دکتر سعید حسینی
صدای شکم (قار و قور) که در واقع محل اصلی ایجاد آن معده و روده کوچک است، یکی از پدیده‌های طبیعی ناشی از عملکرد دستگاه گوارش است. دستگاه گوارش، در اصل مجرای بزرگی است که از دهان شروع شده و به مقعد ختم میشود. این مجرا با اعضای مختلف و مهمي از بدن ارتباط پیدا میکند که نقش مهمی را در هضم و جذب غذا ایفا میکنند.
یکی از نکات مهمي که باید در رابطه با سیستم گوارش بدانید، نحوه عبور غذا و جذب در آن است. ماهیچه‌ها با انقباض‌های پیاپی غذا را به جلو هدایت میکنند. به این کار اصطلاحا حرکات دودی یا حلقوی دستگاه گوارش گفته میشود. علاوه بر هدایت غذا به سمت جلو، این حرکات باعث میشوند غذا، مایعات و سایر شیره‌های موجود در دستگاه گوارش به یک ترکیب چسبناک، به نام کیموس تبدیل شوند. صدای شکم نتیجه عملیات در دستگاه گوارش است.
گاز و هوا به همراه این مواد غذایی و کیموس در حرکت هستند. همانطور که غذا به تکه‌های کوچک‌تری برای جذب تبدیل میشود، این گازها و هواها نیز فشرده میشوند و صداهایی که ما از شکممان میشنویم را تولید میکنند. صدای شکم میتواند در هر زمانی ایجاد شود. این مسئله ارتباط خاصی با گرسنگی ندارد، اما اگر مواد غذایی در دستگاه گوارش شما موجود باشد، شدت صدا کاهش پیدا میکند.
درست مانند زمانیکه شما یک جفت کفش را به تنهایی در ماشین لباس شویی میاندازید. در این حالت کفش‌ها با سر و صدای زیادی در ماشین شسته میشوند، اما اگر علاوه بر کفش‌ها، چند عدد لباس نیز در ماشین لباس شویی بیندازید، صدا به میزان قابل توجهی کاهش پیدا میکند. اما شاید این سوال برای شما پیش بیاید که اگر غذایی در دستگاه گوارش ما وجود ندارد، پس چرا ماهیچه‌های روده و معده منقبض میشوند؟
علت این امر مربوط به گرسنگی و اشتها است. حدود دو ساعت پس از خالی شدن معده، معده هورمون‌هایی ترشح میکند که این هورمون‌ها اعصاب محلی را تحریک میکنند تا به مغز پیام گرسنگی بفرستند. مغز هم در پاسخ فرمان شروع دوباره فرایند هضم را میدهد.
پس از این فرمان ممکن است یکی از این دو اتفاق بیفتد: اول اینکه انقباض ماهیچه‌ها باعث میشوند غذاهایی که در دستگاه گوارش مانده‌اند و هنوز به طور کامل هضم نشده‌اند، هضم شوند. دوم اینکه لرزش و انقباض ماهیچه‌های دستگاه گوارش در شما احساس گرسنگی ایجاد میکند. انقباض ماهیچه‌ای تقریبا در هر ساعت اتفاق میافتد و هر بار نیز 10 الی 20 دقیقه طول میکشد تا زمانیکه شما دوباره چیزی بخورید. علاوه بر گرسنگی و فرایند معمولی هضم غذا، قار و قور شکم ممکن است علل دیگری نیز داشته باشد که در ادامه به توضیح برخی از آنها میپردازیم.
اختلال روده
اگر پس از صرف غذا، صدای تولید شده از سیستم گوارش بیش از حد معمول باشد و همراه با اختلالاتی از قبیل نفخ، اسهال، سوزش و درد معده باشد، ممکن است در چنین حالتی دستگاه گوارش دچار یک مشکل و اختلال جدی باشد. معمولا در صورت وجود چنین مشکلی، صدای تولید شده از شکم بسیار بلند است و موجب اذیت فرد میشود. بهتر است در صورت مشاهده این علائم، برای درمان به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
کمبود خواب
با وارد کردن مسائل کاری و بیرون به محیط خانه و خانواده، حد و مرز بین زندگی شخصی و زندگی خصوصی روز به روز کمرنگ‌تر میشود. این امر موجب کاهش استراحت افراد میشود. کم‌خوابی برای انجام تعهدات کاری گاه منجر به اضافه وزن و شکل گیری اختلالاتی در سیستم گوارش میشود که افزایش صدای شکم یکی از چندین پیامد آن است.
اضطراب
اضطراب یک وضعیت روانی است که در نتیجه فشارهای درونی، بیرونی و ناکامی به وجود میآید. جالب است که تحقیقات نشان میدهند صدای شکم گاه ارتباط مستقیم با این وضعیت خاص روانی دارد. برای مقابله با اضطراب‌هاي روزمره، یکی از بهترین گزینه‌ها، انجام تمرینات ذهنی و بدنی مانند یوگا و مدیتیشن است.
عدم تحمل غذا
اگر شما به برخی غذاهایی که در برنامه غذایی روزانه‌تان وجود دارد، حساسیت داشته باشید، به احتمال خیلی زیاد پس از مصرف آنها صدای قار و قور شکم خود را میشنوید. مصرف غذایی که معده شما به آن حساس است باعث کاهش سرعت هضم غذا میشود. معده شما برای هضم غذاهایی که شما به آن حساسیت دارید با مشکل و سختی مواجه میشود.
در نتیجه ممکن است برای مقابله با این سختی، از خود صدا ایجاد کند. برای مثال کسانی‌که به مواد لبنی حساسیت دارند، علاوه بر مواجهه با برخی مشکلات معده و روده، دستگاه گوارش آنها نیز صدای زیادی تولید میکند.
فست فود و نوشابه‌های گازدار
مصرف بیش از اندازه نوشابه‌های گازدار یا غذاهای آماده میتواند باعث افزایش صدای شکم شما شود. غذاهای آماده و نوشابه‌های گازدار سرشار از کالری هستند، در نتیجه دستگاه گوارش برای هضم آنها احتیاج به تلاش و وقت بیشتری دارد. در نتیجه این تلاش بیشتر، صدای بیشتری نیز در سیستم گوارش تولید میشود.
عجله در خوردن غذا
عادت به خوردن سریع غذا میتواند مشکلاتی جدی در فرایند هضم و جذب غذا برای افراد ایجاد کند. افرادی که غذا را با عجله میخورند، معمولا پس از وارد کردن غذا به دهان خود، آن را سه الی چهار بار میجوند و سپس با سرعت قورت میدهند. این روش خوردن غذا یا نوشیدن مایعات، باعث افزایش صدای شکم میشود.
کاهش تحرک
اگر ورزش را از برنامه روزانه خود حذف کرده‌اید یا خیلی کم به آن توجه میکنید، پس باید انتظار مشکلات عدیده گوارشی از جمله حالت تهوع، نفخ و قار و قور شکم را داشته باشید.
