زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : زهرا رومی ، کارشناس ارشد علوم تغذیه

تحریریه زندگی آنلاین : فصل بهار پر از نوبرانه است، از جمله نوبرانه‌های فصل بهار کنگر می‌باشد که دارای خواص درمانی و ارزش دارویی زیادی است.

کنگر کوهی گیاهی است که به صورت خودرو در طبیعت رشد می‌کند. برگ‌های این گیاه دارویی به صورت خاردار بوده و ساقه‌های آن ضخیم و کلفت است.

گیاه کنگر کوهی حاوی مقادیر بالایی ویتامین C، ویتامین K، اسید فولیک، فیبر، پروتئین، فسفر، منیزیم، کلسیم، پتاسیم، مس و روی می‌باشد. شما می‌توانید این گیاه دارویی معجزه‌آسا را هم به صورت خام برای تهیه انواع سالادها و هم به صورت پخته در خورش و سوپ استفاده کنید. همچنین این گیاه دارویی برای تهیه ماست و یا بورانی کنگر یک گزینه پیشنهادی مناسب است.

کنگر‌ به عنوان مکملی شناخته شده، برای کمک به هضم غذا و مواد غذایی و در درمان بیماران به کار می‌رود و متخصصان و درمانگران طب سنتی و گیاهی از خواص کنگر کوهی، برای برطرف کردن مشکلات و بیماری‌های مربوط به کلیه، کیسه صفرا و کبد استفاده می‌کنند.

محل اصلی رویش این سبزی مدیترانه، جزایر قناری و آمریکای جنوبی است. در ایران نیز این گیاه به وفور در استان ایلام، لرستان، طالقان و کوه‌های شمال تهران یافت می‌شود. زمان به گل نشستن این گیاه از بهار تا نیمه تابستان است که به عواملی چون شرایط اقلیمی و گرمای هوا وابسته است.

در یونان و مصر باستان، این گیاه به دلیل نقش کمکی در هضم مواد غذایی مورد توجه قرار گرفت. در طب سنتی اروپا، از برگ‌های کنگر به عنوان ماده افزایش دهنده ادرار (دیورتیک) و محرک کلیه‌ها، محرک ترشح صفرا از کبد و انقباض کیسه صفرا مورد استفاده قرار می‌گرفت. این گیاه غنی از پتاسیم بوده، ولی از لحاظ انرژی محدود است.

بیشتربخوانید:

ریواس و کنگر هدیه های بهار

ترکیبات شیمیایی

برگ‌های کنگر دارای ترکیبات شیمیایی مانند اینولین، اینولاز و ماده‌ای تلخ بنام سینارین Cynarine و سیلی‌مارین می‌باشد. سینارین افزایش دهنده ترشحات صفرا است و علت صفرا‌بر بودن کنگرفرنگی داشتن این ماده می‌باشد.

انواع کنگر

کنگر یا کنگر کوهی

کنگر یا کنگر کوهی که به صورت خودرو رشد می‌‌‌کند و گلی به رنگ صورتی دارد. ساقه‌های ضخیمی دارد و برای تهیه خورشت کنگر از ریشه و ساقه‌های آن استفاده می‌شود. این گیاه شبیه کرفس است و در تهیه سوپ و آش یا حتی سالاد نیز به کار می‌رود.

 کنگر فرنگی

کنگر فرنگی که با نام آرتیشو نیز شناخته می‌شود و ظاهر آن کاملاً سبز رنگ است که در قسمت بالایی آن قسمتی شبیه گل بزرگ و سبز وجود دارد. برگ‌های این نوع کلفت و گوشت‌دار است که خواص فراوانی را به همراه دارد.

مضرات کنگر کوهی (موارد احتیاطی و منع مصرف)

بهتر است زنان باردار، کودکان، بیماران مبتلا به بیماری شدید کبدی یا کلیوی از مصرف برگ کنگر کوهی پرهیز کنند. همچنین با توجه به اینکه برگ‌های کنگر تحریک‌کننده انقباض کیسه صفرا است، افرادی که سنگ کیسه صفرا دارند، نباید آن را مصرف کنند، چرا که افزایش انقباض کیسه صفرا منجر به انسداد مجاری و حتی پارگی کیسه صفرا می‌شود.

خواص دارویی و درمانی کنگر برای بدن

دیابت و قند خون

گفته می‌شود که کنگر وحشی با سم‌زدایی کبد می‌تواند به بهبود عملکرد کبد کمک کرده و از ابتلا به دیابت پیشگیری و از افزایش قند خون جلوگیری کند. میزان قند موجود در این سبزی بسیار پایین است، بنابراین مصرف زیاد آن اضافه وزن و چاقی به دنبال ندارد. با توجه به خاصیت سیرکنندگی و از طرفی میزان پایین کالری این سبزی، افراد می‌توانند از این سبزی برای رژیم لاغری خود استفاده کنند، همچنین به دلیل قند پایین، مصرف کنگر برای بیماران دیابتی و مبتلایان به چربی خون هم توصیه می‌شود. سیلی‌مارین و فلاونوئید‌های موجود در کنگر کوهی باعث کاهش کلسترول بالای خون در افراد مبتلا به دیابت می‌شود و از افزایش قند خون در افراد دیابتی پیشگیری می‌کند.

بیشتربخوانید:

از خواص کنگر چه می دانید؟

 کلیه

برگ‌های کنگر صحرایی خاصیت دیورتیک دارند و با افزایش میزان ادرار به پاکسازی و سم‌زدایی کلیه‌ها کمک می‌کنند.

 کبد

گیاه کنگر از قرن چهارم قبل از میلاد برای درمان بیماری‌های کبدی مورد استفاده قرار گرفته است؛ تحقیقات نشان داده‌اند که برگ‌های گیاه کنگر کوهی حاوی مقادیر بالای سیلی‌مارین و اسید کافئیک است که کبد را در برابر عفونت محافظت می‌کند. میوه گیاه کنگر کبد را از آسیب توسط مواد شیمیایی، الکل و سموم دیگر محافظت کرده و با سم‌زدایی خون به درمان یرقان یا زردی و نارسایی کبد کمک می‌کند.

 معده و دستگاه گوارش

کنگر وحشی یا کنگر کوهی حاوی مقادیر بالای فیبر است که به بهبود هضم غذا کمک می‌کند، بی‌اشتهایی را درمان کرده و باعث تقویت معده و سلامت دستگاه گوارش می‌شود.

 لاغری و کاهش وزن

مقادیر بالای فیبر و کالری پایین گیاه کنگر کوهی باعث کاهش اشتها در افراد چاق شده و با جلوگیری از پرخوری به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می‌کند.

 چربی خون و بیماری‌های قلب و عروق

سیلی‌مارین موجود در برگ کنگر، باعث کاهش چربی خون بالا شده (کلسترول و تری‌گلیسیرید خون) و با تقویت قلب از بیماری‌های قلبی و عروقی و حمله قلبی پیشگیری می‌کند و استفاده از عصاره برگ و ریشه کنگر برای جلوگیری از رسوب چربی در جدار رگ‌ها مفید است. کنگر کوهی حاوی مقادیر قابل توجه پتاسیم است که به کاهش فشار خون بالا در افراد کمک می‌کند.

 سرطان

سیلی مارین موجود در گیاه کنگر خاصیت ضد سرطانی دارد و برای پیشگیری و درمان انواع سرطان‌های پروستات، پوست، سینه و سلول‌های دهانه رحم مفید می‌باشد.

همچنین از خواص کنگر کوهی، پیشگیری از سرطان روده باریک به علت وجود اینولین (مادهای که باعث افزایش باکتری‌های مفید دستگاه گوارش می‌شود) در آن است. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در کنگر کوهی، پوست را در برابر سرطان محافظت می‌کنند.