زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر آزاده نجارزاده

سرطان تخمدان را به نوعی میتوان یك قاتل خاموش نامید. به طور معمول، علائم این سرطان زمانی ظاهر میشود كه دیگر بیماری به مراحل پیشرفته خود رسیده و در واقع غیرقابل درمان شده است. اما علائمی از قبیل افزایش اندازه شكم، دردهای شكمی و لگنی، احساس سیری زودرس و تكرر ادرار از علائم هشداردهنده این بیماری به شمار میروند. سرطان تخمدان به رشد غیرطبیعی و بدخیم سلول‌های تخمدان اطلاق میشود كه در سنین مختلف اعم از پیش از بلوغ، دوران بارداری و حتی دوران یائسگی اتفاق میافتد. شایع‌ترین سن ابتلا به این سرطان 40 تا 50 سالگی است. 

علل:

علت این سرطان در برخی موارد نامشخص است، اما ژنتیك و ارث تأثیر زیادی بر آن دارند. بنابراین اگر در بستگان درجه اول یك خانم سابقه سرطان تخمدان وجود داشته باشد، خطر ابتلا در این فرد افزایش مییابد. ضمناً سرطان تخمدان در خانم‌هایی كه زایمان نداشته‌اند، بیشتر از كسانی است كه بارداری و زایمان داشته‌اند. بلوغ زودرس و یائسگی دیررس نیز از عوامل افزایش‌دهنده خطر این بیماری به شمار میروند.

علل تغذیه‌ای

چاقی و مصرف غذاهای پرچرب در افزایش خطر سرطان‌های مختلف، از جمله سرطان تخمدان مؤثر میباشند. برخی از مطالعات نشان میدهند كه یك رژیم غذایی پرچرب خطر ابتلا به سرطان تخمدان را 25 درصد افزایش میدهد. قسمت اعظم این خطر، مربوط به چربیهای اشباع است. منابع غذایی چربیهای اشباع عبارتند از گوشت‌ها و شیر پرچرب. چربی حیوانی و گوشت با تأثیر بر روی فعالیت هورمون استروژن و غلظت فاكتور رشد مشابه انسولین (IGF-1) (هورمونی كه در بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان تخمدان نقش دارد)، میتواند خطر ابتلا به این نوع از سرطان را افزایش دهد. از سوی دیگر داشتن یك رژیم غذایی غنی از سبزیجات و میوه‌ها میتواند نقش محافظتی در بروز سرطان تخمدان ایفا نماید.
 از آنجا كه این گروه مواد غذایی سرشار از آنتیاكسیدان‌هایی به نام كاروتنوئیدها (نظیر بتا-كاروتن و لوتئین) هستند میتوانند نقش محافظتی خود را ایفا نمایند. ضمناً فولات موجود در گیاهان كه به وفور در سبزیجات سبز و برگی شكل یافت میشود، میتواند اثر حفاظتی در پیشگیری از بروز سرطان تخمدان داشته باشد. 

ویتامین E

داشتن یك رژیم غذایی غنی از ویتامین E، كه شامل مصرف مقادیر متعادل از غلات كامل، جوانه گندم و مغزها میباشد، میتواند تا 40 درصد از خطر ابتلا به این نوع سرطان بكاهد. در خصوص مصرف مكمل ویتامین E و ارتباط آن با این سرطان هنوز داده‌های كافی وجود ندارد. برخی مطالعات نشان داده‌اند كه دریافت حداقل 75 میلیگرم مكمل ویتامین E به صورت روزانه با كاهش خطر بروز سرطان تخمدان همراه است، اما مطالعات دیگر بیان نموده‌اند كه این خاصیت مكمل ویتامین E فقط در افرادی دیده میشود كه در مدت طولانی (بیش از 10 سال) از مكمل استفاده نموده‌اند. چاقی در زمان بلوغ و نوجوانی، خطر بروز این نوع سرطان را در زنان افزایش میدهد، بنابراین بهتر است جهت تعدیل وزن دختران نوجوان، هر چه زودتر با مراجعه به متخصص تغذیه اقدامات لازم انجام گیرد. 

رژیم غذایی چه ارتباطی با سرطان تخمدان دارد؟ 

اسید آراشیدونیك، اسید چربی است كه در گوشت، لبنیات و تخم‌مرغ وجود دارد و از اسیدهای چرب امگا- 6 موجود در دانه‌های روغنی نیز ساخته میشود. مصرف زیاد اسیدهای چرب امگا- 6 و نسبت زیاد آنها در مقایسه با اسیدهای چرب امگا- 3 باعث تولید پروستاگلندین E2 میگردد. در حالی كه مصرف اسیدهای چرب امگا- 3 پروستاگلندین E1 را تولید مینماید كه خاصیت ضدالتهابی دارد. بنابراین میتوان نتیجه‌گیری كرد كه افزایش دریافت اسیدهای چرب امگا- 3 كه در گردو، روغن بذر كتان، كانولا و ماهی یافت میشود با داشتن خاصیت ضدالتهابی میتواند نقش مهمی در كاهش خطر ابتلا به سرطان ایفا نماید. 

بیشتر بدانید

در بسیاری از منابع علمی از سرطان به عنوان یك حالت پیش التهابی یاد میشود كه تغییر پاسخ بدن به این التهابات، میتواند در بهبود حالات بیمار مؤثر و مفید باشد. ارتباط بین التهاب، پروســتاگلـندیـن‌هــا (بخصــوص پروستاگلندین E2) و سرطان بیش از 30 سال است كه شناخته شده است. بسیاری از انكوژن‌ها (ژن‌های ایجاد كننده سرطان)، باعث افزایش فعالیت آنزیم سیكلواكسیژناز میشوند كه تولید پروستاگلندین E2 را افزایش میدهد. این امر موجب فعالیت بیشتر آنزیم مذكور میشود و این چرخه معیوب رشد سرطانی را تحریك مینماید. در واقع افزایش فعالیت آنزیم سیكلواكسیژناز، باعث رشد سریع‌تر سلول‌های سرطانی، كاهش مرگ برنامه‌ریزی شده سلولی و افزایش تولید رگ‌های خونی، بدخیمی و گسترش سرطان میگردد.  

 چای سبز: 

نوشیدن حداقل یك فنجان چای سبز در روز، به كاهش خطر گسترش این نوع سرطان كمك مینماید. در زنانی كه مبتلا به سرطان تخمدان بوده‌اند، مصرف چای سبز با كاهش مرگ و میر در این گروه همراه بوده است. 

پرتو درمانی:

علاوه بر اینكه خود سرطان بر روی اشتها تأثیر منفی میگذارد، پرتودرمانی نیز میتواند روی تشخیص طعم غذا در افراد مبتلا مؤثر باشد. برای بیماران مبتلا به سرطان تخمدان كه تحت پرتودرمانی هستند، غذا طعم تلخ و فلزی دارد. در این‌گونه موارد بهتر است پیش از غذا خوردن دهان را با مقداری آب شستشو داده و در تهیه غذا از وسایل پلاستیكی به منظور كاهش طعم فلزی غذا استفاده شود. ضمن آنكه تركیب گوشت با سس‌های شیرین و در دسترس داشتن آدامس‌های بدون قند نعنایی یا آب نبات‌های نعنایی، به حذف طعم تلخی كمك مینماید. 

 كلام پایانی:

در نهایت میتوان گفت به منظور پیشگیری از سرطان تخمدان، بهترین راه پیروی از یك رژیم غنی از انواع مختلف و متنوع میوه‌ها و سبزیها و غذاهای دیگر گیاهی، انجام ورزش منظم و كنترل وزن میباشد.