دكتر محمدحسین صالحی سورمقی؛ دكترای فارماكوگنوزی
خرما
خرما به تنهایی یا به همراه لبنیات و یا گردو و بادام، برای فعالیت‌های سنگین، روزه گرفتن، خستگی مفرط و فعالیت‌های فكری كه احتیاج به انرژی زیاد دارند، بسیار مفید است. فیبر یا الیاف خرما می‌تواند به كاهش چربی كمك كند. به علت داشتن قند، موسیلاژ و مواد پكتیكی، نرم كننده سینه و ضد سرفه است. خرما همچنین قوای جنسی را افزایش می‌دهد.
آهن موجود در خرما برای جبران كمخونی مفید است. تركیبات مهم آن، از جمله منیزیم، دارای اثرات ضد سرطانی می‌باشند. میزان قابل توجه فسفر خرما در فعالیت‌های فكری بسیار مؤثر است. خرما همچنین اسید بیش از حد معده را خنثی می‌كند.
با توجه به مصرف بسیار زیاد و طولانی خرما در دنیا، تجربیات زیادی از خواص خرما در فرهنگهای ملل مختلف وجود دارد كه بسیاری از آنها در سال‌های اخیر از نظر علمی تأیید شده‌اند. مواردی از آثار تجربی گزارش شده خرما در فرهنگهای عامیانه جهان به شرح زیر می‌باشد:
خوردن خرما (به تنهایی یا با شیر) باعث ایجاد خواب راحت می‌شود.
خرما قوای بینایی و شنوایی را تقویت می‌كند.
دارای خاصیت ضد میكروب و قارچ بوده و قوای بدن را در برابر امراض افزایش می‌دهد.
باعث افزایش شیر مادران و همچنین آرامش در دوران بارداری می‌شود.
هضم كننده غذا و مقوی معده است.
موجب رفع عطش، ضد اسهال و پاك كننده اخلاط سینه است.
غیر از موارد بالا، ده‌ها اثر تجربی دیگر در فرهنگهای مختلف از خرما گزارش شده است.
میزان مصرف خرما
مقدار مصرف خرما در شرایط مختلف برحسب عدد گزارش نشده است و در حد مصرف خوراكی كه در جهان مرسوم است، میتوان مصرف نمود.
عوارض جانبی خرما
با توجه به اینكه خرما حاوی مقدار زیادی قند می‌باشد، نباید در مصرف آن افراط نمود. افراد دیابتی نیز با اینكه از خوردن آن محروم نیستند، ولی باید برحسب وضعیت خود مصرف نمایند. مصرف بیش از حد خرما می‌تواند موجب پوسیدگی دندان‌ها و چاقی شود.
خواص درمانی خرما
ضد كم خونی، ضد سرطان‌های روده بزرگ، كبد، دهان، طحال، معده، گلو، رحم و واژن، ضد قارچ كاندیدا، ضد یبوست، ضد سرفه، ضد اسهال، ضد تب، درمان آنفلوآنزا، رفع سردرد، ضد میكروب، بهبود همورئید، محافظ كبد، ضد التهاب، افزایش‌دهنده قوای جنسی، ادرارآور، خلطآور، بهبود درد معده، رفع تشنگی، رفع تهوع و استفراغ و دارای خاصیت استروژنی.
پسته
با توجه به تركیبات بسیار باارزش آلی و معدنی موجود در مغز پسته، مطالعات زیادی بر روی آن انجام شده و خواص ارزشمند آن به شرح زیر مورد تأیید قرار گرفته است:
اثرات قلبی- عروقی پسته (كاهش چربی، كلسترول و لیپوپروتئینها)
پژوهش‌های زیادی نشان داده است كه مصرف پسته می‌تواند مشكلات قلبی - عروقی را كاهش دهد. در مطالعات جدید، دلیل این امر را وجود اسیدهای چرب غیراشباع به مقدار زیاد و مقدار بسیار كم اسیدهای چرب اشباع در روغن پسته می‌دانند. پژوهشگران اعلام نموده‌اند كه پسته به علت داشتن روغنی كه حاوی مقدار زیاد اسیدهای چرب غیراشباع و كمی اسیدهای چرب اشباع می‌باشد، در كاهش كلسترول و در نتیجه كاهش بیماری‌های قلبی مؤثر است.
آنها معتقدند كه مصرف روزانه حدود 43 گرم مغز پسته چنین تأثیری خواهد داشت. یكی دیگر از دلایل تأثیر پسته در كاهش امراض قلبی – عروقی، فیبرهای موجود در آن است. مغز پسته حاوی فیبرهای نامحلول (سلولزها، همی سلولزها و لیگلنان) به میزان 97 درصد و فیبرهای محلول به میزان 3 درصد می‌باشد كه فیبرهای نامحلول آن دارای این خاصیت (حفاظت قلب) هستند.
زیره سیاه
مهمترین خواص زیره ضد نفخ، درد و اسپاسم آن می‌باشد كه مشابه رازیانه یا میوه‌های دیگر خانواده جعفری است. از اثرات دیگر آن میتوان آثار محرك معده برای هضم غذا، ادرارآور، ضد كرم، ضد تشنج، تا حدی قاعده‌آور و به‌عنوان نیرودهنده را نام برد.
عوارض جانبی زیره سیاه
فرآوردههای زیره در حد توصیه شده خوراكی یا دارویی عارضه جانبی ندارند. مصرف بیش از حد و یا طولانیمدت آن برای افرادی كه التهاب كلیه دارند، توصیه نمی‌شود. همچنین مصرف بیش از اندازه یا طولانی مدت اسانس زیره ممكن است باعث صدماتی به كلیه و كبد گردد.
مهمترین اثرات گزارش شده زیره سیاه
ضد كرم، ضد كمخونی، ضد میكروب، ضد هیستامین، ضد سرطان، ضد تورم، ضد اسپاسم، ضد نفخ، ضد قارچ، صفراآور، ادرارآور، هضم كننده غذا، قاعده‌آور، خلطآور، شیرافزا، لاروكش، شل كننده ماهیچه ها، محرك و مقوی معده.
خاصیت آنتی اكسیدان زیره سیاه
تركیبات اكسیدكننده نقش مهمی در بروز بیماری‌های التهابی، فشار خون، امراض قلبی- عروقی، حمله و ضربات، سرطان، ایدز، آلزایمر و پاركینسون دارند. گرچه بدن به طور طبیعی اكسیدان‌ها را خنثی می‌كند، ولی رژیم غذایی حاوی آنتی‌اكسیدان، تأثیر بسزایی در جلوگیری از این بیماری‌ها دارد.
زیره سیاه؛ ضد كم خونی
كمبود فولات می‌تواند باعث مشكلاتی چون كم خونی مگالوبلاستیك شود. همچنین، كمبود این ماده عامل بروز بیماری‌های قلبی- عروقی است. با توجه به اینكه پسته حاوی فولات و آهن می‌باشد، به بهبود كم خونی كمك می‌كند.
طریقه و میزان مصرف زیره سیاه
پودر میوه: میتوان تا روزی 6 گرم (یك قاشق غذاخوری) میوه خرد یا پودرشده را با آب میل كرد.
تنتور: 4 میلیلیتر (یك قاشق سوپخوری) تا چهار نوبت در روز میل شود.
رایحه: حداكثر تا 6 قطره اسانس در روز میل شود. باید توجه كرد كه هیچ نوع اسانس خالص را نباید مستقیماً به صورت خوراكی مصرف نمود؛ چون باعث تحریك دهان و مخاط دستگاه گوارش می‌شود. برای مصرف اسانس، آن را باید رقیق و یا در موارد خوراكی یا مایعات مخلوط كرد.
