ملیکه السادات عقیلی - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
جورجیوف دانشمند و عارف روسی نظریه پرداز تئوری شخصیت ایناگرام است . این نظریه از جالبترین دسته بندی های تیپ های شخصیتی است. این نظریه بعدها توسط نارن جو وارد حیطه روانشناسی شده و تا کنون پژوهش های زیادی روی آن انجام شده است. این نظریه ی نه گانه بر گرفته از روانشناسی مدرن و عرفان شرقی است. هدف جورجیوف از این تحقیق شناخت ابعاد شخصیت انسان و ارائه راهکار برای خودآگاهی و خودشناسی و رشد انسان بوده است. وی بر این باور بود که تا انسان خود را به خوبی نشناسد، قادر به کمک به خود و دیگران نخواهد بود. همچنین وی انسانها را به نه تیپ شخصیتی تقسیم می کند که هر کدام دارای نقاط ضعف و قوت خودهستند. در اینجا نه تیپ این نظریه به صورت مختصر بیان شده است . هر یک از این تیپهای نه گانه دارای نقاط قوت وضعف مخصوص به خود است.
1-کمالگرا:
این افراد ایده آل گرا هستند و دوست دارند در هر زمینه ایی بهترین باشند و بهترین عملکرد را داشته باشند، این افراد به احتمال خیلی زیاد دارای والد، یا والدین ایرادگیر و سختگیری هستند.کمالگراها ،اشخاصی ایرادگیر و بسیار سختگیر و کنترل کننده و معمولا دارای اضطراب بالا هستند ومعمولا نمره ی وسواس بالایی دارند. این افراد اصرار به کامل بودن در همه مسایل دارند و از ناکامل بودن سرخورده میشوند.
2-مهرطلب یا کمک کننده:
نه گفتن برای این اشخاص خیلی سخت است و ترس از دست دادن دیگران را دارند. افراد مهرطلب ،وابسته و متکی به دیگرانند. عزت نفس و اعتماد به نفس پایینی دارند و همواره به دنبال تایید و تحسین دیگرانند.کمک کننده ها جز بهترین حمایتگرها هستند.عموما این افراد نیاز به محبت و توجه زیادی دارند. اکثر زمان خود را صرف برآورده کردن نیازهای دیگران میکنند. مهر طلب ها در جستجوی این هستند که دوست داشته شوند.
3-پیشرفتگرا یا موفقیت جو:
این افراد معمولا جویای نام و مقام ،رقابت جو و پرکار هستند.توجه بیش از حد به کار،موفقیت و رقابت با دیگران، بیش از توجه به خود و خانواده باعث این میشود که اکثرا این افراد از کانون خانواده دور شده و تبدیل به یک فرد معتاد به کار شوند ؛و بیشترین لذت را در کار کردن می دانند. این افراد معمولا برای هدف و موفقیتشان دست به هر کاری میزنند.
4-تیپ رومانتیک، محزون ،هنرمند:
این افراد دارای خلق نوسانی هستند و حالات افسردگی در آنها به راحتی مشاهده میشود. افراد با تیپ شخصیت رومانتیک معمولا دارای قدرت تخیل بالا و قدرت همزادپنداری زیادی هستند و چون دارای این ویژگی هستند معمولا خودشان نیز دچار آن احساسات میشوند.احساساتی و زود رنج و حساس هستند. افراد رومانتیک ولخرج هستند و از کارهای تکراری و یکنواخت خسته میشوند. این تیپ حساسترین تیپ در بین نه تیپ شخصیتی است. گرایش به اعتیاد در این افراد نسبت به باقی تیپ ها بیشتر است.
5-تیپ فکور :
این افراد معمولا در خود فرو رفته، از جمع لذت نمیبرند ،اجتماع گریز و درونگرا هستند. معمولا دوست دارند دیده نشوند. اکثرا در تصمیم گیری عقل را بر احساس ترجیح میدهند و همیشه احساس را بعد از عقل تجربه میکنند. این افراد اکثرا در روابط میانفردی مشکل دارند و تمایل کمی به ازدواج دارند . آنها در بیان احساسات دچار ضعف هستند.
6- وفاخو و وفاجو و شکاک :
این افراد معمولا دارای شک و دودلی و سوظن هستند؛احتیاط از ویژگی های بارز این افراد است و اضطراب بالایی دارند . افراد وفا جو ،نگران بی وفایی، خیانت دیگرانند و به سختی اعتماد میکنند. دوست دارند ذهن دیگران را بخوانند و بدانند در ذهن دیگران در مورد آنها چه چیزی میگذرد. همواره تصور میکنند که در معرض خطر و تهدید هستند و معتقدند انسان باید همیشه آماده و مواظب باشد. این افراد از نظر احساسی آنقدر که تابع احساسات دیگران هستند،تابع احساسات خود نیستند.
7- تیپ خوشبین و خوشخو:
این تیپ شخصیت دارای بالاترین نمره برونگرایی هستند، افرادی بسیار اجتماعی و به اصطلاح رفیق بازی هستند. این افراد به عنوان ضدافسردگی مشهور هستند. و معتقدند زندگی یعنی لذت بردن و دوری از مشکلات .آنها در لحظه و حال زندگی می کنند و می توانند یک همراه با نشاط و خوشبین باشند. افراد خوشخو زندگی خود را طوری برنامه ریزی می کنند که تا حد ممکن هر روز برای آنها با نشاط و شادی زیادی همراه باشد. معمولا اهل غلو کردن هستند. خوشخوها افرادی خواهان هیجان بالا و لذت جویی بسیاری هستند به همین علت گرایش به اعتیاد در این افراد زیاد است.
8-تیپ چالشگر و قدرت طلب،رهبر و مدیر:
این افراد کنترل گر و دیکتاتور معاب هستند. بسیار آمرانه با دیگران رفتار میکنند و اگر مخالف خواسته ها و دستورات آنها عمل شود سخت برآشفته میشوند. معمولا این تیپ شخصیت به دنبال قدرت و کنترل و تسلط بر دیگران هستند و دوست دارند مدیر و رهبر باشند. آنها اهل نزاع ،مقابله ومبارزه هستند و به راحتی خشم و ناراحتی خود را نشان میدهند. افراد قدرت طلب معتقدند که صاحبان قدرت فقط قابل احترامند و مالک همه چیز هستند و افراد ضعیف ناتوانند و هیچ جایگاهی برای آنها ندارند.
9- تیپ صلح طلب و میانجی:
این افراد ذهنشان پر از چرخ دنده است و دقت بسیاری به جزییات دارند و همزمان ذهنشان میتواند متوجه چند چیز باشد. همه نقطه نظرات و دیدگاهها را میتوانند در نظر بگیرند . این افراد همیشه کارها را به زمان دیگری موکول میکنند و به نوعی تنبل هستند و همیشه در تصمیمگیری ها مشکل دارند وتصمیم گیری نهایی برای آنها سختترین کار است. تنبلی این افراد به معنی بی تحرکی آنان نیست. این افراد دنبال آشتی ، صلح و آرامشند. افراد تابع و انطباقپذیر و خواهان صلح وصفا هستند.
در آخر برای شناخت هر تیپ شخصیت باید از ابزار دقیق آزمون ایناگرام استفاده کرد و سپس با کمک روانشناس به تفسیر آن پرداخت. برای شکل گیری هر تیپ شخصیت دلایل مختلفی وجود دارد که بیشتر آنها ریشه در گذشته و کودکی فرد دارد و بسته به دوران رشد فرد و ارتباط او با والدین و تربیت وی شکل گرفته است .
طیف نمره ها برای هر فرد میتواند از یک تا نه نمره گذاری شود، و میزان سلامت روان میتواند دراین گروهها متغییر باشد. نمره این افراد میتوانند از سلامت روان تا عدم سلامت روانی تفسیر شود. هر یک از تیپهای شخصیتی میتواند در صورت عدم سلامت به اختلالات شخصیت نزدیک باشد .
تیپهای نه گانه شخصیت هریک با توجه به ویژگی های خاص خود گرایشات جالبی به دیگر تیپ های نهگانه دارند و به اصطلاح مثلثی ایجاد میکند. هر یک از این انواع شخصیت دارای سه حالت افراط ، تفریط و بی تفاوت است .
در این میان در دسته ی افراطی ها : تیپ پنج، تیپ دو و تیپ هشت را میتوان نام برد . در دسته ی تفریطی ها به : تیپ هفت ، تیپ چهار و تیپ یک اشاره کرد و در آخر دسته میانه رو و بی تفاوت میتوان از تیپ شش ، تیپ سه و تیپ نه نام برد.
در آخر دسته بندی هر تیپ بر اساس گرایشات اوست که به سه گروه یا مثلث تقسیم میشود ؛ که در هر مثلث، هر تیپ به ویژگیهای برخی دیگر از شخصیت ها گرایش دارند که به آن وینگز یا مثلث میگویند؛ که شامل سه دسته است .
مثلث اول که براساس مغز یا تفکر است (فکری –ذهنی ) که شامل: تیپ پنج ،تیپ شش وتیپ هفت است.
مثلث دوم که بر اساس قلب یا احساسات ( دل) است که شامل : تیپ دو ، تیپ سه و تیپ چهار است.
مثلث سوم که بر اساس اراده است (جسمی و حرکتی ) که شامل : تیپ یک ، تیپ هشت و تیپ نه است.
