زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر حسین ایمانی؛ دکترای تغذیه

بی‌اشتهایی یکی از شایعترین علایم سرطان می‌‌باشد. همچنین سخت‌ترین آنها به منظور درمان نیز هست. بی‌اشتهایی و کاهش وزن همراه آن در هر مرحله‌ای از سرطان با شدت‌های مختلف رخ می‌‌دهد. بی‌اشتهایی در سرطان در سه حوزه بررسی می‌‌شود:

الف- بی‌اشتهایی گذرا (1-در زمان تشخیص، 2-در زمان تشخیص عود مجدد، 3- در زمان درد یا ناامیدی).

ب- بی‌اشتهایی ناشی از درمان (1-جراحی، 2-عوارش شیمی درمانی، 3- رادیوتراپی).

ج- بی‌اشتهایی مربوط به بیماری (1-سرطان دستگاه گوارش)که در اینجا به بی‌اشتهایی ناشی از شیمی‌درمانی می‌‌پردازیم.

دریافت غذایی با احساس سیری و رضایت همراه است. در سوی دیگر، در طول بیماری یا شیمی درمانی ممکن است نفرت غذایی رخ بدهد. عوارض شیمی درمانی نظیر ناکارآمدی درک مزه و بویایی، موکوسیتوز، خشکی دهان، کاهش اشتها، تنفر غذایی و بویژه تهوع و استفراغ که از عوارض اولیه شیمی درمانی هستند، موجب بروز و تشدید بی اشتهایی در افراد می‌‌شود.

مطالعات نشان داده‌اند که طی شیمی درمانی برای سرطان‏های لنفوما، کولورکتال، سینه، ریه و تخمدان، تغییرات مزه متوسط تا شدید رخ می‌‌دهد و بی اشتهایی بروز می‌‌کند. چون تغییرات مزه و بی‌اشتهایی مرتبط با شیمی درمانی برای زندگی فرد خطر آفرین نیست، پزشکان عموما آن را نادیده می‌‌گیرند.

اما کنترل و درمان بی‌اشتهایی ناشی از شیمی درمانی به علت شرایط خاص فیزیولوژیک بدن و افزایش نیاز بدن به مواد مغذی، از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا سوءتغذیه ناشی از بی‌اشتهایی موجب تغییر پاسخ بدن به داروها و متابولیسم آنها، افزایش سمیت داروها می‌‌شود، همچنین موجب کاهش توده ماهیچه ای و چربی بدن، کاهش تحمل به شیمی درمانی، پاسخ نامناسب به شیمی درمانی، تاخیر در درمان، خستگی، اختلالات بیوشیمیایی نظیر کم خونی، تاخیر در عملکرد طبیعی مغز استخوان، تغییر در ترکیب بدن، کاهش کیفیت  و کارآمدی زندگی، سطوح بالای اختلالات روانی، مستعد بودن به عفونت‌‌ها، خطر بروز سندرم متابولیک، کاهش میزان التیام و در نتیجه افزایش مرگ‌ومیر می‌‌شود. مطالعات مختلفی به منظور بررسی راهکارهای مختلف برای افزایش اشتها در افراد انجام دهنده شیمی درمانی انجام پذیرفته است. مجموعه پیشنهادات تغذیه‌ای در زیر آورده شده‌اند: 

توصیه‌‌های تغذیه‌ای در افراد تحت شیمی درمانی

کمی ادویه و فلفل به غذای خود اضافه نمایید. مثل نمک، دارچین، زردچوبه، ریحان، نعناع، پونه و سایر چاشنی و ادویه‌‌های غذایی.

ادویه، فلفل و چاشنی زیادی به کار نبرید.

طعم دهنده‌‌هایی نظیر آب گوشت، کره، کرم ترش و انواع سس به غذای خود بیافزایید.

در استفاده از طعم دهنده‌‌ها افراط نکنید.

کمی شیرینی به غذاهای گوشتی اضافه نمایید. مثلا ژله و سس سیب بیافزایید.

از گوشت‌‌هایی که طعم تلخ یا تند دارند، پرهیز نمایید.

از غذاهایی که طعم تندی دارند نظیر ماهی پرهیز نمایید.

از غذاهایی استفاده کنید که سرشار از پروتئین هستند و طعم خوبی دارند. برای مثال از مرغ، حبوبات و تخم مرغ استفاده کنید.

اجازه بدهید غذاهای داغ، خنک شده و یا به دمای اتاق برسند و سپس آنها را میل نمایید.

از غذاهای شیرین و مطلوب استفاده کنید، مانند سیب زمینی، نان و بیسکویت.

گوشت را قبل از مصرف ترد نمایید تا طعم خوبی داشته باشد.

به غذا چربی سالم و سس اضافه کنید.

غذاها را بجوشانید تا بیشتر نرم شوند.

در طول روز از وعده‌‌های غذایی کوچک در دفعات بیشتر استفاده نمایید.

*غذاهای سرد مطلوب تر هستند.

دندان‌‌های خود را قبل از مصرف غذا بشویید.

آبنبات‌‌های سخت بمکید(بهتر است آبنبات بدون قند باشد)

از قاشق، چنگال و چاقوی پلاستیکی برای غذا خوردن استفاده کنید.

*به همراه غذا مایعات بیشتری مصرف کنید تا به بلعیدن غذا و زدودن طعم‌‌های بد کمک کند.

از اشتها آور‌‌هایی نظیر اسنک سبک، نوشیدنی‌ها و دسرهایی که غنی از انرژی و پروتئین بوده و تهیه آنها آسان است، استفاده نمایید.

در محیط آرام و در شرایط راحت غذا بخورید.

علاوه بر طعم، بو و ظاهر غذا نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

تا جای ممکن از غذا خوردن به تنهایی پرهیز کنید.

برای افزایش وزن خود، تشویق قرار دهید.

در صورت امکان در موقع خستگی غذا نخورید.

داروی سیپروهپتادین نیز برای افزایش اشتها مورد استفاده قرار می‌‌گیرد که برای این منظور باید با پزشک خود مشورت نمایید و حتما توسط وی تجویز شود.