دكتر مسعود كيمياگر
منیزیم برای تمامی سیستم‌های انتقال وابسته به انرژی، گلیكولیز، متابولیسم انرژی اكسیداتیو، واكنش‌های بیوسنتز و عملكردهای دیگر ضروری است. كمبود منیزیم با فشار خون بالا، مقاومت انسولین، عدم تحمل گلوكز، اختلالات لیپید خون، افزایش چسبندگی پلاكت، بیماری قلبی – عروقی و عوارض دیابت مرتبط است. اما هنوز مشخص نیست كه آیا مقدار منیزیم نقشی در اتیولوژی این اختلالات یا اینكه فقط یك ارتباط ساده بین موارد فوق وجود دارد.
كمبود منیزیم یكی از كمبودهای مواد مغذی متداول در دیابت است. كاهش سطح منیزیم و افزایش از دست دادن آن در ادرار در بیماران دیابتی نوع 1 و 2 به اثبات رسیده است. برخی مطالعات نشان داده‌اند دریافت پایین منیزیم غذایی با احتمال بروز دیابت نوع 2 مرتبط است. هیپومنیزیمی در دیابت بیشتر ناشی از افزایش دفع ادراری آن است.
عوامل خطر دیگر شامل كتوزیس، مصرف داروهایی مانند دیژیتالیس و دیورتیك‌ها، سندرم‌های سوء جذب، نارسایی احتقانی قلب، سكته قلبی، اختلالات الكترولیتی، بیماری حاد بحرانی، مصرف زیاد الكل و بارداری می‌باشد. رژیم غذایی كم‌كالری و با كیفیت پایین احتمالا از لحاظ منیزیم نیز ناكافی است. در ضمن، افراد مبتلا به دیابت ممكن است رژیم‌های غذایی با منیزیم پایین داشته باشند. مكانیسم عملكرد منیزیم در مقاومت انسولین، فشار خون بالا و بیماری قلبی – عروقی، هنوز شناخته نشده است.
رژیم غذایی با منیزیم پایین، با افزایش سطوح انسولین ارتباط دارد. كمبود منیزیم بالینی به شدت با مقاومت انسولین مرتبط است. هنوز مشخص نیست كه آیا كمبود منیزیم موجب افزایش مقاومت انسولین است یا بالعكس، مشاهدات درون لوله‌ای (In vitro) پیشنهاد می‌كند كه انسولین در انتقال منیزیم نقش دارد و مقاومت انسولین باعث كاهش برداشت منیزیم در دیابت نوع 2 می‌شود.
با این وجود، مكمل منیزیم، اثر مثبت كمی بر تحریك ترشح انسولین دارد. تحقیقات بر روی مدلهای حیوانی حاكی از آن است كه كمبود منیزیم باعث كاهش فعالیت تیروزین كیناز گیرنده انسولین و به تبع آن كاهش برداشت گلوكز می‌شود. انجمن دیابت آمریكا توصیه می‌كند كه بیماران در معرض خطر كمبود منیزیم، از لحاظ این ماده ارزیابی شوند و در مواردی كه كمبود ثابت شود، مكمل تجویز شده است.
مكمل خوراكی منیزیم در اشكال مختلف در دسترس است، اما بعضی از مطالعات نشانگر این است كه سیترات منیزیم فراهم زیستی بیشتری دارد. مصرف مكمل تا حداكثر 350 میلی‌گرم در روز مناسب است، اما دریافت روزانه بیش از 500 میلی‌گرم منیزیم عنصری ممكن است باعث اسهال شود. برخی از تحقیقات پیشنهاد می‌كند كه دوز تقریبا بالای منیزیم به مدت 3-1 ماه برای اصلاح و حفظ هموستاز منیزیم در افراد مبتلا به دیابت ضروری است. منیزیم در افرادی كه عملكرد كلیوی طبیعی دارند، تقریبا سمی نیست.
طولانی‌مدت مكمل و مصرف داروهای محتوی منیزیم مانند ملین‌ها و آنتی اسیدها می‌تواند منجر به بروز هیپرمنیزیمی در افراد مبتلا به اختلال عملكرد كلیوی (كلیرانس كراتنین كمتر از ml/min30) و هیپرمنیزیمی، می‌تواند باعث فشارخون بالا، سردرد، تهوع، تغییر عملكرد قلبی، اختلالات CNS و مرگ شود.
