زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

فاطمه شجاع السادات؛ کارشناس ارشد علوم تغذیه

به نظر می رسد غذاهای محتوی کربوهیدرات و چربی از راه مکانیسم های مجزا، سیگنال های مرتبط با بار انرژی خود را به مغز ارسال می کنند.

در این مقاله به پژوهش‌های انجام شده در این رابطه می پردازیم.

تاثیر مصرف خوراکی های فرآوری شده محتوی کربوهیدرات و چربی بر تنظیم رفتارهای تغذیه ای و اثر سینرژیک آن ها روی دریافت پاداش از سیستم عصبی

سیگنال های پس از مصرف غذا که حامل اطلاعات مهم درباره ارزش تغذیه ای مواد غذایی هستند، نقش کلیدی در تنظیم مصرف خوراک ایفا می کنند.

پژوهشگران به تازگی طی مطالعه ای که در سال 2018 انجام شد نشان داده اند که مرکز پاداش در مغز، به غذاهایی که حاوی مقادیر قابل توجه کربوهیدرات و چربی هستند (مانند غذاهای فرآوری شده)، پاداش بیش تری نسبت به غذاهایی که مقادیر قابل توجه کربوهیدرات و یا غذاهایی که مقادیر بالای چربی دارند می دهد.

در این مطالعه که 206 نفر شرکت کننده داشت، مشاهده شد مواد غذایی محتوی مقادیر بالای کربوهیدرات و چربی باعث تولید سیگنال هایی که مصرف غذا را در پی دارند می شوند.

به عبارت دیگر این نوع مواد غذایی به میزان بیش‌تری برانگیزاننده و محرک مصرف غذا هستند.

این اثر مستقل از پسندیدن و مورد علاقه بودن آن نوع غذا است و به نظر می رسد توسط سیگنال های هم افزاینده در ناحیه استریاتوم مغز، بازتاب داده می شود.

پژوهشگران بر این باورند که فرآیندهای بیولوژیکی در جانوران که انتخاب مواد غذایی را با ارزش تغذیه ای آن ها مرتبط می سازد، به طور دقیقی تکامل یافته است و جانور بر اساس ارزش تغذیه ای خوراک، اقدام به انتخاب های موثر و سازشگرانه می نماید.

روش محاسبه محتوای انرژی

در مطالعه یاد شده مشاهده شد آزمودنی ها در محاسبه انرژی حاصل از چربی، بسیار دقیق بوده و بالعکس انرژی حاصل از کربوهیدرات را بسیار ضعیف تخمین می زنند.

هم چنین یافته های این مطالعه حاکی از آن است زمانی که ماده غذایی مورد نظر، محتوی میزان قابل توجه کربوهیدرات و چربی است، مغز ارزش انرژی آن ماده غذایی را بیش تر محاسبه می نماید.

برای روشن شدن بهتر این موضوع، تصاویری از 3 دسته مواد غذایی از جمله خوراک های محتوی میزان بالای کربوهیدرات، خوراک های حاوی درصد بالای چربی و یا خوراک های حاوی درصد بالای کربوهیدرات و چربی به شرکت کنندگان در این تحقیق نشان داده شد و هم زمان اسکن های مغزی از آن ها گرفته شد.

هم چنین مقدار محدودی پول در اختیار آن ها قرار گرفت تا به ازای انتخاب هاب غذایی پرداخت شود. نتایج تحقیق نشان داد که شرکت کنندگان تمایل داشتند پول بیش تری برای مواد غذایی دسته سوم بپردازند.

هم چنین مشاهده گردید غذاهای حاوی کربوهیدرات و چربی، مدارهای عصبی بیش تری را در منطقه پاداش مغز نسبت به یک غذای مورد علاقه و یا غذای پر انرژی تر فعال می کنند.

تغییر نحوه دریافت مواد غذایی در طول زمان

امروزه رژیم غذایی مدرن، مواد مغذی را در دوزها و ترکیباتی عرضه می کند که به طور معمول در طبیعت یافت نمی شوند.

این موضوع با رژیم غذایی اجداد ما که غالبا از گیاهان چوبی و گوشت حیوانات تغذیه می کردند، به طور آشکاری در تضاد است.

یک استثنا در مورد میوه های سرشار از کربوهیدرات که محتوی هسته های روغنی هستند وجود دارد که البته در طبیعت نایاب بوده  و اغلب فیبر زیادی دارند که به نوبه خود سبب کاهش متابولیسم کربوهیدرات می گردد.

علاوه بر این شانس مصرف توامان کربوهیدرات و چربی، به دنبال اهلی ساختن حیوانات و پرورش گیاهان و هم چنین پیشرفت صنعت تولید غلات و محصولات لبنی افزایش یافت.

اگرچه این تحول در سیر تکاملی، به طور چشم گیری با غذاهای فرآوری شده عصر حاضر متفاوت است.

به طور مثال ارزش تغذیه ای نصف لیوان شیر و عسل به همراه جو، شامل 1 گرم چربی و 27 گرم کربوهیدرات است که با ارزش تغذیه ای یک عدد دونات با کالری مشابه که محتوی 11 گرم چربی و 17 گرم کربوهیدرات است و یک خوراکی فرآوری شده است، قابل قیاس نمی باشد.

عدم تطابق فیزیولوژی بدن انسان با محصولات امروزی

پژوهشگران بر این باورند که فعال سازی هم زمان مسیرهای سیگنالینگ کربوهیدرات و چربی سبب شکل گیری فرآیندهایی می شود که فیزیولوژی بدن انسان برای مدیریت آن تکامل کافی نیافته است.

از آنجائیکه فرآیندهای فیزیولوژیکی توسط انتخاب طبیعی و در پاسخ به فشارهای محیطی شکل می گیرد، احتمالا فعال سازی هم زمان مسیرهای سیگنالینگ کربوهیدرات و چربی، یک اثر تقویت شده و یا فرا فیزیولوژیک را تولید می‌نماید تا سبب تحریک پاداش بیش تر و مصرف غذاهای فرآوری شده سرشار از کربوهیدرات و چربی گردد.

هم چنین مطالعات روی جانوران آزمایشگاهی نشان داده است در صورتی که جانوران به یک منبع غذایی چربی و یا یک منبع غذایی کربوهیدراتی دسترسی داشته باشند، قادرند میزان کالری دریافتی روزانه و وزن خود را تنظیم نمایند.

ولی اگر مواد غذایی با درصد بالای هر دوی کربوهیدرات و چربی در اختیار آن ها قرار گیرد، به سرعت دچار اضافه وزن می گردند.