دکتر سیدالدین ضیاء مظهری، متخصص تغذیه
آیا کلسیم یک ماده معدنی موثر می‌باشد؟
ارتباط معکوس بین مقدار کلسیم دریافتی از طریق خوراكی با میزان شکستگی سرفمور به اثبات رسیده است. مقادیر توصیه شده از طریق انجمن دانشوران تغذیه آلمان برای گروه‌های سنی مختلف به شرح زیر می‌باشد:
1- کودکان بین 1-4 سال به مقدار 600 میلی‌گرم
2- در سنین 12-14 سال 1200 میلی‌گرم
3- در سنین 13-16 سالگی 1200 میلی‌گرم
4- از سنین بالاتر از 19 سالگی 100 میلی‌گرم در روز می‌باشد
از منابع مهم غذایی تامین کننده کلسیم، شیر و لبنیات می‌باشد. که در هر 100 گرم شیر معادل 120 میلی‌گرم کلسیم وجود دارد در صورتی که فرد دچار کمبود لاکتاز یا دارای حساسیت به پروتئین شیر نباشد. البته منابع غذایی دیگری نیز وجود دارند که حاوی کلسیم می‌باشند مثل انواع آجیل‌ها مخصوصا کنجد و آبمیوه‌جات مثل پرتقال و آناناس، انواع کلم‌ها، از همه فراوان‌تر آب‌های معدنی که در هر لیتر آنها 150-500 میلی‌گرم کلسیم وجود دارد. گرچه شیر و تمامی فرآورده‌های شیر را حاملین کلسیم برمی‌شمارند ولی در مصرف پنیر به عنوان منبع غذایی تامین کننده کلسیم باید احتیاط نمود.
چراکه وجود مقدار زیاد نمک در انواع پنیرها و ترکیبات پلی‌فسفات و پروتئین آن به جای تامین و ذخیره‌سازی کلسیم در بدن موجبات افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار می‌گردد. البته این موضوع در قبال سایر منابع غدایی مصرفی که حاوی کلرورسدیم یا نمک طعام هم می‌باشد نیز صدق می‌کند. مثل آجیل‌های شور و چیپس، کنسروها، سبزیجات شور، ترشیجات شور، ماهی دودی، فرآورده‌های گوشتی، سوسیس و کالباس و نوشابه‌های گاز‌دار باعث افزایش دفع کلسیم و خروج بیشتر آن از اسکلت بدن می‌گردد مخصوصا در افراد مسن‌تر. اصولا حفظ و نگهداری کلسیم موجود در بدن برای همه افراد چه پیر و جوان و زن و مرد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.
متاسفانه ترکیبات مختلفی وجود دارند که در جذب کلسیم اختلال ایجاد می‌نماید که عبارت می‌باشند از اسیدفیتیک موجود در غلات و فرآورده‌های غلات، اسید اگزالیک که با کلسیم موجود در منابع غذایی ترکیبات غیرمحلولی را ایجاد می‌نماید که قابل جذب نمی‌باشد.
از جمله عوامل بازدارنده یا کاهش دهنده جذب کلسیم غذاها، چربی‌ها می‌باشد که هرچه مقدار آن افزون‌تر باشد جذب کلسیم کمتر رخ می‌دهد. مصرف زیاد نوشیدنی‌های حاوی کافئین و مشروبات الکلی، نان‌های تهیه شده با جوش شیرین نیز اختلالاتی در روند جذب و دفع کلسیم به وجود می‌آورند.
