علی علیاری؛ کارشناس ارشد تغذیه
امروزه با شیوع کمبود ویتامین D و تغییر سبک زندگی افراد جامعه، شکستگی و پوکی استخوان، به ویژه در افراد مسن، رو به افزایش است.
برای درمان بیماری های مرتبط به استخوان امروزه درمان های مختلفی وجود دارد، اما موضوع پیشگیری از ابتلا به این بیماری ها اهمیت بالاتری نسبت به درمان آن ها دارند.
از طرفی پیشگیری این بیماری ها نسبت به درمان آن ها امری آسان و کم هزینه می باشد.
در این مقاله قصد بررسی سه عامل پیشگیری کننده ابتلا به این بیماری را داریم.
1- باکتری های استخوان دوست
پروبیوتیک ها گونه ای از باکتری های مفید هستند که که تاثیرات زیادی بر سلامت انسان دارند که مهمترین آن ها شامل بهبود انواع اسهال، بهبود یبوست و نفخ، کاهش ریسک ابتلا به زخم معده، کمک به هضم و جذب مواد غذایی، کاهش جذب کلسترول و تولید ویتامین K در دستگاه گوارش می‌باشد.
این باکتری ها به طور طبیعی در دستگاه گوارش انسان یافت می شوند و در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته اند چرا که ترکیب و نوع باکتری های موجود در دستگاه گوارش با بیماری هایی نظیر دیابت و چاقی در ارتباط است و محققان در صددند که با استفاده از این باکتری ها راه حلی برای درمان این بیماری ها پیدا کنند.
اما تاثیر پروبیوتیک ها بر سلامت استخوان را برای اولین بار در دنیا، محققان دانشگاه گوتنبرگ سوئد نشان دادند.
آن ها در مطالعاتی به این نتیجه رسیدند که پروبیوتیک ها می توانند بر سلامت استخوان ها نیز تاثیر گذار باشند.
از مهمترین ویژگی های شکنندگی و پوکی استخوان، بافت متخلخل و کم بودن ماده استخوانی آن هاست که در این صورت با تحمیل کوچکترین باری بر استخوان نظیر افتادن روی زمین، شاهد شکستن استخوان خواهیم بود.
با افزایش سن، نسبت ابتلا به این بیماری نیز افزایش می یابد به طوری که زنان بالای 80 سال بیشترین جمعیت مبتلا به این بیماری هستند.
در مطالعه‌ای در سوئد محققان نشان داده شد که زنانی که بالای 76 سال سن دارند و مکمل پروبیوتیک مصرف می کنند، میزان از دست دادن توده استخوانی آن ها نصف زنانی است که این مکمل را در برنامه غذایی خود ندارند.
یکی از پزشکان و اساتید مطرح دانشگاه گوتنبرگ سوئد این چنین می گوید: امروزه درمان های موثری برای درمان پوکی استخوان وجود دارد اما از آن جایی که شکننده بودن استخوان قبل از اولین شکستگی به ندرت قابل تشخیص و شناسایی است، پیشگیری از این بیماری به شدت مهم و ضروری است.
بنابراین پروبیوتیک ها می توانند یک درمان بسیار کم هزینه و مطمئن برای پوکی استخوان باشند که در آینده باعث کاهش شیوع ابتلا به این بیماری مزمن شوند.
امروزه نیز پروبیوتیک ها در برخی از مواد غذایی به عنوان غنی کننده اضافه می شوند که از جمله این مواد لبنیات هستند. مصرف لبنیات غنی شده با پروبیوتیک ها علاوه بر اینکه کلسیم بدن را برای جذب ویتامین D تامین می کنند، با پروبیوتیک موجود در خود تاثیر مضاعفی بر سلامت استخوان خواهند داشت.
2- مصرف الکل و کاهش توده استخوانی در دختران نوجوان
نوشیدنی های الکلی از جمله موادی هستند که مصرف آن ها به طور علمی نیز توصیه نمی شوند چرا که اثرات منفی آن در بدن و بر اندام های مختلف به اثبات رسیده است.
دختران نوجوانی که مصرف الکل دارند، در سن رشد خود حجم توده استخوانی مناسبی را به دست نمی آورند و در نتیجه استخوان های آن ها از استحکام کافی برخوردار نخواهد بود.
در مطالعه‌ای که بر روی دختران جوان و نوجوان انجام شد، نشان داده شد دخترانی که به طور منظم مصرف الکل دارند توده استخوانی کمتری در نخاع خود نسبت به سایرین دارند.
این مساله در کنار سایر فاکتورهایی نظیر ورزش، تغذیه و سبک زندگی برای سلامت استخوان بسیار حائز اهمیت است.
به گفته‌ی سرگروه این تیم حقیقاتی الکل عوارض کوتاه مدتی نظیر تصادفات جاده‌ای در حین رانندگی، مسمومیت، ضعف تحصیلی و سوءاستفاده جنسی بر دختران می گذارد، اما تاثیر آن بر استخوان یک عارضه بلند مدت است که به مرور زمان در شخص ایجاد می شود و در دراز مدت اثرات مخرب خود را نشان می دهد
3- چاقی، بار اضافه بر استخوان
چاقی و اضافه وزن از معضلاتی است که امروزه بسیار شیوع بالایی داشته و بر جنبه های مختلف سلامتی تاثیرگذار است.
این بیماری که به نوعی می توان آن را مادر بسیاری از بیماری های دیگر نظیر دیابت، پرفشاری خون، بالا بودن چربی خون و ... قلمداد کرد، برای سلامت لستخوان هم تهدید بزرگی به شمار می آید.
افرادی که دچار اضافه وزن هستند، بار اضافه وزن خود را وبال استخوان های خود می کنند و به مرور زمان باعث کاهش مقاومت استخوان های خود می شوند و در نتیجه به تدریج دچار افزایش ریسک شکستگی استخوان های خود می شوند.
با رعایت توصیه های تغذیه‌ای و کاهش وزن اصولی به مرور زمان، علاوه بر اینکه به تناسب اندام دلخواه خود نزدیک می شوید، خطر ایتلا به بسیاری از بیماری ها را از جمله شکستگی استخوان را از خود دور می کنید.
این موضوع در مطالعات انجام شده توسط محققین به اثبات رسیده و در مقالات مختلفی به چاپ رسیده است.
نکات فوق تنها تعدادی از عوامل تاثیرگذار بر سلامت هر چه بهتر دستگاه اسکلتی و استخوان ها می باشند.
اما با رعایت همین توصیه ها نیز می توان از سلامت کافی استخوان ها برخوردار بود و چهارچوب اصلی و ستون های نگه دارنده بدن را در شرایط ایده آل حفظ کرد و سلامت آن ها را برای داشتن زندگی استاندارد تضمین کرد.
