با هله‌هوله خداحافظی كنيد
هله‌هوله‌ها، به میان‌وعده‌های غذایی اطلاق می‌شوند كه عمدتاً بر پایه كربوهیدرات‌های فرآیند شده بوده و از طرفی، حاوی چربی‌ها به‌ویژه چربی‌های اشباع، مقادیر زیادی نمك و شكر، مواد افزودنی خاص مانند نگهدارنده‌ها، رنگ‌ها و اسانس‌های مصنوعی می‌باشند و اصولاً، ارزش تغذیه‌ای چندانی ندارند. عمدتاً بر پایه غلات تهیه می‌شوند و حاوی كالری قابل توجهی نیز هستند. این مواد غذایی در دستگاه گوارش مقدار زیادی آب جذب كرده و اصطلاحاً شكم را پر می‌كنند و در نتیجه با احساس سیری پس از مصرف، تمایل مصرف‌كننده را به صرف غذای اصلی كاهش می‌دهند.
در حال حاضر كودكان و نوجوانان مصرف‌كنندگان اصلی میان‌وعده‌های پرچرب و شیرین و یا شور مانند آب‌نبات، چیپس، كلوچه، كراكر و فرآورده‌های حجیم شده بر پایه غلات و غیره (كه عموماً ما از آن به‌عنوان هله‌هوله نام می‌بریم)، هستند و متاسفانه این نوع فرآورده‌ها را به غذاهای با ارزش تغذیه‌ای بالاتر ترجیح می‌دهند و لذا در معرض خطر بالقوه كمبودهای تغذیه‌ای قرار دارند. بدیهی است یك رژیم غذایی مناسب و متعادل باید متشكل از كلیه گروه‌های غذایی مانند پروتئین‌ها، كربوهیدرات‌ها، میوه و سبزیجات، چربی‌های سالم، فیبرها و نیز ریزمغذی‌هایی مانند ویتامین‌ها و املاح به اندازه مناسب برای تامین نیاز بدن باشد. متاسفانه با وجود اطلاعات ارزشمند در خصوص مضرات هله‌هوله‌ها، تولید اینگونه محصولات بسیار سودآور و پر فروش بوده و برای تولیدكنندگان آنها صرفه اقتصادی خوبی دارد. به همین دلیل هر روز شاهد تنوع بیشتری از اینگونه محصولات در بازار هستیم. به دلیل نگرانی از شیوع چاقی دوران كودكی و بیماری‌های مرتبط با آن، وزارت آموزش، وزارت بهداشت و سازمان غذا و داروی كشور ایالات متحده قوانین سختگیرانه‌ای را در مورد فروش اینگونه موادغذایی در مدارس تدوین كرده‌اند. سازمان بهداشت جهانی نیز ضمن اشاره به مضرات و عواقب مصرف اینگونه مواد غذایی در ژانویه سال 2011 تاكید كرده است كه فروش آنها باید در مدارس ممنوع شود. بر طبق آمار سازمان بهداشت جهانی بیش از 43 میلیون كودك پیش دبستانی مبتلا به چاقی هستند.
خطرات حاصل از مصرف هله‌هوله‌ها:
یكی از مهم‌ترین عوارض مصرف طولانی مدت میان‌وعده‌های بر پایه مواد غذایی كربوهیدرات‌های فرآیند شده (مانند شكر، آرد سفید و سیب‌زمینی) و چربی‌های اشباع، شیوع چاقی بوده كه خود عاملی بسیار قوی برای افزایش فشار خون و نارسایی قلبی می‌باشد. همینطور چاقی عامل مساعد كننده بیماری‌هایی چون مقاومت به انسولین، دیابت نوع 2، سرطان‌های پروستات، كولون، سینه، دیواره رحم و مشكلات مثانه می‌باشد. ضمن اینكه كاهش تحركات فیزیكی ناشی از چاقی با بروز مشكلات دیگری مثل عصبی شدن، اضطراب، افسردگی و مشكلات اجتماعی همراه است.
همچنین مصرف نوشابه‌های گازدار، با خطر عفونت‌های دهانی، افزایش فشار خون، بیماری‌های قلبی و عروقی، مثانه، كبد و كلیوی و دیابت همراه است. شاید یكی از مضرترین میان‌وعده‌ها، چیپس سیب‌زمینی باشد كه علاوه بر محتوای چربی و نمك و كالری قابل ملاحظه آن، چنانچه فن‌آوری‌های نوین در تولید و فرآیند آن بكار گرفته نشود با تولید ماده‌ای بسیار سمی و بیماریزا به نام آكریلامید مواجه خواهیم شد كه اكنون یكی از موضوعات نگران‌كننده در دنیا است.
قضیه توجه به نوع غذاهای مصرفی و نیز روش زندگی در دستیابی به سلامت جسمی و روانی بسیار حیاتی است.
چه باید كرد؟
جهت حذف هله هوله‌ها و حركت به سمت سلامتی مراحل زیر پیشنهاد می‌شود.
هرگز سعی نكنید از رژیم‌های سخت و موقتی تبعیت كنید چون نه تنها نتیجه‌ای نداشته بلكه نهایتاً در پایان روز مقاومت به نخوردن از بین رفته و ممكن است میزان مصرف دو برابر شود. بجای آن با كاهش تدریجی اینگونه مواد غذایی و جایگزینی غذاهای سالم‌تر موفقیت بیشتری حاصل می‌شود.
باید یك برنامه غذایی سالم تنظیم كرده و خود را مقید به پیروی از آن كنید. مثلاً باید خود را به صرف صبحانه (به‌عنوان مهم‌ترین وعده غذایی برای تامین انرژی روزانه) كه متشكل از غلات كامل و مواد لبنی كم چرب و در صورت امكان میوه یا آب‌میوه‌ها و ... باشد عادت دهید.
به‌عنوان میان‌وعده، مواد غذایی با ارزش تغذیه‌ای بالاتر و محتوی انرژی پائین‌تر مانند انواع میوه‌های فصل، سبزیجات و لبنیات كم‌چرب قابل توصیه بوده و در سایر وعده‌ها نیز از گروه‌های پنج گانه مواد غذایی باید استفاده شود.
از نوشیدن آب به مقدار كافی نباید غفلت شود.
جداً از مصرف نوشابه‌های گازدار اجتناب كرده و نوشیدنی‌های سالم را جایگزین آنها نمائید.
دانش تغذیه‌ای خود را با مطالعات مرتبط افزایش داده و به برچسب‌های غذایی توجه كافی داشته باشید.
تا حد امكان هله‌هوله‌ها دردسترس نباشد.
اینگونه محصولات غذایی باید در اوزان كم مجوز تولید داشته باشند.
و بالاخره با تجدید نظر در سبك زندگی و عادت دادن خود به فعالیت فیزیكی بیشتر، شركت در برنامه‌های خانوادگی، ورزش‌های همگانی، اجتناب از وقت‌گذرانی زیاد پای كامپیوتر و تلویزیون و ... به ارتقاء سلامتی خود كمك كنید.
اطلاعات بیشتر در مورد هله‌هوله‌ها:
متخصصان تغذیه عنوان هله‌هوله را به مواد غذایی اطلاق می‌كنند كه عمدتاً به‌عنوان میان‌وعده مصرف شده و ارزش تغذیه‌ای آنها كم بوده و یا اصولاً فاقد هر گونه ارزش تغذیه‌ای باشند. گرچه ممكن است بعضی از مواد اولیه اینگونه میان‌وعده‌ها مغذی باشد ولی در مجموع بیشتر تركیبات آنها مضر است. بنابراین با اطمینان می‌توان گفت چربی اشباع، كالری، سدیم، شكر، رنگ مصنوعی و نگهدارنده‌های موجود در هله‌هوله اهمیت آنها را برای مصرف به شدت كاهش می‌دهد. البته مصرف هر كدام از میان‌وعده‌های غیر مغذی در مقادیر كم قابل اغماض است. برای مثال گرچه شكلات در مواردی به‌عنوان هله‌هوله در نظر گرفته می‌شود ولی شكلات تلخ الزاماً مضر نبوده و بلكه به دلیل دارا بودن فلاونوئیدها از ارزش كیفی خوبی برخوردار است و به واسطه دارا بودن تركیبات طبیعی خطر حمله قلبی عروقی را كاهش می‌دهد. از طرفی انرژی‌زا بوده و به دلیل طعم و مزه مطلوب حس خوبی به مصرف‌كننده می‌دهد. بنابراین در صورتی كه مصرف‌كننده مبتلا به بیماری دیابت نباشد مصرف معقول شكلات نه تنها مضر نبوده بلكه مفید هم هست. مشكل زمانی پدیدار می‌شود كه مصرف در مقدار زیاد اتفاق می‌افتد.
هله‌هوله‌ها و كودكان :
مسلماً والدین با مطالعه در مورد میان‌وعده‌های با ارزش تغذیه‌ای پائین، كودكان خود را از مصرف آنها منع می‌كنند گرچه این مواد غذایی بدلیل مزه و طعم دلپسند بچه‌ها حداقل هفته‌ای یك بار مورد استفاده آنها قرار می‌گیرد. مطالعات علمی نشان داده است هر چه قدر كودكان در معرض اینگونه مواد غذایی قرار بگیرند علیرغم آموزش‌هایی كه برای منع مصرف دیده‌اند تمایل و علاقه بسیار زیادی به صرف آنها پیدا می‌كنند. حتی در مواردی این مواد غذایی با مواد مخدر از لحاظ ایجاد اعتیاد به مصرف مقایسه شده‌اند. بنابراین به منظور حفظ سلامتی كودكان و نوجوانان باید والدین مراقبت بیشتری به عمل آورده و مواد غذایی با ارزش تغذیه‌ای مناسبی در اختیار فرزندانشان قرار دهند و به جای اینكه به فرزندانشان اجازه دهند انواع برگرها را از رستوران‌ها تهیه كنند خودشان در منزل از مواد اولیه سالم مانند گوشت كبابی شده، غلات كامل، سس‌های كم‌چرب، نان‌های تهیه شده از گندم كامل و سبزیجات برای افزایش ارزش تغذیه‌ای با روش طبخ مناسب برگرهای سالم تهیه نموده و در اختیار كودك قرار دهند. در مورد سایر مواد غذایی مورد علاقه بچه‌ها مانند پیتزا و پاستا نیز می‌توان از مواد اولیه سالم مانند گوشت چرخ‌كرده، سس گوجه‌فرنگی خانگی، روغن زیتون، سبزیجات، انواع پنیرهای كم‌چرب، غذاهای سالم و خوشمزه‌ای تهیه كرد. سیب‌زمینی سرخ كرده نیز گرچه قابل توصیه نیست ولی در صورت تمایل به مصرف موردی، بهتر است در منزل تهیه شود. همچنین مغزهای خوراكی بی‌نمك و برگه‌های خشك شده میوه نیز آجیل سالمی برای افراد است. بهترین راه برای تشویق كودكان به مصرف غذاهای سالم ترغیب آنها به كسب اطلاعات از طریق پایگاه‌های اطلاعاتی متعدد، بروشورهای تغذیه‌ای، مدارس، مجلات كودكان و نیز مطالعات فردی و مانند آنها می‌باشد. به‌علاوه رفتار والدین و انتخاب‌های آنها بهترین روش آموزش غیرمستقیم به كودكان و نوجوانان است تا بدین وسیله آنها به سمت بهبود عادات تغذیه‌ای سوق پیدا كرده و برای مصرف غذاهای سالم‌تر راغب‌تر شوند.
تفاوت بین انواع مختلف هله‌هوله‌ها:
با وجودی كه مردم پیوسته در حال مطالعه در مورد میان‌وعده‌های غذایی بی‌ارزش هستند ولی مطمئن نیستند كدام یك از مواد غذایی كه مصرف می‌كنند سالم و كدام یك ناسالمند. ولی تشخیص هله‌هوله‌ها در رستوران‌های زنجیره‌ای كه انواع برگرها، پیتزا، سیب‌زمینی سرخ كرده، ناگت‌ها، چیپس و مرغ‌سوخاری سرخ شده و انواع نوشیدنی‌های گازدار را عرضه می‌كنند كار چندان دشواری نیست. محصولاتی مانند چیپس، كلوچه‌ها، كیك‌های صنعتی، پودینگ‌ها، پای‌ها، تارت‌ها، بادام‌زمینی بوداده نمكی، ساندویچ‌هایی با گوشت‌های فرآیند شده هم جزو هله‌هوله‌ها به حساب می‌آید. بنابراین پیش از خرید هر نوع ماده غذایی باید برچسب آن از نظر ارزش تغذیه‌ای مطالعه و بررسی شود. بعضی از هله‌هوله‌ها مانند ذرت بوداده (پاپ كورن) كه سرشار از نمك و چربی است چنانچه در منازل به روش سالم تهیه شوند خیلی هم مفید هستند (با استفاده از مقادیر كم نمك و چربی) لذا توصیه می‌شود كسانی كه تحت رژیم غذایی خاصی بوده و قصد كاهش وزن هم دارند از اسنك‌های خانگی استفاده كنند.
