د کتر سید مهد ی میرغضنفری؛ پزشک، دکتری تخصصی (PhD) فیزیولوژی پزشکی، پژوهشگر طب سنتی ایرانی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ارتش، دکترراحله حسنی؛ دکترای تخصصی سیستماتیک گیاهی، پژوهشگرطب سنتی ایرانی
صرع در لغت به معنی سقوط و افتادن است.
حواس و حرکت بدن فرد در صرع دچار اختلال می شود، ناگهان می افتد، نه چیزی متوجه می شود، نه چیزی حس می کند و حتی نمی تواند حرکتی داشته باشد.
برای صرع در طب سنتی علت‌های مختلفی ذکرشده است؛ یکی از علت‌های آن امتلاء به معنی انباشته شدن مواد زائد در بدن ذکرشده است.
یکی دیگر از علت ها انقباض مغز می باشد (بعضی مفاهیم در طب سنتی وجود دارند که به‌تدریج در طب جدید آشکار می‌شوند مانند حرکت، انقباض و انبساط مغز، عروق، بطن ها و مجاری داخل مغز).
علت سوم ناشی از خشکی است که به‌ندرت اتفاق می افتد.
در این مقاله و در ادامه مطالب گفته شده به راه‌های کاهش حملات صرع در مزاج سرد و خشک، صرع ناشی از مشکلات معده، رعایت نکات کلیدی درباره صرع و ... اشاره خواهیم داشت.
راه‌های کاهش حملات صرع در مزاج سرد و خشک (صفراوی)
یکی دیگر از اخلاط بدن خلط صفرا است که به دلیل سبکی و روانی معمولاً ایجاد صرع نمی کند. اما گاهی اوقات در این افراد هم صرع مشاهده می شود.
معمولاً در این افراد رنگ چهره زرد است، احساس تهوع زیاد است، قبل از حمله صرع، احساس تلخی دهان ممکن است داشته باشند، حرارت سربالا می رود و بی قرار می شوند که این‌ها از نشانه های افزایش خلط صفرا می باشد.
مصرف غذاهایی که صفرا را زیاد می کند مثل ادویه جات تند، غذاهای سرخ‌کرده، تحریک به‌وسیله فیلم های اکشن، موسیقی های تند، نور زیاد محیط، عطرهای تند، بی خوابی، مغز را رو به گرمی و خشکی می‌برد و احتمال صرع در این افراد بیشتر می شود. برای این افراد خنکی جات مفید است و علائمشان را بهبود می بخشد.
سکنجبین، شربت آلو، تمرهندی، گاهی مقداری شربت با آبغوره و شربت های آب‌لیمو که رو به خنکی است مفید می‌باشد.
چکاندن روغن بنفشه در بینی، مالیدن روغن خنک به سر، ماساژهای ملایم و ورزش هایی مانند شنا که رو به خنکی است مفید می باشد و علائم را بهبود می بخشد.
صرع ناشی از تجمع بخارات در بدن
گاهی ماده زائد در مغز جمع شده که این تجمع باعث صرع می شود. گاهی تجمع مواد زائد جایی دیگر در بدن رخ می‌دهد.
با اینکه این تجمع به‌صورت مستقیم در مغز نیست ولی اثراتش به مغز می رسد. این اثرات را حکما به بخار تفسیر کرده اند.
امروز در علم طب جدید نیز اثبات‌شده که گازهایی در بدن شکل می گیرد، این گازها از جنس دی‌اکسید کربن و نیتروژن هستند که در بدن حرکت می کنند.
این گازها در تمامی اعضا ممکن است تولید شوند (چون همه اعضا دارای متابولیسم و سوخت‌وساز هستند) ولی به‌طور عمده در سیستم گوارش شکل می گیرند.
اگر در معده مواد زائد جمع شود، معده سنگین شده و غذا هضم نمی شود. غذا ساعت ها در معده باقی می ماند و بادگلو، بوی نامطبوع، ترش کردن و نفخ کردن معده رخ می دهد.
در هم‌غذا خوردن و پرخوری، باعث اختلال معده و تجمع مواد زائد در آن می شود.
اخلاط سودا و بلغم اخلاطی هستند که ضمن این فرایند بیشتر تولید می شوند. اگر گازهایی تولیدشده زیاد باشند، مغز واکنش می‌دهد.
استفاده مکرر و زیاد از موادی که تولید گاز می کنند مانند پیاز، سیر، تره و موادی که بوهای خیلی تند دارند یا غذاهای نفاخ مثلاً حبوبات، ایجاد نفخ و گازهایی در بدن می کند که متصاعد شده و بالا می رود.
اگر این بخارات به مغز برسد، روی بافت مغز تأثیر گذاشته و جمع شدگی در مغز اتفاق می افتد.
انقباض چه در مغز، بطن ها، حفرات مغز و مجاری موجود در آن باعث کند شدن جریان عصبی یا حتی متوقف شدن آن می شود.
این کندی یا توقف گذرا باعث صرع می شود.
مواد غذایی برای مقوی کردن معده
طرز تهیه مربای گل‌قند: گل سرخ را به مدت چند روز در شکر سرخ قرار می دهند و مخلوط می کنند. این مخلوط به‌تدریج به گل‌قند تبدیل می شود که برای معده مفید است.
طرز تهیه رب به یا سیب: آب سیب یا به را بگیرید و روی کتری به روش غیرمستقیم بایستی حرارت ببیند (مستقیم روی شعله قرار نمی گیرد).
بعد از حدود 12-18 ساعت با حرارت غیرمستقیم به حالت مربا درمی آید که برای معده بسیار برای مفید است و هضم راحتی دارد (مخصوصاً برای کسانی که با خوردن به و سیب دچار نفخ می شوند، بسیار مفید است).
طرز تهیه شربت جلاب: آب و شکر جوشانده شود، سپس زعفران و کمی گلاب اضافه می شود که تبدیل به جلاب می شود.
این نوشیدنی، بهترین نوشیدنی برای کسانی است که معده سرد دارند.
گوشت پرندگان کوچک مانند بلدرچین و گوشت بره برای معده های سرد و ضعیف مفید است. دارچین (مانند چای‌دارچین و زعفران)، حریره بادام و انواع فرنی نیز می توانند معده های سرد را تقویت کنند.
در مقابل معده های سرد، بعضی از معده ها خیلی گرم هستند. کاهو، خرفه، رب به و سیب (مفید برای معده های سرد و گرم) می تواند تقویت‌کننده معده های گرم باشد.
لازم به ذکر است که معده های گرم، حرارت زیاد و حالت سوزش دارند و اصطلاحاً بخارات سوزنده در آن زیاد می شود.
رعایت نکات کلیدی درباره صرع
رعایت نکات زیر در همه افرادی مبتلابه صرع، مفید است: اول، شناخت مزاج و رعایت تدابیر مزاج مربوطه و سبک زندگی مربوطه، دوم، تحریک به ایجاد عطسه (عطسه یکی از پاک‌کننده‌های مغز و سر هست)، سوم، چکاندن روغن در بینی در صورت احساس خشکی در بینی و مالیدن روغن به سر و صورت (مانند روغن بادام شیرین که برای همه طبع ها مفید است)، دود کردن اسپند، کندر و سایر گیاهان خوش‌بو، علاوه برداشتن بوی خوش، در مغز نفوذ کرده و باعث پاک‌سازی مغز و سر می شود.
موارد دیگر که بهتر است این افراد رعایت کنند
عدم داشتن حرکت سریع یا ناگهانی، در ارتفاع ایستادن و نگاه کردن، شنیدن خبرهای مهیج، ترس زیاد و شادی بیش‌ازحد، عدم توقف زیاد در حمام و یا مکان های با رطوبت بالا مانند کوهستان، پرهیز از سرما مخصوصاً هنگام شب و خواب.
خواب این افراد بایستی متعادل باشد، خواب زیاد در مزاج های سرد و خواب کم مخصوصاً در مزاج های خشک و حرارتی می تواند عامل ایجاد صرع باشد. ورزش بسیار مفید است.
غذاهای محرک و تند، غذاهایی که ایجاد گاز می کنند و نفاخ هستند (مانند تره، سیر پیاز و نوشابه های گازدار)، غذاهای خیلی سنگین، فست فودها و گوشت گاو در همه افراد و با همه مزاج ها ایجاد صرع می کنند.
مصرف زیاد میوه های سرد و تر مثل هندوانه، خیار و سالاد جات و همین‌طور لبنیات می تواند در مزاج های سرد و تر ایجاد صرع کند.
صرع ناشی از مشکلات معده
گاهی اوقات معده خالی نیز می تواند سبب حملات صرعی شود. این اتفاق زمانی می افتد که مقدار ماده زائد کم است، ولی یک ماده قوی و بسیار محرک مانند صفرا و سودا وجود دارد.
گاهی اوقات پس از پرخوری فرد دچار صرع می شود که معمولاً این نوع حملات در افراد چاق مشاهده می شود. در این حالت مقادیر زیادی اخلاط در معده جمع شده است.
یکی از بهترین راه ها برای رفع علت صرع ناشی از تجمع مواد زائد در معده، قی کردن است.
یکی از درمان های مسمومیت در قدیم دادن دارویی به آن فرد بوده که غذا را برگرداند. به‌عنوان مثال خوراندن یکی دو لیوان آب‌نمک یا به‌صورت مخلوط با سکنجبین یا مخلوط آب ترب و شوید (این ترکیب قی آورتر است).
پس از قی کردن بایستی تقویت معده صورت گیرد.
معده ای که ضعیف و سست شده است (درواقع حالت نیمه فلج پیداکرده است) باید قوی شود. برای قوی کردن معده مالیدن روغن های گرم روی ناحیه معده مانند روغن بابونه، مصرف مقداری گرمی های مختصر مثل زنجبیل، مربای گل‌قند، رب به و سیب توصیه‌شده است.
تجمع مواد زائد در قسمت‌های مختلف بدن
ممکن است مواد زائد در طحال انباشته شوند که در این صورت زیر دنده چپ با فشار درد می گیرد. گاهی اوقات مواد زائد در مجاری تناسلی جمع می شوند.
در افرادی که تا سنین بالا ازدواج‌نکرده‌اند یا کسانی که اختلال عادت ماهانه دارند، تجمع مواد زائد در جهاز و آلات تناسلی ممکن است منجر به صرع شود. حملات صرع گاهی اوقات در افراد باردار نیز مشاهده می شود.
می توان این‌طور تفسیر کرد که در بارداری دفع مواد زائد از طریق عادات ماهانه صورت نمی گیرد، معمولاً این افراد ورزش هم نمی کنند، فقط خوردن و استراحت، درنتیجه تجمع مواد زائد و نهایتاً صرع رخ می دهد.
یکی از نشانه های تجمع مواد زائد در کبد، درد در سمت راست و زیر دنده است.
گاهی اوقات تورم ناحیه دست‌وپا هم در این افراد مشاهده می شود. مسلماً ماساژ برای این افراد بسیار مفید است و جلو حملات صرع را می گیرد.
بهتر است در این افراد بالای ناحیه بازو یا ران را ببندند تا صعود بخارات مقداری کاسته شود و حملات صرع کاهش یابد.
روغن‌مالی برای این افراد خیلی مفید است، به‌خصوص در کسانی که دست و پای خشکی دارند، روغن‌مالی به همراه ماساژ بسیار کمک‌کننده است.
چنانچه تجمع مواد زائد در مغز باشد، با بادکش گذاشتن روی پشت ساق پا و بازوها و ماساژ مواد زائد از مغز به سمت آن اندام کشیده می شود.
اگر تجمع مواد زائد در اندام ها باشد، معمولاً بااحساس درد در دست‌وپا همراه است که بایستی بادکش ها در پشت ساق پا و به سمت ناحیه لگن صورت گیرد.
روغن‌مالی نیز از پنجه پا به سمت ناحیه لگن بایستی صورت گیرد یا از لای انگشتان دست شروع‌شده و به سمت شانه روغن‌مالی ادامه یابد.
بستن دست‌وپا (البته نه به‌صورت خیلی محکم) می تواند کمک‌کننده باشد. گاهی اوقات مغز به‌منظور جلوگیری از ورود سم به خودش ایجاد صرع می کند.
این سم می تواند به‌وسیله گزیده شدن توسط عقرب یا مار وارد بدن شده باشد، یا در اثر زیاده روی در مصرف دارو یاسمی دیگر ایجادشده باشد و یا حتی مسمومیت با مواد غذایی ممکن است ایجاد صرع کند.
بیشتر بخوانید:
راهکارهای طب سنتی در پیشگیری و کنترل صرع
اطلاعات دارویی برای افراد مبتلا به صرع
