دكتر محمد حضوری
ویتامین‌ها از مواد مغذی ضروری می‌باشند. واژه ضروری بدان معنی است که بدن ما قادر به سنتز و تولید این ترکیبات نبوده و نیاز به مواد مغذی ضروری باید از طریق برنامه غذایی تامین شود. ویتامین‌ها به دو گروه ویتامین‌های محلول در آب و محلول در چربی قابل تقسیم هستند.
گروه نخست ویتامین‌های محلول در آب می‌باشند که همانگونه که از نام آنها مشخص می‌شود، در آب محلول بوده و به راحتی در خون منتقل می‌شوند. این گروه ویتامین‌ها شامل ویتامین‌های گروه B و ویتامین C می‌باشد. ویتامین‌های گروه B شامل تیامین (B1)، ریبوفلاوین (B2)، نیاسین (B3)، پیریدوکسین (B6)، فولات، B12، بیوتین و پانتوتنیک اسید می‌باشند.
مقادیر اضافی ویتامین‌های محلول در آب از طریق ادرار دفع می‌شود. به استثنای ویتامین B12 که ذخایر آن در بدن قابل توجه و در مقادیر زیاد می‌باشد، سایر ویتامین‌های محلول در آب ذخایر اندکی در بدن داشته و باید به طور روزانه منابع این ویتامین‌ها در برنامه غذایی گنجانده شوند.
گروه دوم از ویتامین‌ها، ویتامین‌های محلول در چربی می‌باشند که در آب انحلال مناسبی نداشته و برای جذب و انتقال آنها از دستگاه گوارش، وجود مقادیری از ترکیبات چربی، ضروری است.
ویتامین‌های محلول در چربی شامل ویتامین‌های A، D، E و K می‌باشند. ویتامین‌های محلول در چربی در بدن ذخیره می‌شوند و به همین دلیل، دریافت مقادیر زیاد این ویتامین‌ها ممکن است موجب بروز مسمومیت شود.
نقش ویتامین‌ها در برنامه غذایی ورزشکاران
ویتامین‌ها نقش مهمی‌در فعالیت‌های حیاتی اندام‌های مختلف بدن داشته و برای سلامت و عملکرد ورزشکاران ضروری هستند. از جمله نقش‌های ضروری ویتامین‌ها، تاثیر در آزادسازی انرژی از درشت مغذی‌ها، سنتز هموگلوبین، حفظ سلامت استخوانی، بهبود عملکرد سیستم ایمنی، حفاظت از بافت‌ها در برابر استرس اکسیداتیو و بازسازی و ترمیم عضلات پس از ورزش، قابل ذکر می‌باشند.
انجام فعالیت ورزشی شدید و به مدت طولانی می‌تواند موجب افزایش نیاز به برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی در ورزشکاران شود. این نوع فعالیت‌های ورزشی موجب افزایش میزان تعریق، افزایش دفع ادرار و افزایش تولید رادیکال‌های آزاد در بدن می‌شود.
به دلیل این تغییرات فیزیولوژیک طی فعالیت ورزشی، نیاز به برخی ویتامین‌ها در بدن ورزشکاران افزایش می‌یابد. بر این اساس ورزشکاران باید هر سال یکبار برای بررسی فیزیکی و آزمایشگاهی در مورد تامین نیاز به مواد مغذی، به متخصص تغذیه و یا پزشک مراجعه کنند.
نیاز به ویتامین‌ها در ورزشکاران
همانطور که ذکر شد، برخی تغییرات فیزیولوژیک در بدن ورزشکاران طی فعالیت ورزشی بروز می‌کند که این تغییرات موجب افزایش نیاز به برخی مواد مغذی در آنان می‌شود. به عنوان مثال با افزایش میزان تولید رادیکال‌های آزاد طی فعالیت ورزشی، نیاز به ویتامین‌های E و C در ورزشکاران افزایش می‌یابد.
همچنین با افزایش متابولیسم انرژی در بدن ورزشکاران، نیاز به ویتامین‌های گروه B افزایش خواهد یافت، اما نیاز به برخی ویتامین‌ها که در فرآیندهای فیزیولوژیک مرتبط با ورزش تاثیر محدودی دارند (نظیر ویتامین A، D و K)، افزایش چندانی نشان نمی‌دهد، البته به تازگی در مطالعات متعدد شواهدی از کمبود این سه ویتامین (به ویژه ویتامین D) منتشر شده است.
مصرف مکمل‌های ویتامینی در ورزشکاران
بررسی‌ها بیانگر آن است که ورزشکاران علاقه و تمایل زیادی برای مصرف مکمل‌های ویتامینی دارند. بر اساس بررسی‌های موجود، پس از مکمل‌های پروتئینی و یا کربوهیدراتی، مصرف مکمل‌های مولتی‌ویتامین در بین ورزشکاران رایج است.
در بین انواع مکمل‌های دارای ترکیبات مجزای ویتامین نیز مصرف مکمل‌های ویتامین C و ویتامین E بیش از سایر ویتامین‌ها رواج دارد.ورزشکارانی که مکمل‌های ویتامینی را مصرف می‌کنند، بر این باور هستند که مواد غذایی قادر به تامین نیاز آنها به این مواد مغذی نبوده و باید این افزایش نیاز از طریق مکمل‌ها تامین شود.
در اینجا ذکر این نکته ضروری است که در اغلب موارد زیست‌دسترسی به ویتامین‌ها و مواد معدنی از طریق مواد غذایی بیش از مکمل‌ها می‌باشد. زیست‌دسترسی بیشتر بدان معنی است که مقادیر بیشتری از ماده مغذی مصرف شده، جذب شده و در دسترس بدن قرار می‌گیرد...
برای خواندن بخش دوم - ویتامین های مورد نیاز در ورزش - اینجا کلیک کنید.
