط كار يا محيط خانوادهگي و زجر گرسنگيهاي مزمن خود تحميلی باشد ترشح ميشود اولين عملكرد هورمونهاي استرس رهاسازي گلوكز از گليكوژن عضلات يا كبد توام با افزايش يا كاهش دادن ميزان انرژي پايه (انرژی بازال) ميباشد كه در ارتباط كامل با نوع مواد غذايي دريافتي يا عدم دريافت آنها در حالت بروز استرس ميباشد يعني نوع مواد غذايي و كيفيت آن در زمان بروز استرس تحت تاثیر هر فاكتور يا شرايط خاصي تعيين ميكند كه چربيها سوزانیده شوند يا تمام انرژي ايجاد شده به صورت چربي جدید ذخيره گردند. به عبارت ديگر وقتي بدن شما به هر علتي تحت تاثير استرس قرار دارد اگر نياز بدن از يك تغذيه متعادل و متنوع تامين گردد حتي در حالت استرس ميزان بيشتري از چربيها سوزانيده ميشوند تا ذخيره و انباشته گردند.
نقش و عملكرد نوع كيفيت و كميت غذاها در بروز استرسها
حتي در دوراني كه بدن تحت تاثير استرس قرار گرفته و هورمونهاي پيش گفت به فعاليت پرداختهاند، اگر از يك غذاي سالم متعادل و متنوع استفاده شود راهكارهاي حفظ و انباشت و ذخيره چربي به كار گرفته نميشوند و حتي به تدريج حالت استرس نیز تعديل و تسکین پيدا ميكند؛ ولي اگر به مقدار كافي و از مواد غذايي متنوع با تركيبات مواد مغذي متعادل در زمان نياز استفاده نشود موجبات بروز زنجيرهاي درهم تنيده از انواع فعل و انفعالات شيميايي فراهم ميگردد كه نتيجه آنها افت و كاهش شديد سوخت و ساز بدن ميگردد.
زماني كه وجود ما به طور مستمر تحت تاثير كمخوري، بدخوري، تك خوري قرار داده شود دچار استرس ميگردد كه يك حالت اضطراري را بر بدن حكم فرما ميسازد و آْلودگيهاي متعدد محيط زيست و خورد و خوراكهاي ناسالم و حاوی سموم و مواد شیمیایی این وضعیت را شدت ميبخشد و فشار مضاعفي را بر غدد فوق كليوي وارد ميسازد تا هورمونهاي بيشتري را ترشح نمايد.
از اين رو در چنين در هم ريختگيها عدم استفاده از غذاهاي فرآوري شده و جایگیزینی آنها با محصولات بيولوژيكي فاقد سم و كودهاي شيميايي ميتواند تعديلي باشد بر جو حاكم و سبكتر نمودن بار غدد مورد اشاره.