زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر سامان ستوده نیا ، فوق تخصص جراحی کولون و رکتوم

تحریریه زندگی آنلاین : افتادگی رکتوم چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟ افتادگی رکتوم بیماری نسبتاً شایع است و 5 تا 10 نفر در هر 1000 نفر را مبتلا می‌سازد. آیا می‌دانید این بیماری در کودکان زیر 3 سال و در سنین سالمندی بیشترین شیوع را دارد؟افتادگی رکتوم یک وضعیت ناشی از عدم اتصال طبیعی رکتوم (بخش پایینی روده بزرگ) به بدن است که منجر به بیرون‌زدگی این قسمت از بدن می‌شود. این مشکل، با وجود ناراحتی شدیدی که به بیمار وارد می‌کند، به عنوان یک وضعیت اورژانسی تلقی نمی‌شود. با این حال، معمولاً این وضعیت تأثیرات منفی زیادی بر کیفیت زندگی فرد دارد. برای برطرف کردن این مشکل و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا، شناخت دقیق از علت و نشانه‌های افتادگی رکتوم و ارائه درمان‌های موثر و مناسب امری ضروری است. در این راستا درک علائم، عوامل خطر و روش‌های پیشگیری و درمان این بیماری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد افتادگی رکتوم بدانید.

افتادگی رکتوم چیست؟

افتادگی روده یا پرولاپس رکتوم حالتی است که در آن، تمام بافت‌های دیواره رکتوم از محل اصلی خود پایین آمده و به همین دلیل، جایی بیرون از مقعد قرار می‌گیرد. در واقع، بیرون زدگی غیر طبیعی مخاط رکتوم یا تمام ضخامت دیواره این عضو از مقعد را افتادگی رکتوم می‌گویند. توده بیرون زده از مقعد که ممکن است لازم باشد با انگشت جا انداخته شده و این عارضه همچنین با یبوست، بی اختیاری مدفوع، دفع موکوس یا خون از رکتوم و … همراه است.

افتادگی یا پرولاپس رکتوم شامل دو نوع گفته شده در زیر است:

پرولاپس ناکامل: در صورتی که پرولاپس فقط مخاط را درگیر کرده باشد در کودکان و همچنین، بزرگسالان دیده می شود و با زور زدن بیش از اندازه، با یبوست و هموروئید همراه است.

پرولاپس کامل: تمام دیواره رکتوم و ساک صفاقی در برگیرنده آن را درگیر می کند و بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود که با ضعف لگن و عضلات مقعد همراه است. یبوست، بالا رفتن سن، زور زدن مزمن، فلج اسفنکتر، اختلالات عصبی مانند: مولتیپل اسکلروزیس، سیستیک فیبروزیس در کودکان همراه است.

بیشتربخوانید:

تنبلی روده علل و درمان

علل افتادگی رکتوم یا پرولاپس رکتوم چیست؟

افتادگی رکتوم در اثر ضعیف شدن عضلات کف لگن و رباط هایی که از راست روده حمایت می‌کنند ایجاد می‌شود. افتادگی رکتوم ممکن است به دلیل بالا رفتن سن، کاهش وزن، زور زدن طولانی مدت در حین اجابت مزاج، بارداری قبلی یا ترومای زایمان، زایمان های متعدد و … باشد. اغلب در زنان پرولاپس رکتوم با رکتوسل همراه است. افزون بر این، دلایل دیگری که موجب بروز افتادگی رکتوم می‌شود عبارتند از:

اسهال یا یبوست مزمن

سابقه طولانی مدت فشار هنگام دفع مدفوع

سابقه آسیب در ناحیه مقعد یا مفصل ران

مشکلات عصبی شامل بیماری نخاع یا قطع نخاع و …

علائم افتادگی رکتوم

شایع‌ترین علامت افتادگی رکتوم ترشحات مخاطی از مقعد یا خونریزی است. پرولاپس ممکن است به صورت برآمدگی مخاطی که معمولاً در هنگام زور زدن ایجاد می‌شود، مشاهده شود. پرولاپس رکتوم ممکن است باعث ایجاد احساس یبوست (اجابت مزاج انسدادی) یا تخلیه ناقص در هنگام اجابت مزاج شود.

تشخیص افتادگی رکتوم

تشخیص افتادگی رکتوم به صورت بالینی انجام می‌شود. روش های تشخیص آن به شرح زیر است:

معاینه افتادگی رکتوم

پرولاپس ممکن است هنگام زور زدن مشاهده شود که شدت آن از بیرون زدگی مخاط رکتوم تا پرولاپس بارز رکتوم متغیر است (اگر پرولاپس از 5 سانتی‌متر بزرگ‌تر باشد، پرولاپس کامل است)

بیشتربخوانید:

علل و کاربرد عکسبرداری کولون ترانزیت تایم

کولونوسکوپی

همه بیماران مبتلا به افتادگی رکتوم و علائم یبوست یا تخلیه ناقص نیاز به کولونوسکوپی کامل دارند تا احتمال وجود بیماری های روده بزرگ که می‌تواند منجر به این علائم شود بررسی شود.

پروکتوگرافی مدفوع

پروکتوگرافی مدفوع برای ثبت پرولاپس با ضخامت جزئی رکتوم که باعث اجابت مزاج انسدادی می‌شود، مفید است.

تصویربرداری

پروکتوسیگموئیدسکوپی، پروکتوگرافی هنگام دفع یا انمای باریوم. خوشبختانه دکتر سامان ستوده نیا یکی از پزشکان مطرح در زمینه ی تشخیص و درمان افتادگی رکتوم است.

درمان افتادگی رکتوم

درمان افتادگی رحم می‌تواند شامل روش‌های محافظه کارانه یا درمان های جراحی باشد.

محافظه کارانه شامل اصلاح رژیم غذایی است و استفاده از بعضی ملین‌ها که دفع کامل تری را بیمار بتواند داشته باشد، استفاده از روش مختلف  فیزیوتراپی کف لگن به منظور درمان بعضی از انواع  پرولاپس می‌توان استفاده کرد.

درمان های جراحی نیز به دو روش اعمال جراحی شکمی یا اعمال جراحی ناحیه نشیمن‌گاهی تقسیم می‌شوند اعمال شکمی مجموعاً نتایج بهتری دارند و اعمال ناحیه نشیمن‌گاهی معمولاً کم عارضه تر هستند عمل‌های جراحی می‌توانند بسته به این که عود بیماری، بروز بی اختیاری، سن بیمار، ابتلا به بیماری قلبی و عروقی و … می‌تواند در تصمیم گیری جراح برای انتخاب روش جراحی متفاوت باشد و در سال‌های اخیر که یکی از  درمان‌هایی که بیشتر استفاده می‌شود اعمال جراحی لاپاراسکوپی است که از طریق شکم به منظور اصلاح پرولاپس اورگان های لگنی انجام می‌شود.

جراحی باز افتادگی رکتوم

گزینه های جراحی باز شامل مواردی از طریق پرینه و از طریق شکم است.در جراحی پرینه، جراح به رکتوم از طریق مقعد وارد می‌شود و جراحی را انجام می دهد. این جراحی برشی در شکم ایجاد نمی‌‍کند و به ویژه برای افراد مسن و کسانی که دارای شرایط پزشکی خاص هستند که انجام این جراحی‌ها برای آن‌ها پر خطر باشد، مناسب است. روش‌های پرینه شامل مواردی است که فقط با پرولاپس با ضخامت جزئی سروکار دارند.

جراحی شکم شامل به حرکت درآوردن رکتوم و بلند کردن آن، با مش و اتصال آن ​​به برجستگی استخوانی لگن است. جراحی شکم برای پرولاپس رکتوم با لاپاراسکوپی با مزایای برش های کوچک و درد کمتر نسبت به جراحی باز سنتی انجام می‌شود. رکتوپکسی مش شکمی رباتیک به دلیل قرار دادن دست‌های رباتیک در داخل شکم، این مزیت را دارد که امکان دید بهتر و بخیه زدن دقیق تر را فراهم می‌کند.