بسیاری از افراد در مقطعی از زندگی خود با مشکل سرد بودن پا مواجه می‌شوند. بعضی از علل بروز این مشکل موقتی و بی‌ضرر هستند، اما تعدادی از آن‌ها می‌توانند نشان‌دهنده‌ی یک بیماری جدی باشند.
در این مقاله علت سرد شدن پا را توضیح می‌دهیم و راه‌های مقابله با این مشکل را معرفی می‌کنیم.
علت سرد شدن پا چیست؟
سردی پا یکی از واکنش‌های طبیعی بدن به سرمای هوا است. هنگامی که بدن وارد یک محیط سرد می‌شود، عروق خونی در اندام‌ها از جمله دست‌ها و پاها منقبض می‌شوند. این امر باعث کاهش جریان خون در این نواحی می‌شود تا میزان گرمای خارج‌شده از بدن را کاهش دهد. با این حال، سرد بودن پا می‌تواند دلایل دیگری هم داشته باشد، از جمله:
۱. استرس یا اضطراب شدید
گاهی اوقات استرس یا اضطراب می‌تواند علت سرد شدن پا باشد. پمپاژ آدرنالین به داخل جریان خون یکی از پاسخ‌های طبیعی بدن به استرس است. آدرنالین باعث انقباض عروق خونی در اندام‌ها می‌شود و جریان خون را در پاها کاهش می‌دهد. هدف از این کار ذخیره کردن انرژی است تا بدن بتواند برای هر گونه آسیب که ممکن است در اثر شرایط پراسترس رخ دهد آماده باشد.
دنیای مدرن مملو از عوامل استرس‌زا است، اما تعداد زیادی از آن‌ها تاثیر فوری روی بدن ندارند؛ بنابراین اگر واکنش‌های محافظتی به‌طور مداوم باعث سرد شدن دست و پا شوند، ممکن است ضرر آن‌ها از سودی که دارند بیشتر باشد. در این موارد، کاهش استرس و تنش می‌تواند به کنترل علائم آزاردهنده کمک کند.
بیشتربخوانید:
چه کنیم تا پاهایمان همیشه سرد نباشد؟
۲. گردش خون ضعیف
مشکلات گردش خون یکی از شایع‌ترین دلایل سرد شدن پا هستند. افراد مبتلا به گردش خون ضعیف اغلب برای رساندن خون کافی و گرم به اندام‌های خود دچار مشکل می‌شوند و احتمالا از سردی دست و پا شکایت دارند. بی‌حسی، گزگز و درد از سایر علائم گردش خون ضعیف هستند.
گردش خون ضعیف می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. زندگی کم‌تحرک یا نشستن پشت میز برای مدت طولانی ممکن است گردش خون را در پاها کاهش دهد و باعث سرد شدن آن‌ها شود. سیگار کشیدن هم می‌تواند رسیدن خون به نواحی مختلف بدن را دشوارتر کند، بنابراین افراد سیگاری احتمالا بیشتر از دیگران با مشکل سرد بودن پاها مواجه می‌شوند.
در بعضی موارد، کلسترول بالا علت سرد شدن پا است. چون این ماده باعث تشکیل پلاک داخل عروق می‌شود و گردش خون را در پاها کاهش می‌دهد. علاوه بر این، بعضی از بیماری‌های قلبی هم می‌توانند با سرد بودن پاها در ارتباط باشند.
درمان این مشکلات زمینه‌ای برای جلوگیری از عوارض ناشی از گردش خون ضعیف بسیار مهم است. به‌عنوان مثال، از آنجا که گردش خون ضعیف می‌تواند در بهبود زخم اختلال ایجاد کند، ممکن است در بعضی موارد به عفونت شدید مانند قانقاریا منجر شود.
۳. کم‌خونی
کم‌خونی متوسط تا شدید یکی از دلایل سردی پا است. در کم‌خونی، تعداد گلبول‌های قرمز خون یا سطح هموگلوبین (پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز که اکسیژن را حمل می‌کند) پایین است. شواهد نشان می‌دهد که کم‌خونی می‌تواند باعث خستگی مفرط، مشکلات تنفسی، سردرد، سرگیجه و سردی پاها و دست‌ها شود.
فقر آهن شایع‌ترین دلیل کم‌خونی است. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که بدن شما آهن کافی برای ساخت هموگلوبین و گلبول قرمز ندارد. این نوع کم‌خونی معمولا به تغییر رژیم غذایی و مصرف مکمل خوراکی آهن به‌خوبی پاسخ می‌دهد، اما گاهی اوقات ممکن است به آهن تزریقی نیاز باشد.
کم‌خونی دلایل دیگری هم دارد، از جمله: بیماری‌های مزمن مانند سرطان، کمبود فولات (ویتامین B۹) و ویتامین B۱۲ و از دست دادن خون. خوشبختانه، با آزمایش خون می‌توان به‌راحتی علت کم‌خونی را شناسایی کرد.
بیشتربخوانید:
علل و درمان سردی دست و پا
۴. دیابت
افراد مبتلا به دیابت ممکن است در معرض خطر ابتلا به مشکلات گردش خون مانند سردی پاها یا دست‌ها باشند. بالا بودن قند خون برای مدت طولانی می‌تواند به باریک شدن عروق و کاهش خون‌رسانی به بافت‌ها منجر شود که این ممکن است علت سرد شدن پا باشد.
در بعضی از افراد، دیابت باعث نوروپاتی محیطی می‌شود که یک نوع آسیب عصبی است. آسیب عصبی ناشی از دیابت معمولا در افرادی اتفاق می‌افتد که بیماری آن‌ها به‌خوبی کنترل نشده است. از سایر علائم آسیب عصبی می‌توان به احساس سوزن سوزن شدن و بی‌حسی پاها اشاره کرد که ممکن است در شب بدتر شوند.
۵. اختلالات عصبی
علاوه بر نوروپاتی دیابتی، سایر اختلالات عصبی هم ممکن است در سرد شدن پاها نقش داشته باشند. آسیب عصبی می‌تواند در اثر ضربه یا جراحت مانند سرمازدگی شدید یا به‌دلیل یک بیماری زمینه‌ای از جمله بیماری کبدی، بیماری کلیوی یا عفونت رخ دهد. معمولا اختلالات عصبی با علائم دیگری مثل بی‌حسی و گزگز همراه هستند.
۶. کم‌کاری تیروئید
کم‌کاری تیروئید یک بیماری شایع است که در مبتلایان به آن تولید هورمون تیروئید کاهش می‌یابد. کاهش هورمون تیروئید روی متابولیسم که در تنظیم گردش خون، ضربان قلب و دمای بدن نقش دارد، تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل، افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید اغلب نسبت به سرما حساس هستند. همچنین ممکن است علائم دیگری مانند خستگی، یبوست، افزایش وزن و مشکلات حافظه را تجربه کنند.
بیماری‌های خودایمنی و اختلالات غده‌ی هیپوفیز در ابتلا به کم‌کاری تیروئید نقش دارند. این بیماری با اندازه‌گیری هورمون محرک تیروئید (TSH) در خون تشخیص داده می‌شود. درمان معمولا شامل مصرف دارو‌هایی است که سطح هورمون تیروئید را در خون افزایش می‌دهد.
۷. بیماری رینود
پدیده‌ی رینود یا بیماری رینود (Raynaud’s disease) مشکلی است که در پاسخ به محرک‌هایی مانند سرما یا استرس باعث تغییر رنگ اندام‌ها می‌شود. در پاها، علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- تغییر رنگ انگشت‌های پا به سفید، آبی یا قرمز
- درد و احساس سوزن سوزن شدن
- بی‌حسی
- احساس سرما
این علائم معمولا به‌طور مکرر ظاهر می‌شوند و از بین می‌روند. گاهی اوقات پدیده‌ی رینود نشانه‌ی بیماری دیگری مانند روماتیسم است. از سایر عوامل مرتبط با رینود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آترواسکلروز (تصلب شرایین)
- اختلالات خونی
- بیماری بورگر (لتهاب عروق خونی کوچک و متوسط در دست و پا)
- سندرم شوگرن (یک بیماری خودایمنی که باعث درد مفاصل، خشکی دهان، خشکی چشم و سایر علائم می‌شود)
- بیماری تیروئید
- پرفشاری خون ریوی (افزایش فشار خون در شریان ریوی که می‌تواند به نارسایی قلبی منجر شود)
- مصرف بعضی از دارو‌ها مثل دارو‌های ضدبارداری، دارو‌های ضدآلرژی بدون نسخه و دارو‌های حاوی ارگوتامین (دارو‌های میگرن)
اگر علائم بیماری رینود را در انگشت‌های دست یا پا تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید تا علت بروز آن مشخص شود. اجتناب از محرک‌ها می‌تواند به پیشگیری از علائم رینود کمک کند، اما در بعضی شرایط ممکن است به دارو نیاز داشته باشید.
کدام درمان‌های خانگی برای رفع سردی پا موثر هستند؟
همکاری با پزشک برای تشخیص هر گونه علت زمینه‌ای سردی پا بهترین کاری است که باید برای پیشگیری از بروز این مشکل انجام دهید. با این حال، بعضی از درمان‌های خانگی می‌توانند به گرم کردن پاها و کاهش مشکلات شما کمک کنند. این راهکار‌ها عبارتند از:
حرکت کردن: حرکت کردن منظم، برای مثال ایستادن در فواصل زمانی مشخص، ممکن است به درمان سردی پا کمک کند. چرا که خون را در پاها به جریان درمی‌آورد و باعث گرم شدن بدن می‌شود. افرادی که به‌دلیل شغل خود سبک زندگی کم‌تحرکی دارند احتمالا از این راهکار سود می‌برند.
پوشیدن جوراب و دمپایی: استفاده از جوراب‌های گرم یا دمپایی روفرشی برای افرادی که از سردی پا رنج می‌برند مهم است، به‌خصوص اگر کف خانه به اندازه‌ی کافی گرم نباشد.
شستن پاها: یکی از سریع‌ترین راه‌ی حل‌ها این است که پا‌های خود را در آب گرم قرار دهید. وان یا لگن را با آب گرم پر کنید و پاهایتان را به‌مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه داخل آن بگذارید. افراد مبتلا به آسیب عصبی ناشی از دیابت نباید از آب داغ برای گرم کردن پا‌های خود استفاده کنند، چرا که ممکن است قادر به تشخیص دمای آب نباشد و به همین دلیل به‌طور تصادفی دچار سوختگی شوند.
پد حرارتی یا بطری آب گرم: کسانی که به دلیل سرد شدن کف پا برای خوابیدن دچار مشکل می‌شوند، می‌توانند هنگام خواب یک پد حرارتی یا بطری آب گرم را اطراف پا‌های خود قرار دهند. پد‌های حرارتی همچنین برای تسکین درد عضلانی ناشی از ایستادن طولانی‌مدت گزینه‌ی مناسبی هستند.
