دكتر ايرج ايران‌زاد؛ فوق تخصص بيماریهای غدد
از گذشته در دیابت نوع I و حاملگی و بعضی مواقع در جراحی و استرس‌های مختلف از انسولین استفاده می‌شده است در ایران دو نوع انسولین وجود دارد به نام (NPH) كه رنگ شیری دارد و كریستال (Regular) كه رنگ شفاف دارد كه هر دوی این انسولین‌ها انسانی می‌باشند و از تلقیح ژن انسانی به میكروب كولی باسیل تولید می‌شود. انسولین NPH دارای اثر طولانی است كه معمولا 2 ساعت بعد از تزریق جذب می‌شود و ممكن است 18-26 ساعت قدرت اثر داشته باشد و حداكثر قدرت اثر آن (peak) 8-12 ساعت بعد از تزریق می‌باشد.
انسولین رگولار یا كریستال (Regular) با اثر سریع كه نیم تا یك ساعت بعد از تزریق جذب می‌شود و مدت اثر آن 6-8 ساعت می‌باشد و حداكثر قدرت اثر آن (peak) 2-4 ساعت بعد از تزریق می‌باشد. انسولینی شبیه به NPH كه دارای اثر یكنواخت می‌باشد به نام گلارژین (Glargin) تولید شده است كه به علت اثر یكنواخت آن بر انسولین NPH فعلی كه دارای اثر طولانی و غیریكنواخت می‌باشد ترجیح دارد. همچنین انسولینی شبیه ریگولار (آنالوگ جدید انسولین ریگولار) به نام لیسپرو (Lispro) تهیه شده است كه دارای خصوصیات زیر می‌باشد:
1- به علت شروع اثر سریع (در عرض ده دقیقه) آن را می‌توان بلافاصله قبل از غذا تزریق كرد لذا انعطاف‌پذیری بیشتر در زنان تغذیه ایجاد شده و بیمار می‌تواند براساس اشتها و نوع غذا دوز انسولین تزریقی را تنظیم نماید.
2- به علت قدرت اثر سریع‌تر با پیك سریع‌تر (30 تا 70) دقیقه قندخون تقریبا در حد طبیعی در 2 ساعت بعد از غذا به دست می‌آید لذا از افزایش قندخون بعد از غذا كاسته می‌شود كه به نوبه خود به بهبودی كنترل متابولیك منجر می‌شود.
3- به علت طول اثر كوتاه‌تر (2 تا 5 ساعت) از اتفاقات كاهش قندخون كاسته می‌شود. همچنین باعث كاهش افت قندخون شبانه می‌گردد. در ضمن حذف غذای بین وعده‌ای اصلی بدون افزایش خطر افت قندخون می‌باشد. همچنین باعث كاهش خطر افت قندخون در رژیم درمانی چند تزریقی و در بیماران با كنترل متابولیك خوب می‌شود.
چرا انسولین لیسپرو را جایگزین انسولین رگولار می‌نماییم؟
جهت دستیابی به انعطاف‌پذیری و آزادی بیشتر در زندگی روزمره
جهت كاهش خطر افت قندخون در رژیم درمانی چند تزریقی
كاهش خطر افت قندخون شبانه
جهت بهبودی تعادل متابولیك
نكاتی كه هنگام مصرف لیسپرو باید به آنها توجه داشت
فقط در رژیم‌های درمانی چند تزریقی (3-4 بار تزریق) می‌توان آن را جایگزین انسولین رگولار نمود.
آن را می‌توان بلافاصله قبل از غذا تزریق نمود.
دوز لیسپرو را می‌توان همزمان با غذا و متناسب با تركیب آن تنظیم نمود.
به علت طول اثر كوتاه انسولین لیسپرو می‌توان وعده‌های غذایی بین غذاهای اصلی را حذف نمود. (البته در صورتی كه كالری آن كمتر از 5 درصد كالری روزانه باشد) و اگر كالری آن بیشتر از 5 درصد كالری روزانه باشد كالری آن را به وعده‌های غذایی اصلی اضافه كرد اثر بیولوژیك یك واحد انسولین لیسپرو معادل یك واحد انسولین رگولار است، هنگام جایگزینی انسولین لیسپرو با انسولین رگولار باید توجه داشت كه اگر بیمار دوز بالایی از انسولین رگولار تزریق می‌نماید و یا تعادل متابولیك خوبی دارد بهتر است كه در ابتدا با دوز كمتری از انسولین لیسپرو جایگزین شود.
گاهی به علت طول اثر كوتاه‌تر لیسپرو ممكن است لازم شود تا مقدار انسولین پایه افزوده شود و یا اینكه در دو دوز تزریق شود (در صورتی كه قبلا یك بار در روز تزریق می‌شده است) تا تثبیت شدن دوز انسولین لیسپرو باید قندخون در منزل به دفعات بیشتر كنترل شود. خطر افت قندخون در موارد ورزش زودهنگام افزایش و در مواردی ورزش دیرهنگام كاهش می‌یابد.
استفاده از انسولین لیسپرو به دلیل عدم تجربه كافی در گروه‌های زیر توصیه نمی‌شود
كودكان كمتر از 12 سال خانم‌های حامله كتواسیدوز دیابتی استفاده‌كنندگان پمپ انسولین بنابراین لیسپرو با تقلید بهتر از پاسخ فیزیولوژیك انسولین به دنبال تغذیه در مقایسه با انسولین رگولار علاوه بر بهبودی كنترل متابولیك در بعضی از بیماران و كاهش اتفاقات افت قندخون سبب بهبودی در كیفیت زندگی روزمره بیماران دیابتیك می‌شود.
