سحر درفشی؛ کارشناس ارشد تغذیه، زیر نظر: دکتر احمد ساعدی، عضوهیئت علمی دانشگاه تهران
داشتن مثانه پرکار به این معنا است که مثانه در انباشت ادرار دچار مشکلاتی است.
به‌مرور زمان این علائم می‌تواند زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
بطوریکه خیلی اوقات این مشکلات برای افراد در طول سفر و در محیط کار دردسرهایی ایجاد نموده و از طرفی دیگر ممکن است بر روی کیفیت خواب آن‌ها تأثیر منفی داشته باشد.
مثانه پرکار می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که شامل عوارض ناشی از افزایش سن و یا مربوط به عوارض برخی بیماری‌ها ازجمله پارکینسون، ضعف عضلات لگن و انسداد مثانه است.
برخی مواقع نیز علت این مشکل نامعلوم است.
علائم مثانه پرکار شامل موارد زیر است:
* دفع ادرار بیشتر از تعداد دفعات طبیعی
* عدم توانایی کنترل و نگه‌داشتن ادرار
* بی‌اختیاری ادرار
* دفع ادرار در طول شب
در واقع درمان‌های مختلفی مانند گیاه‌درمانی، ورزش و رفتاردرمانی برای کمک به این مشکل شناخته‌شده است.
خوشبختانه حدود 70 درصد افرادی که از این روش‌ها استفاده کرده‌اند نتایج خوبی گرفته‌اند.
کپسایسین
کپسایسین در جداره گوشتی فلفل چیلی یافت می‌شود نه در دانه آن.
این بخش از فلفل چیلی در درمان سندروم درد لگنی که معمولاً از علائم مثانه پرکار می‌باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مطالعات نشان داده‌اند کپسایسین حداکثر ظرفیت مثانه را از 106 میلی‌گرم به 302 میلی‌گرم می‌رساند.
درمان‌های گیاهی برای مثانه پرکار
همیشه قبل از شروع گیاه‌درمانی با پزشک خود مشورت کنید چراکه برخی گیاهان ممکن است با داروهایی که مصرف میکنید تداخل داشته و عوارض جانبی ایجاد کنند.
گانودرما لوسیدوم Ganoderma
این گیاه به‌عنوان قارچ نیز شناخته‌شده است و خاستگاه آن آسیای شرقی است و برای درمان فشارخون بالا، هپاتیت و سرطان مورد استفاده قرارگرفته است.
در مطالعه‌ای تصادفی که بر روی 50 مرد انجام گرفت بعد از مصرف این گیاه امتیاز بهتری در امتیاز بین‌المللی علائم پروستات (IPSS) کسب کردند.
در انتهای این بررسی، مصرف 6 میلی‌گرم از عصاره این قارچ در مردانی که دچار علائمی در مجاری ادراری تحتانی هستند پیشنهاد گردید.
ابریشم ذرت
ابریشم ذرت بخش دورانداختنی ذرت بعد از برداشت ذرت است.
کشورهایی زیادی در دنیا از چین گرفته تا فرانسه از این بخش از ذرت جهت درمان‌های دارویی که شامل شب‌ادراری و تحریک‌های مثانه است، استفاده می‌کنند.
این بخش از ذرت به تقویت دیواره‌های موکوسی مجاری ادراری کمک کرده و از تکرر ادرار جلوگیری می‌کند.
مخلوط گیاهان چینی
(Gosha-Jinkin-gan (GJG مخلوطی از 10 گیاه چینی است.
چندین مطالعه روی این مخلوط گیاهی انجام‌گرفته است و محققان دریافته‌اند این گیاه مثانه را مسدود می‌کند و به‌طور قابل‌توجهی تعداد دفعات دفع ادرار را کاهش می‌دهد.
افرادی که روزانه 7/5 میلی‌گرم از این گیاه دریافت کرده‌اند علائم روبه رشدی در امتیاز بین‌المللی علائم پروستات (IPSS) نشان داده‌اند.
خوراکی‌هایی جهت کاهش یبوست
برخی مواقع یبوست نیز بر مثانه فشار بیشتری ایجاد می‌کند.
بهتر است در صورت ابتلا به مثانه پرکار مراقب باشید دچار یبوست نشوید.
جهت پیشگیری از یبوست، روزانه مواد غنی از فیبر دریافت کنید و به‌طور منظم ورزش کنید.
غذاهای غنی از فیبر شامل نان‌های کامل، میوه‌ها و سبزی‌ها می‌باشند.
مصرف روزانه 2 قاشق مرباخوری از مخلوط سس سیب، سبوس گندم و 3/4 لیوان آب‌آلو در هر صبح جهت بهبود عملکرد دستگاه گوارش در بسیاری موارد مؤثر واقع می‌شود.
چه خوراکی‌هایی برای مثانه پرکار مفیدند؟
تخم کدوتنبل
تخم کدوتنبل سرشار از امگا 3 می‌باشد و خواص ضدالتهابی به همراه دارد.
یک مطالعه نشان داده است مصرف تخم کدوتنبل می‌تواند عملکرد غیرطبیعی مجاری ادراری را بهبود بخشد و علائم مثانه پرکار را کاهش دهد.
مطالعه دیگری که در ژاپن انجام‌شده است نشان داد تخم کدوتنبل و عصاره دانه سویا می‌توانند تکرر ادرار را کاهش دهند.
شرکت‌کنندگان در این مطالعه روزانه 5 عدد از قرص حاوی این دو ماده را در دو نوبت به مدت 2 هفته مصرف کردند و پس‌ازآن برای 5 هفته مصرف روزانه 2 عدد از آن قرص‌ها را ادامه دادند.
چای Kohki
این چای از گیاهی نیمه گرمسیری در جنوب چین استخراج‌شده است. این چای شیرین بدون نیاز به نسخه در ژاپن فروخته می‌شود و غنی از آنتی‌اکسیدان می‌باشد.
اثربخشی این گیاه در درمان مثانه پرکار دیده‌شده است.
یک مطالعه اثربخشی چای Kohki را روی پاسخ انقباضی و عملکرد بهتر مثانه در خرگوش‌های مبتلابه انسداد جزئی مثانه نشان داده است.
سایر نوشیدنی‌های مؤثر برای مثانه
* آب ساده
* شیر سویا
* آب کرن بری
* آب سیب یا آب گلابی
* چای‌های فاقد کافئین مانند چای میوه
از چه غذاها یا نوشیدنی‌هایی اجتناب کنیم؟
مادامی‌که دریافت مایعات را پایین نگه‌داریم دفع ادرار کمتر از حالت عادی خواهد شد فقط باید مراقب باشیم بدن کم آب نشود. هر چه ادرار غلیظ‌تر و پررنگ‌تر باشد مثانه را بیش‌ازحد طبیعی تحریک می‌کند.
غذاها یا نوشیدنی‌هایی که باعث تشدید علائم مثانه پرکار می‌شوند عبارت‌اند از:
* الکل
* شیرین‌کننده‌های مصنوعی
* شکلات
* مرکبات
* سودا
* قهوه
* غذاهای تند
* چای
* غذاهای بر پایه گوجه‌فرنگی
شما باید نوشیدنی‌ها یا غذاهایی که در بالا ذکر شد را امتحان نموده و هر آنچه شرایط مثانه‌تان را بدتر می‌کند از رژیم غذایی‌تان حذف کنید.
هر 3 روز یک‌بار یکی از خوردنی‌های غیرمجاز را مجدد به عادت غذایی خود برگردانید تا اثر آن روی مثانه‌تان به‌طور کامل مشخص شود.
پس‌ازآن یا به‌طور کامل حذفش کنید و یا به مصرف آن ادامه دهید.
سایر محرک‌ها
شما می‌توانید تعداد دفعات دفع ادرار شبانه‌تان را کم کنید فقط کافی است، 2 تا 3 ساعت قبل از خواب از نوشیدن مایعات پرهیز کنید.
هم‌چنین از مصرف سیگار پرهیز کنید. سیگار ماهیچه‌های مثانه را تحریک می‌کند و منجر به تکرر سرفه می‌شود و درنتیجه بی‌اختیاری ادرار را ایجاد می‌کند.
کاهش وزن
وزن زیاد می‌تواند فشار روی مثانه را زیاد کند و این مسئله منجر به بی‌اختیاری استرسی شود.
منظور از بی‌اختیاری ناشی از استرس این است که در حالات خاصی هم چون خندیدن یا عطسه کردن فشار روی مثانه بیشتر می‌شود و فرد بی‌اختیاری در دفع ادرار را تجربه می‌کند.
درحالی‌که عادات غذایی سالم و کاهش وزن در کنار انجام حرکات ورزشی استقامتی در درازمدت می‌تواند در کنترل این مشکل مؤثر باشد.
یک مطالعه نشان داد زنان دارای اضافه‌وزن، پس از کاهش 10 درصد وزنشان %50 بهبود در عملکرد مثانه داشتند.
تمرین‌های Kegel و آموزش‌های عضلانی
شما می‌توانید ورزش‌های مخصوص عضله کف لگن یا همان ورزش‌های کگل را علاوه بر ورزش‌های معمول انجام دهید.
این روش یکی از روش‌های بدون عارضه جانبی جهت تقویت ماهیچه‌هاست و از انقباضات غیرارادی ماهیچه‌های مثانه جلوگیری می‌کند.
برای انجام ورزش‌های کگل
1. تلاش کنید ادرار خود را حین دفع ادرار نگه‌دارید. این تمرین ماهیچه‌های کف لگن را تقویت می‌کند.
2. این کار را هنگام خالی بودن مثانه نیز تمرین کنید. سعی کنید این تمرین را هر بار برای 5 ثانیه انجام دهید.
سپس رها کنید و در طول روز 5 بار این کار را تکرار کنید. سپس این انقباض را به 10 ثانیه در روز برسانید.
3. نفس کشیدنتان حین انجام این انقباضات عادی و معمول باشد.
4. از فشرده کردن شکم، عضلات ران پا و باسن حین انجام این تمرین خودداری کنید.
آموزش دادن مثانه
به‌مرورزمان مثانه پرکار منجر می‌شود ماهیچه‌های مثانه واکنش‌های ثابت و خاصی در شرایط مختلف نشان دهند.
آموزش دادن مثانه در کنار ورزش‌های کگل بسیار مؤثر است. برنامه آموزش دادن مثانه را برای 6 تا 8 هفته انجام دهید تا اثربخش شود.
تمرین‌های زیر را انجام دهید
در یک دفترچه تعداد دفعات دفع ادرار خود را ثبت کنید.
در بازه‌های زمانی کوتاه رفتن به دستشویی جهت دفع ادرار را به تأخیر بیندازید. زمانی که نیاز به رفع ادرار پیدا میکنید برای مدت 5 دقیقه این کار را به تأخیر بیندازید.
رفتن به دستشویی را برنامه‌ریزی کنید و در دفترچه‌ای که دارید تعداد دفعات نیاز به دفع ادرار و مدت‌زمانی که رفتن به دستشویی را به تأخیر انداخته‌اید ثبت کنید.
شما می‌توانید با 10 دقیقه تأخیر شروع کنید و کم‌کم این زمان را به هر 3 تا 4 ساعت یک‌بار برسانید.
ورزش‌های کگل را منظم انجام دهید.
درصورتی‌که این توصیه‌ها مفید واقع نشدندحتما با پزشک در رابطه با علائمی که دارید مشورت کنید. چنانچه هریک از این درمان‌ها را امتحان کرده‌اید حتماً به پزشکتان اطلاع دهید.
عوارض جانبی
همیشه پیش از شروع گیاه‌درمانی جهت کنترل هر مشکلی با پزشک خود مشورت کنید چراکه این دسته از درمان‌ها می‌توانند عوارضی به همراه داشته باشند.
همیشه گیاهان دارویی را از مکان‌های معتبر خریداری کنید و به مصرف دوزهای استاندارد توجه کنید.
در نظر داشته باشید که هنوز بسیاری از گیاهان روی موارد انسانی موردبررسی قرار نگرفته‌اند یا مباحث مربوط به کنترل کیفیت آن‌ها انجام‌نشده است.
بیشتر بخوانید:
سرطان مثانه
عارضه برگشت ادرار از مثانه
