زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر سید مهدی میرغضنفری؛ پژوهشگر طب سنتی

حدیثی از امام رضا می‌گوید: هر کس بخواهد دارای حافظه قوی شود هر روز سه قطعه زنجبیل و عسل درآمیزد و بخورد.

از این حدیث یکی از خواص زنجبیل مشخص شد که تقویت کننده حافظه است، مخصوصا اگر با عسل همراه باشد.

مزاج زنجبیل گرم و خشک است که گرمی آن بیشتر از خشکی است (درجه سوم گرمی و درجه اول تا دوم خشکی).

می‌دانیم یکی از دلایل کاهش حافظه افزایش رطوبت‌‌های بدن و رطوبت مغز است.

زنجبیل می‌تواند رطوبت‌های زائد بدن را دفع کند و موجب سبکی، لاغری و شادابی در افراد شود.

ضمن اینکه خمودگی و پف آلودگی صبح‌ها را برطرف می‌کند، حافظه را نیز بهبود می‌بخشد.

عسل یک مصلح زنجبیل است و موجب تعدیل آن می‌شود. برخی از خواص زنجبیل شبیه فلفل است.

می‌دانیم زنجبیل ریشه گیاه است و در بازار دو نوع سفید و خاکستری آن وجود دارد که خواص ‌آنها نسبتا شبیه هم است.

نوع خشک زنجبیل، مقداری خشکی بیشتری دارد؛ به همین جهت می‌گویند زنجبیل تازه دارای رطوبت فضلیه است.

رطوبت فضلیه رطوبت خوب است و موجب می‌شود بدن تر و تازه باشد و موجب طول عمر و سلامتی می‌شود.

رطوبت فضلیه همان چیزی است که با گذر سن و در پیری کاهش یافته و مزاج به سمت خشکی می رود لذا بدن افراد مسن، لاغر و پوست چروکیده می‌شود.

زنجبیل همچنین برای مشکلاتی که در اثر رطوبت در بدن ایجاد می‌شود خوب است. اگر کاهش بینایی به خاطر میزان رطوبت بالا باشد زنجبیل می‌تواند برای رفع آن مفید باشد.

البته برای هر نوع ضعف بینایی نمی‌توان آن را تجویز کرد. زنجبیل ملین است.

مخصوصا برای کسانی که به دلیل رطوبت و سردی، روده‌های آنها دچار سستی و سنگینی شده است، می‌تواند حرکات روده را تسهیل کرده و موجب رفع یبوست شود.

یبوست دلایل مختلفی دارد که برای رفع نوع خاصی از آن، زنجبیل کاربرد دارد.

زنجبیل برای باز کردن انسدادهای داخل بعضی از اعضا مخصوصا کبد مفید است. ریشه بسیاری از بیماری‌‌ها انسداد مجاری کوچک داخل اعضای بدن است و هرچه عضو مهم‌تر باشد مشکل نیز بیشتر است.

امروزه بسیاری از مشکلات و بیماری‌‌ها ناشی از کبد است. به دلیل پرخوری و ورزش نکردن، کبد پر می‌شود و ما اصطلاحا می‌گوییم کبد چرب شده است و مجاری داخلی آن دچار انسداد شده و کبد نمی‌تواند اعمال خود را به خوبی انجام دهد.

کبد مخصوصا در عمل هضم بسیار دخیل است. با توجه به اهمیت کبد که تولید کننده خون و اخلاط چهار گانه است، این گیاه می‌تواند بسیار موثر باشد. مخصوصا در افرادی که کبدهای سرد و رطوبتی دارند.

بسیاری از کبدهای چرب جزء این دسته هستند. افرادی هستند که طبع گرمی دارند ولی کبد و معده آنها سرد است ولی اکثرا افراد سرد مزاج کبدهای سردی نیز دارند.

زنجبیل برطرف کننده ریاح است. بادهایی که در بدن و مخصوصا سیستم گوارش تولید می‌شود را مضمحل و دفع می‌کند.

بسیاری از دردهایی که در بدن می‌پیچد به دلیل همین بادها و گازها در بدن است که زنجبیل می‌تواند آنها را دفع کند.

پس نفخ معده و باد روده‌ها را نیز بهبود می‌بخشد. هم به صورت خوراکی و هم به صورت موضعی در این امر موثر است.

برای استفاده موضعی می‌توان از روغن زنجبیل استفاده کرد.

برای تولید روغن زنجبیل، زنجبیل قطعه قطعه شده را مدتی در روغن پایه‌ای (مثل روغن کنجد) اصطلاحا می‌خوابانند (به صورت معلق) و چند بار زنجبیل را تعویض می کنند تا مواد آن وارد روغن پایه شود. 

این روغن را می‌توان روی معده و روده‌ها ماساژ داد تا هم هضم را بهبود ببخشد و هم بادهای بدن را تحلیل برده و دفع کند. می‌توان زنجبیل تازه را پس از شستن به صورت ورقه ورقه برید و با نمک و آبلیمو یک ساعت گذاشت تا بماند و پس از غذا (مخصوصا موارد نفاخ) یکی دو ورقه از آن را خورد.

مسلما کسانی که معده خیلی سردی دارند باید آبلیموی کمتری اضافه کنند یا فقط به زنجبیل اکتفا نمایند. همچنین جویدن این ورقه‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت لثه‌ها و بوی دهان کمک کند.

در واقع زنجبیل در دهان نوعی میکروب کشی نیز انجام می‌دهد.

همچنین زنجبیل خشک را می‌توان کوبید و همراه نمک و آبلیمو مخلوط کرده و به صورت خمیر درآورده و به صورت قرص در یخچال نگهداری کرد و بعد از غذاهای نفاخ استفاده کرد تا نفخ ایجاد نشود.

برخی افراد دارای مزاج رطوبتی هستند ولی همیشه احساس تشنگی دارند. این تشنگی کاذب است و آب هم برای آنها خوب نیست چرا که وقتی آب می‌خورند مزاج کلی و مزاج معده آنها رطوبتی‌تر می‌شود.

این افراد قرص زنجبیل را در دهان قرار دهند و بجوند، بلغم‌های دهان را از بین می‌برد و تشنگی آنها رفع می‌شود. برخی از مردم وقتی میوه‌های تابستانی که اکثرا سرد و رطوبتی هستند می‌خورند دچار نفخ می‌شوند.

زنجبیل برای این افراد نیز مفید است. برای افراد مسن که دچار ضعف قوا هستند گاهی زنجبیل در غذا بسیار خوب است.

البته مراقب باشیم زنجبیل توسط این افراد زیاد استفاده نشود چرا که خشکی آنها را افزایش می‌دهد و خواب آنها را کم می‌کند.

زنجبیل اگر با زرده تخم مرغ عسلی شده استفاده شود برای افزایش مایعات جنسی یا منی مفید است.

کسانی که دچار بی‌حسی یا گزگز دست و پا هستند (که امروزه هم شایع است) و کسانی که درجاتی از ضعف عضلات یا حتی فلج دارند، مخصوصا اگر ریشه این مشکل مربوط به رطوبت و سردی باشد، زنجبیل به صورت خوراکی و موضعی می‌تواند بسیار مفید باشد.

افراد مسیر اعصاب را می‌توانند روغن مالی کنند. این کار موجب رفع سستی و ضعف و یا حتی برخی از انواع فلج عضلات شود و این رطوبت‌‌های زائدی که در دست و پا جمع شده را رفع می کند.

همین رطوبت‌‌ها با تجمع در کانال محل عبور عصب، منجر به گزگز و مورمور و ضعف اندام می شوند.

زنجبیل هم ادرارآور و هم قاعده آوراست (اصطلاحا می‌گویند مدر بول و مدر حیض است.) بنابراین افرادی که حس می‌کنند ادرار آن‌ها خوب دفع نمی‌شود، مخصوصا در آن دسته که علت آن، ضعف و سستی مثانه است ناشی از رطوبت است، بسیار از زنجبیل نفع می‌برند.

ایشان می‌توانند روغن زنجبیل را در ناحیه لگن و پایین شکم و اطراف آلت بمالند یا در محلول ولرم حاوی دمکرده صاف شده زنجبیل بنشینند.

همچنین زنانی که به دلیل ضعف قوا و یا سردی مزاج، پریود آنها به تاخیر می‌افتد نیز می‌توانند از زنجبیل بهره فراوان ببرند.

ایشان می‌توانند از چند روز مانده به آغاز پریود، از زنجبیل استفاده کنند و روز اول پریود که دردها شروع می‌شوند می‌توانند روغن آن را به ناحیه زیر شکم بمالند و یا می‌توانند در محلول زنجبیل بنشینند چرا که بازکننده است.

بنابراین، افرادی که باردار هستند باید احتیاط کرده، کمتر باید استفاده کنند چون ممکن است موجب تهدید به سقط جنین شود.

از زنجبیل می‌توان مربا نیز تهیه کرد. این مربا طبع خیلی گرمی دارد و برای هضم غذا مناسب است. این مربا برای افرادی که ضعف هضم دارند بسیار مفید است. بعد از غذا می‌توانند یک یا دو قاشق از این مربا استنفاده کنند.

همچنین برای تقویت قوای جنسی در سردمزاجان نیز مفید است.

زنجبیل برای حلق و گلو مضر است پس کسانی که دچار التهاب و سوزش گلو و یا داغی کف حلق هستند نباید زنجبیل بخورند. مصلح این ماده عسل و بادام شیرین است.

گرم مزاجان نباید زیاد از زنجبیل استفاده کنند. البته در فصل سرد می‌توانند کمی مصرف نمایند. چون زنجبیل گرم است و ایجاد سوزش می‌کند.

اگر گرم مزاجان از این ماده استفاده کنند ممکن است دچار سوزش گلو، مقعد، ادرار و خارش پوست شوند.