زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر سید مهدی میرغضنفری؛ متخصص طب سنتی

 طبع سیر | سیر و موسیر در طب سنتی

خوب است كه راجع به سیر بدانیم و از فواید و مضرات احتمالی آن آگاه شویم.

از پیامبر خدا (ص) نقل است كه:« سیر بخورید و بدان درمان كنید. چرا كه درمان هفتاد درد در آن است.» می دانیم كه وقتی در احادیث یا آیات قرآن عددی می آید می تواند مفهوم زیاد بودن  داشته باشد.

یعنی اینكه درمان دردهای زیادی در آن است و الزاماً‌ آن عدد  منظور نمی باشد.

 از پیامبر خدا (ص) نقل است كه از سفارش‌‌های ایشان به علی (ع) این بوده كه: «ای علی "سیر" بخور! اگر نبود كه من با فرشته هم سخن می شوم، "سیر" می خوردم.»

 از امام صادق (ع) نقل است كه پیامبر (ص) فرمودند: «هر كسی این سبزی را خورد، به مسجد ما نزدیك نشود.» اما نفرمود این حرام است.

این توصیه‌‌ها، آداب و ادب اسلامی است و رعایت نزاكت و بهداشت را اینجا گوشزد فرمودند. برای اینكه دیگران اذیت نشوند، شخص وارد مسجد خانه خدا نشود كه این فضای معنوی و عطر آلود به هم نخورد.

 از امام صادق (ع) نقل است كه:« اگر كسی می خواهد بادی دامن گیر او نشود در هر هفت روز، یک بار سیر بخورد.» منظور این است كه در رژیم غذای انسان خوب است كه سیر موجود باشد.

مثلاً هفته ای یك بار خورده شود كه جلوی نفخ و باد را بگیرد.

 موسیر هم نوع كوهی سیر است، مزاج آن گرم و خشک بوده و در خواص و اثرات به پیاز و سیر شباهت دارد و بنابراین  توضیحاتی که در مورد سیر می‌‌آید، برای موسیر نیز تا حدودی قابل تعمیم است.

سیر تازه از نوع كهنه آن بهتر است و شاید یكی از دلایلش این باشد كه نوع تازه اش رطوبت بیشتری دارد. طبع و مزاج سیر، گرم و خشك است و درجه اش قدری از پیاز بالاتر است.

درجه گرمی آن را سوم تا چهارم می‌‌دانند. سیر هم همانند پیاز دارای رطوبت خوب و اصطلاحاً‌ فضلیه است كه برای بدن مفید است و حرارتی شبیه حرارت ذاتی و غریزی بدن كه عامل حیات است، ایجاد می كند.

نكته خیلی مهم این است که ما مواد غذایی زیادی نداریم كه حرارت آنها شبیه حرارت بدن باشد و این مواد معمولاً برای طول عمر مفید هستند.

هر جا در طب گفته شود تقویت حرارت ذاتی و غریزی، یعنی اینكه برای سلامتی و طول عمر خیلی خوب است.

سیر همچنین محلل است، یعنی تحلیل برنده مواد زائد سفت شده و غلیظ شده در بدن كه معمولاً از منشاء بلغم و سودا (اخلاط و مواد سرد در بدن) هستند.

اینها اگر در بدن بمانند و غلیظ و سفت بشوند و رسوب كنند، منجر به مشكلات زیادی در عملکرد اعضا می شوند. از جمله انسدادها ، رخوت بدن و احساس سنگینی.

خیلی از بیماری‌‌های مردم، امروزه با توجه به كمبود فعالیت بدن و پرخوری، همین اخلاط و مواد زائد و سفت شده در بدن هستند و سیر یكی از آن گیاهانی است كه می تواند آنها را تحلیل ببرد و مجاری بدن را باز كند و چرخش و حركت را در بدن به راه بیاندازد و منجر به شادابی و خون رسانی بهتر به همه اعضا شود و وقتی اعضا خوب خون رسانی شوند، عملكرد‌‌های بهتری خواهند داشت و شخص احساس سلامت بیشتری می كند.

پس یكی از علت‌‌هایی كه از قدیم سیر به غذاها افزوده می شده این است كه هضم غذاها به خصوص غذاهای غلیظ را راحت می کند و اصطلاحاً آنها را لطیف می كند و عملكردی شبیه پیاز دارد.

سیر، جالی و جلادهنده است چون آلودگی‌‌ها را زدوده و خونرسانی را بهبود می‌‌بخشد. همچنین مفتح و بازكننده است.

اینها اصطلاحات طب سنتی است كه خوب است مردم با این اصطلاحات آشنا شوند.

سیر همچنین رطوبت‌‌های معده را از بین می برد که علت خیلی از بیماری‌‌های گوارش مثل نفخ، ترش كردن و سوء‌‌هاضمه، همین رطوبت‌‌های زائد سیستم گوارش است.

 ما می دانیم كه مایع مفصلی سرد و از جنس بلغم است. اگر در مصرف سردی جات زیاده روی شود یا در جاهای سرد زیاد توقف صورت بگیرد، باعث درد و تورم مفصل می شود، از این رو سیر برای بیماری‌‌های مفصلی هم مفید است.

شاید یكی از دلایلی كه در شمال كشور مصرف سیر بیشتر است، همین باشد.

زیرا در شمال کشور شالی كاری و تماس با آب و رطوبت زیاد است و حكمای بزرگ گفته اند كه مردم از سیر استفاده كنند تا جلوی عوارض و رطوبت را می‌‌گیرد.

سیر همچنین ضد نفخ و باد شكن است و لینت مزاج می دهد. با همان خاصیت پاك كنندگی چون گردش خون را بهتر می كند، رنگ و رو را بهبود می بخشد و حالت سرخ و صورتی كه به پوست می دهد بسیار خوشایند است.

خون را رقیق می كند و ترشحات بدن مانند عرق، ادرار و عادت ماهیانه را افزایش می‌‌دهد و چون باز كننده است، برای كسی كه دچار انسداد ادراری است و یا برای حالتی که ادرار بند می آید و عادت ماهانه خوب انجام نمی شود و خوب عرق نمی كند، مناسب است.

سیر قوت تریاقی دارد و ضد سم است. این خاصیت خیلی مهمی است. مخصوصاً در افراد سرد و تر كه دچار مشكلاتی در قوای جنسی و اعمال زناشویی هستند، بسیار مفید است.

اما زیاده روی در افرادی با مزاج گرم، باعث از بین رفتن و خشك شدن مایعات جنسی می شود و باید دقت كرد كه زیاده روی در این مسئله نشود.

 سیر، خورنده یا اکال است لذا برای باز كردن دمل‌‌ها و آبسه‌‌های پوستی به صورت موضعی روی پوست گذاشته می‌‌شود؛ مثلا برای رفع توده‌‌های سفت شده قدیمی زیر پوستی یا میخچه، زگیل و گوشت اضافه.

همین جا باید گفت كه سیر بسیار قوی است و دیده شده بعضی افراد كه سیر را به صورت خام از شب تا صبح روی قسمتی از پاشنه پا گذاشتند، دچار سوختگی شدید ناحیه شده اند.

به همین دلیل این کار فقط در حد چند دقیقه تا ساعت و با نظارت پزشك باید انجام شود.

بنابراین خوردن متعادل سیر با رعایت مزاج، زمان، فصل و اقلیم، باعث حفظ تندرستی می شود.

 سیر پخته را همراه با كندر در دهان جویدن برای تقویت بن دندان‌‌ها و سرفه‌‌های مزمن و درد قفسه سینه بسیار خوب است.

روغن سیر برای مفاصل، گرفتگی و اسپاسم‌‌های ناشی از بلغم و سردی بسیار خوب است. این روغن با گرمای مزاجی و قدرت نفوذ بالایی که دارد، به مفصل رسیده و سردی و بلغم را از آن رفع می‌‌کند.

آب پز برگ و ساقه سیر نیز قابل استفاده است که در آش‌‌ها و غذاها اضافه می‌‌شود.

همچنین شخص می‌‌تواند آن را آب پز كند و در آب آن بنشیند که می‌‌تواند باعث باز شدن مجاری ادرار و سهولت ادرار شود.

بنابراین برای كسانیكه دچار مشكلات پروستات هستند و ادرارشان بند می آید و همچنین برای سهولت انجام عادت ماهیانه مفید است که به صورت نشستن در این محلول و یا تنقیه كردن داخل روده یا واژن صورت می‌‌گیرد.

البته حتما باید توسط پزشك تجویز شود بسته به علت مشکل.

 اگر سیر همراه با سركه به صورت سیر ترشی مصرف شود، عوارض آن هم كم می‌شود چون سردی سرکه، اوج گرمی سیر را می‌‌شکند و آن را متعادل می‌‌کند، از طرفی خواص سرکه نیز اضافه می‌‌شود.

ممکن است گرم مزاجان به دنبال مصرف سیر عوارضی مثل سردرد پیدا كنند و حتی به  چشم آسیب‌‌هایی برسد و خشكی ایجاد شود که مصلح آن سكنجبین است.

سكنجبین مصلح خوبی برای اكثر گرمی جاتی است كه ممكن است آسیب بزنند. آب انار نیز به عنوان مصلح، استفاده می شود.

كسانیكه اصطلاحا صفرایی یا دارای مزاج گرم و خشک هستند و تلخی دهان دارند، باید پرهیز كنند و مواظب باشند زیاده روی نكنند.

 پختن سیر در آب و كمی نمك و یا همراه با مقداری روغن بادام می توتند مضراتش را اصلاح كند.

 آخرین نكته این كه افراد مبتلا به بواسیر و خانم‌‌های باردار و شیرده باید مواظب باشند كه در اثر مصرف سیر، عارضه‌ای برایشان ایجاد نشود.