ایرانیان هل را به طور عمده در چای مصرف می کنند، هل دانه خوشبویی که عطر آن در هر جایی بپیچد حس خوبی به انسان می دهد. گیاه هل با نام علمي Elettaria cardamomum گیاهی علفی، چند ساله و هميشه سبز اســت. این گیاه متعلق به تیره Zingiberaceae بوده و غنی از روغنهای فرار اســت که عمدتاً شامل ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی نظیر کاتچین، گالیک اسید، کوئرستین ميباشد.
نشاســته، پروتئین، واکسها، اســترول ها و ویتامين E ترکیبات دیگر موجود در عصاره هل ميباشند. همچنین عصاره ميوه این گیاه حاوی اسانس بوده که مقدار آن بین ۴ تا ۸ درصد متفاوت اســت.
اسانس هل شامل بیش از ۲۰ ترکیب ميباشد که مهمترین آنها را ۱ و ۸ سینئول (به مقدار ۲۰ تا ۶۰ درصد) و آلفاترپینول اســتات (۲۰ تا ۵۳ درصد) تشکیل ميدهند.
چه در طب سنتی و چه در مطالعات مختلف امروزی به خواص متنوع و خارق العاده هل به دفعات اشاره شده اســت، در ادامه به بیان برخی از این خواص ميپردازیم.
هل و خواص آنتی اکسیدانی
کوئرستین یکی از فلاونوئیدهای مهم موجود در عصاره ميوه گیاه هل ميباشد. تحقیقات علمي نشان دادهاند که کوئرستین به دلیل داشتن دو گروه هیدروکسیل (OH) مجاور هم، قدرت احیاکنندگی بالا و در نتیجه قدرت آنتی اکسیدانی بالایی دارد.
کوئرستین سلولها را از آسیب ناشی از مواد شميایی و سمي محافظت ميکند. این ماده توان آنتی اکسیدانی پلاسما را افزایش ميدهد و سبب پایداری ژنومي ميشود.
همچنین با جمع آوری رادیکالهای آزاد مانع آسیب به ژنوم و ایجاد جهش در آن ميشود.
گالیک اسید موجود در هل از مشتقات هیدروکسی بنزوئیک اسیدها بوده و در ساختار خود ۳ گروه هیدروکسیل دارد که با مکانیسم اثری مشابه با کوئرستین قادر اســت رادیکالهای آزاد را خنثی نموده و از اندامهای مختلف بدن در برابر اثرات سمي رادیکالهای آزاد حفاظت کند.
از سوئی دیگر سایر فلاونوئیدهای موجود در هل علاوه برکاهش پراکسیداسیون لیپیدها و بهبود فعالیت آنزیمهای شرکت کننده در دفاع آنتی اکسیدانی بدن مانند گلوتاتیون پراکسیداز (GPx)، گلوتاتیون ردوکتاز (GR)، سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) و کاتالاز، مانع تشکیل رادیکالهای آزاد مخرب سلامتی نیز ميشوند.
هل و پروفایل لیپیدی خون
یافتههای حاصل از بررسیهای مختلف ثابت کردهاند که مکمل یاری با هل به طور مطلوبی سبب تغییر سطح لیپیدهای آتروژنیک مانند LDL، TG و کلسترول خون، افزایش فعالیت فیبرینولیزی پلاسما و بهبود وضعیت کلی پروفایل لیپیدی و به دنبال آن بهبود عملکرد سیستم قلبی- عروقی مي شود.
هل و التهاب
عصاره هل باعث مهار آنزیم سیكلواكسیژناز نوع ۲ (COX2) و در نتیجه مهار تولید پروستاگلاندین E (از مهمترین واسطههای التهابی) ميشود و همچنین این عصاره با مهار آنزیم نیتریك اكساید سنتتاز از ایجاد نیتریك اكساید (NO) و سایر محصولات التهاب زا آن در محل التهاب جلوگیری كرده و از این طریق ميتواند منجر به اثرات ضدالتهابی گردد.
علاوه بر مطالبی که گفته شده عصاره ميوه گیاه هل با مهار فعالیت نادرست یک گروه پروتئینی که نقش مهمي را در کنترل رونویسی بیان ژنهای التهابی در سلولهای مختلف ایفا ميکند و سایتوکین های التهابی نظیر عامل نکروز تومور آلفا و اینترلوکین یک بتا نقش مهمي را در پیشگیری و کنترل التهاب بر عهده دارد.
هل و دستگاه گوارش
هل با کنترل ترشح اســتیل کولین کلراید -یک انتقال دهنده عصبی که توسط سیستم عصبی پاراسمپاتیک ترشح ميشود- نقش مهمي را در تنظیم حرکات دودی روده ایفا ميکند که این امر کارایی ذکر شده در مقالات علمي برای اثرات مفید هل در رفع سوء هاضمه و یبوست را به خوبی توجیه مينماید.
عصاره هل انقباضات خودبه خودی دستگاه گوارش را از طریق بلاک کردن کانالهای کلسیمي مهار کرده و بدین وسیله اثرات ضد اسپاسموتیک خود را اعمال ميکند.داز طرفی اثر آنتی اکسیدانی ۱ و ۸ سینئول موجود در هل به عنوان بازدارنده صدمات ناشی از اتانول بر معده نیز به اثبات رسیده اســت.
هل و فشارخون
نتایج مطالعات گوناگون حاکی از آنست که ترکیبات موجود در هل کانالهای سدیم و کلراید را در بخش صعودی قوس هنله نفرون های کلیه مهار ميکنند و از بازجذب سدیم جلوگیری ميکنند و همين امر منجر به افزایش ترشح ادرار شده و کاهش فشار خون را به دنبال دارد.