به قلم : دکتر غلامرضا سیف ؛ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی
تحریریه زندگی آنلاین : کولون یا همان روده بزرگ بخشی از لوله گوارش و یا همان خم روده به شمار می رود. اصلی ترین وظیفه کولون جذب آب و املاح است. از نظر آناتومیکی کولون سیگموئید همان خم روده بوده که دنباله پس‌روده نزولی است و در حفره خاصره سمت چپ قرار دارد. روده در این قسمت متسع شده یا گسترش یافته است؛ زیرا مدفوع در این قسمت می ماند تا زمانی که از بدن دفع شود. طول کولون در حالت معمول ۴۰ سانتی متر است؛ اما این طول در افراد مختلف متفاوت است و امکان بیشتر و یا کمتر بودن آن وجود دارد. خونرسانی به این قسمت از بدن از طریق شاخه‌های سرخرگ مزانتریک فوقانی و تحتانی است، همچنین تخلیه خون از راه وریدهای مزانتریک فوقانی و تحتانی به ورید باب میباشد.
زمان عکسبرداری
غذا بعد از جویدن و بلعیدن، وارد معده می شود، جایی که با آنزیم های اسیدی مخلوط و هضم می شود. سپس بعد از خارج شدن از معده، از طریق روده کوچک فشرده می شود و مواد مغذی آن برای استفاده در بدن جذب می شود. در مرحله بعد غذا به روده بزرگ می رود و آب آن جذب می شود. هر آنچه توسط روده هضم و جذب نشده است با باکتری ها و سایر مواد زائد ترکیب شده و به مدفوع تبدیل می شود. مدفوع از طریق مقعد از بدن دفع می شود. مجموع زمانی که غذا از دهان و بوسیله دستگاه گوارش به مقعد می رود، زمان ترانزیت غذا در روده است. گاهی اوقات نیز، فقط زمانی که غذا برای عبور از روده بزرگ طی می کند اندازه گیری می شود. این زمان، ترانزیت کولون نامیده می شود. آزمایش ترانزیت روده، نوعی آزمون رادیوگرافی است که مدت زمان لازم برای عبور غذا از دستگاه گوارش را اندازه گیری می کند. روش متداول انجام این آزمون از طریق دهان (مصرف ماده خوراکی) است که بیشتر اوقات پس از آزمایش معده و اثنی عشر انجام می شود. زمان انتقال روده به نوع غذاهایی که خورده ایم و مقدار نوشیدنی که مصرف کرده ایم بستگی دارد. به عنوان مثال، افرادی که مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل می خورند نسبت به افرادی که بیشتر قند و نشاسته مصرف میکنند، ترانزیت روده طولانی تری دارند.
بیشتربخوانید:
تشخیص تنبلی تخمدان با سونوگرافی
علل انجام عکس کولون ترانزیت تایم
اگر چند ساعت بعد از خوردن غذا دچار درد شکم شوید، به طور مکرر اسهال داشته باشید، خونریزی از مقعد داشته باشید، کاهش وزن داشته باشید، دارای تعریق شبانه باشید و یا دچار تب عود کننده باشید، ممکن است دچار یکی از بیماری‌های روده شده باشید. دو مورد از شایعترین این بیماری ها بیماری کورون و سندرم روده تحریک پذیر میباشد.
کاربرد عکس کولون ترانزیت تایم
معمولاً مطالعه نمودن CTT موجب می شود تا پزشک بتواند روند طبیعی و یا کند کولون ها را تشخیص دهد. نکته قابل توجه در رابطه با این تست این است که در صورت انجام آن در سنین مختلف، حد نرمال ترانزیت متفاوت است. مهم ترین فایده این تست این است که می توان تشخیص داد آیا فرد به یبوست مزمن دچار است و یا فقط تعداد دفعات دفع آن کاهش پیدا کرده است. در صورتی که پس از بررسی CTT زمان ترانزیت طبیعی باشد، نیازی به ادامه بررسی نیست؛ زیرا این فرد دچار کاهش تعداد دفعات دفع شده است. همچنین در صورتی که فرد دچار حرکت کند کولون شده باشد. با انجام این تست می توان مشخص نمود که کدام قسمت منجر به کندی حرکت کولون شده است.
اقدامات قبل از عکس کولون ترانزیت تایم
این نوع رادیوگرافی نیاز به آمادگی خاصی ندارد و بیمار می بایست هر چند ساعت یک بار و بطور منظم و سر ساعت مشخص جهت انجام گرافیهای کنترل در بخش حضور داشته باشد. یک روز قبل از انجام آزمایش و در طول مدت آزمایش از خوردن روغن کرچک یا هر نوع ملین خودداری شود.
بیشتربخوانید:
همه چیز پیرامون سونوگرافی مقعدی
نحوه انجام عکس کولون ترانزیت تایم
برای انجام این تست معمولاً 60 مارکر رادیواپک (1 یا 2 میلی متری) به بیمار داده می شود. بیمار باید هر روز 10 مارکر را در ساعت مشخصی از روز به صورت متوالی در 6 روز میل نماید. سپس در روز هفتم (در همان ساعت خوردن مارکرها) یک کلیشه رادیوگرافی ساده شکم و لگن در حالت خوابیده از بیمار تهیه شود. هر کلیشه رادیوگرافی ساده شکم را به ۳ قسمت کولون راست چپ و رکتوسیگموید به روش زیر تقسیم میشود: یک خط از وسط مهره های (Spinous process) توراسیک و لومبار تا انتهای مهره پنجم کمری و بعد از Spinous process مهره پنجم تا Greater trochanter دو استخوان ران کشیده شود. محوطه شکم به سه قسمت کولون راست و چپ و رکتوسیگموئید یا OUTLET تقسیم میشود. و سپس CTT برای هر قسمت به وسیله فرمول زیر محاسبه میشود:
بطور طبیعی ترانزیت در هر قسمت برابر است با:
Right colon: 18 h
Left colon: 13 h
Recto sig: 20 h
Total: 34 h
عدد CTT برای هرکدام از قسمتهای کولون به صورت جداگانه محاسبه میشود سپس باهم جمع شده تا CTT total بدست آید. با این محاسبه زمان ترانزیت هر مارکر محاسبه میشود.
بیشتربخوانید:
آشنایی با دنیای سونوگرافی
