زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 دکتر حسين دلشاد؛ فوق تخصص غدد؛ قائم مقام مرکز

شیوع دیابت قندی (Diabetes Mellitus)‌ در حال افزایش بوده و در حال حاضر حدود 7 درصد از جمعیت بالغین دنیا را درگیر نموده است.  

بیماران مبتلا به دیابت در یكی از چهار گروه زیر قرار می‌گیرند 

1- دیابت نوع یك، كه نتیجه تخریب سلول‌های بتای پانكراس و كمبود مطلق انسولین است. 

2- دیابت نوع دو نتیجه اختلال پیشرونده در ترشح انسولین در زمینه مقاومت به انسولین است. 

3- دیابت زمان بارداری یعنی دیابتی كه برای اولین بار در طی حاملگی تشخیص داده شده باشد. 

4- سایر انواع اختصاصی دیابت ناشی از عللی مثل: اختلال ژنتیكی در عملكرد سلول‌های بتا، اختلال ژنتیكی در عملكرد انسولین، بیماری‌های پانكراس اگزوكرین (مثل بیماری ‌Cystic Fibrosis) و دیابت ناشی از مواد شیمیایی یا داروها (پس از درمان AIDS یا پیوند اعضاء) 

افزایش جمعیت مسن و افزایش قابل توجه شیوع چاقی ،میزان بروز دیابت در 20 سال آینده را دو برابر خواهد نمود. نگرانی عمده از پاندمی دیابت افزایش شیوع ناتوانی و مرگ و میر حاصل از عوارض دیابت است. بیش از 90 درصد از بیماران دیابتی مبتلا به نوع دو آن بوده كه بعنوان یك بیماری مزمن پیچیده و هتروژن علاوه بر كنترل قند خون بیمار، ضرورت كنترل فاكتورهای دیگر از جمله دیس لیپیدمی، فشار خون بالا و عوامل ترومبوتیك را نیز ایجاب می‌نماید.

تشخیص دیابت قندی مبتنی بر اندازه‌گیری گلوكز پلاسما در حالت ناشتا(Fasting Plasma Glucose = FPG ) ویا 2 ساعت پس از مصرف 75 گرم گلوكز (Oral Glucose Tolerance Test= OGTT) می‌باشد.

در سال 1997 میلادی انجمن دیابت آمریكا (American Diabetes Association=ADA) معیارهای تشخیص دیابت قندی را مورد تجدیدنظر قرار داده وبراساس سه مطالعه اپیدمیولوژیكی بزرگ، گلوكز پلاسمای ناشتای مساوی یا بیش از 126 میلی‌گرم در دسی لیتر( FPG ≥ 126 mg/dl ) و یا گلوكز پلاسمای 2 ساعت بعد از مصرف 75 گرم گلوكز مساوی یا بیش از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر را كه با بروز رتینوپاتی دیابتی در ارتباط بودند به عنوان معیار تشخیص دیابت توصیه نمود.

در این توصیه به علت استاندارد نشدن روش اندازه‌گیری HbA1c، این شاخص در معیارهای تشخیص دیابت قرار نگرفت اما براساس شواهد اپیدمیولوژیكی موجود، در حال حاضرHbA1c≥6.5% نیز یكی از معیارهای تشخیص دیابت قندی محسوب می‌شود. گلوكز پلاسمای مساوی یا بیش از mg/dl200  در یك نمونه اتفاقی (Random) خون اگر با علائم كلاسیك هیپرگلیسمی (پولی اوری، پولی دیپسی) توام باشد نیز هنوز بعنوان یك معیار تشخیصی دیابت بقوت خود باقی می‌باشد. 

به منظور اجتناب از خطای آزمایشگاهی  (Laboratory error)‌در صورت مثبت بودن این تستها، تكرار آنها حداقل در یك نوبت دیگر (ترجیحاً‌ همان تست اولیه) ضروری است، مگر اینكه بیمار علائم كلاسیك دیابت را داشته و یا دچار حمله هیپرگلیسمی  (Hyperglycemic crisis)‌گردیده باشد. چنانچه گلوكز پلاسمای ناشتا و یا 2 ساعت پس از مصرف 75 گرم گلوكز در محدوده بین مقادیر طبیعی و دیابتیك قرار گیرد اصطلاح دیابت نهفته (Latent)‌و یا مرحله قبل از دیابت (Prediabetes)‌ به آنها اطلاق می‌گردید كه در تقسیم بندی جدید ADA این گروه تحت عنوان «گروه در معرض خطر ابتلا به دیابت»Categories of increased risk for diabetes نام‌گذاری گردیده است.