زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

گفتگو: رضا حسینمردی

تحریریه زندگی آنلاین : محمدعلی صحراییان، متخصص مغز و اعصاب، فلوشیپ ام.اس از سوئیس و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران  در ۲۷ بهمن‌ماه ۱۳۵۰ در شهرستان جهرم استان فارس متولد شد.

  دوران کودکی تا دبیرستان را در این شهرستان پشت سرگذشت. پس از موفقیت در کنکور و پذیرش در رشته پزشکی درنهایت سال ۱۳۶۹ دانش‌آموخته پزشکی عمومی دانشگاه علوم پزشکی شیراز شد. پس از شرکت در آزمون تخصص، دوران دستیاری تخصص رشته مغز و اعصاب را با رتبه اول برد تخصص در سال ۱۳۸۱ در دانشگاه علوم پزشکی تهران پشت سرگذشت. چندی بعد برای گذراندن دوره فلوشیپ ام.اس به دانشگاه به ازل سوئیس در سال1384 رفت و سپس به ایران بازگشت.

 وی در برخی از خاطرات خود می‌گوید: مادرم خانه‌دار و پدرم مغازه‌دار بود. دوره ابتدایی به مدرسهٔ پیروزی و راهنمایی به مدرسهٔ شرف و فردوسی و مقطع دبیرستان به مدرسهٔ خواجه نصیر جهرم می‌رفتم. جزو شاگردان خوب بودم و در سال سوم متوسطه از رشتهٔ ریاضی به رشتهٔ تجربی تغییر رشته دادم.سال ۱۳۶۹ در دانشگاه علوم پزشکی شیراز قبول شدم و پزشکی عمومی را در دانشگاه علوم پزشکی شیراز گذراندم.

بیشتربخوانید:

درمان های امید بخش برای بیماری‌ام.اس ( قسمت اول )

 شما در میان یک درصد دانشمندان دنیا قرار گرفتید،  چه حسی دارید؟

چند سال پیش خیلی اتفاقی یکی از همکارانم در معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت به من پیام داد. من نمی‌دانستم تبریک به خاطر چیست و فرصتی برای پیگیری آن نداشتم ولی بعد از مدتی روی سایت دانشگاه اسم خودم را دیدم. واقعیت این است که خوشحال شدم اما به‌صورت اختصاصی برای آن تلاش نکرده بودم. من احساس کردم حالا وظیفهٔ سنگین‌تری دارم و طبیعی است که تلاش بیشتری لازم است تا بتوان راه را ادامه داد.

چگونه با بیماران خود رفتار می‌کنید تا  بیماری مزمن خود را بپذیرند؟

وقتی بیماری دچار بیماری‌های مزمن می‌شود فازهای مختلفی را طی می‌کند. در اولین مرحله بیمار وارد دوران انکار می‌شود و بعدازآن هم دچار پرخاش می‌شود، فاز سوم افسردگی است و فاز چهارم پذیرش است؛ هنر کسانی که با بیماری‌های مزمن کار می‌کنند این است که باید با آرامش این مسیر را با بیمار طی کنند و هر چه فاز انکار تا پذیرش سریع‌تر طی شود بیمار آرامش بیشتری دارد اما گاهی بیمار سال‌ها در فاز انکار یا خشم می‌ماند و نه‌تنها خود را بلکه خانواده را نیز دچار دردسر می‌کنند، اینکه طی این مسیر پزشک آرامش داشته باشد بسیار مهم است.
در همه مقاطع رشته پزشکی عمومی و تخصص باید این باور وجود داشته باشد که بیمار محور همهٔ چیزاست و محور آموزش و پژوهش ما هم بیمار است و کاری که به بیمار و انسان کمک کند ارزشمند است. به نظر من این بیمار محوری و مؤثر بودن برای بیماران کمک‌کننده است، ما در رشتهٔ خود با بیمارانی مواجه می‌شویم که نمی‌توانیم به‌صورت جدی به آن‌ها کمک کنیم اما سعی می‌کنیم حس مثبتی به او منتقل کنیم و پیگیری و مراقبت خوبی داشته باشیم. ما باید باور کنیم بیمار مهم‌ترین فرد جامعهٔ گروه پزشکی است و فراموش نکنیم حتی ارتزاق زندگی ما باوجود بیماران است و کل پزشکی به خاطر بیمار و کمک به او ایجادشده است.

 بیشتربخوانید:

کنترل ام‌اس با تغذیه

درمان "ام‌اس" با راهکارهای طب سنتی

در خصوص زندگی مشترک خود بگویید. همسرتان در چه رشته‌ای تحصیل‌کرده‌ و چند فرزند دارید؟

من در سال ۱۳۷۵ در ۲۵ سالگی ازدواج کردم، همسرم همکلاسی من در دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود. زمانی که من رزیدنتی را در تهران شروع کردم همسرم در شیراز مشغول به کار بود و ما دوران سختی را می‌گذراندیم چون هر دو هفته یک‌بار همدیگر را می‌دیدیم. همسر من پزشک عمومی است. اولین فرزند ما در آبان ۱۳۸۲ متولد شد که‌امیرحسین نام دارد و دومین فرزند ما به نام امیرعلی در سال ۱۳۸۷ متولد شد.  یکی از شانس‌های بزرگ زندگی من همسرم بود که در همهٔ سختی‌ها همراه من بود. دوران گذراندن فلوشیپ در سوئیس، توان مالی زیادی نداشتیم و  باصرفه جویی زندگی می‌کردیم. خوشبختانه همسرم همیشه همراه من بوده است و اگر من در کار موفق شده‌ام به این دلیل بوده است که خیالم از خانه راحت بوده است . بدین ترتیب بار بزرگی بر دوش همسرم بوده است که از ایشان سپاسگزارم.

 

ام.اس بیماری مزمن و طاقت‌فرسا

مولتیپل اسکلروزیس یا در اصطلاح ام.اس نوعی بیماری مزمن است که شاید بشر از سال‌ها پیش درگیر آن بوده ولی در قرن نوزدهم برای نخستین بار توسط فردی به نام" جین مارتین شار کو" پدر علم نورولوژی در بیمارستان "سالپتریه" فرانسه توضیح داده می‌شود. وی پایه‌گذار رشته بیماری‌های مغز و اعصاب است و یکی از بیماری‌هایی که  توصیف می‌کند بیماری‌ام.اس است.

علت دقیق به وجود آمدن بیماری‌ام.اس مشخص نیست ولی به نظر می‌رسد که یکسری از فاکتورهای محیطی و ژنتیک دست‌به‌دست هم می‌دهد تا بیماری به وجود آید. در خصوص عوامل و فاکتورهای ژنتیکی، یکسری از ژن‌های بخصوصی شناسایی‌شده که وجود آن در برخی افراد باعث می‌شود به‌طور احتمالی به این بیماری مبتلا شوند.

بیشتربخوانید:

در چه سنی ام اس سراغمان می‌آید؟ + ۵ علائم اولیه

تأثیر عوامل محیطی در کنار ژنتیک

برخی تصور می‌کنند که چون بیماری جنبه‌های ژنتیکی دارد پس ارثی است. ژن‌ها در تمام فرایندهایی که ممکن است ما دچار آن شویم نقش دارند. به‌عنوان‌مثال امکان دارد یک فرد به کرونا یا ویروس کووید مقاوم و مصون باشد، ولی یک نفر دیگر خیلی سریع مبتلا شود و در پی عوارض آن حتی فوت کند؛ مثلاً در مورد بیماری سل نیز به همین شکل در یک جمع ممکن است تعدادی افراد خاص به "سل" مبتلا شوند وعده‌ای مصون بمانند؛ این رخداد به ژن‌هایی که در سیستم ایمنی وجود دارد بازمی‌گردد.

نقش ژن بسیار مهم است ولی در کنار آن باید علل و فاکتورهای محیطی نیز وجود داشته باشد.

از دهه پنجاه و شصت میلادی مطالعات فراوانی پیرامون فاکتورهای محیطی مؤثر در بروز این بیماری صورت گرفته ولی تاکنون عاملی که به‌طور قطعی در بروز و یا تشدید بیماری نقش داشته باشد هنوز مشخص نشده است.

اما آنچه مهم است و در سال‌های اخیر روی آن تأکید می‌شود نقش بارز ویروسی به نام "اپشتین بار" یا به‌طور مخفف (ای.بی.وی) است.

پژوهش‌هایی درمجموعه‌های گسترده انجام شد و نتیجه نشان داد افرادی که به ام.اس مبتلا شده‌اند در طور زندگی خود به این ویروس مبتلا شده‌اند. این ویروس شایع است و خیلی‌ها به آن مبتلا می‌شوند به‌گونه‌ای که در برخی جوامع حتی حدود نود درصد شیوع ابتلا دارد اما نکته مهم اینکه همه این افراد به بیماری‌ام.اس مبتلا نمی‌شوند. اینکه چگونه ابتلا و آلودگی به این ویروس در بروز ام.اس نقش دارد به‌عنوان یک عامل تحریک‌کننده مطرح است ولی اینکه بگوییم به‌تنهایی این ویروس قادر به ابتلا افراد به ام.اس خواهد بود، هنوز جای پرسش‌های فراوانی وجود دارد.

همچنین کمبود ویتامین دی یکی از فاکتورهای مهم است که پایین بودن میزان این ویتامین در بدن به‌عنوان یکی از فاکتورهای خطر ابتلا به ام.اس شناخته‌شده است.

تهدیدی به نام استعمال دخانیات و قلیان

یکی دیگر از فاکتورهای خطرساز و دارای نقش در بروز بیماری‌ام.اس، مصرف سیگار و دخانیات است؛ بخصوص اینکه افراد در سنین جوانی و نوجوانی در معرض مواد دخانی قرار بگیرند. دخانیات شانس ابتلا را بالا می‌برد و طبق بررسی‌ها اگر در یک جامعه سیگار و دخانیات را حذف کنیم شانس ابتلا به ام.اس خیلی کم می‌شود ولی نمی‌توان گفت صفر خواهد شد.

نکته مهم اینکه مصرف سیگار توسط مبتلایان ام.اس روند بیماری را تشدید می‌کند. مهم‌ترین توصیه ما به بیماران قطع مصرف سیگار و دخانیات همچنین فاصله گرفتن از مصرف‌کنندگان مواد دخانی است. سایر محصولات دخانی مثل قلیان نیز بر اساس مطالعاتی که در ایران انجام داده‌ایم شانس بروز ام.اس را نیز افزایش خواهد داد. البته نتایج این یافته به مجامع علمی دنیا نیز ارائه‌شده است.

بررسی‌ها نشان داده است ،خانم‌هایی که شوهرانشان سیگاری بودند در معرض بدتر شدن بیماری قرارگرفته‌اند؛ ولی تا الان مطالعه‌ای که ثابت کند قرار گرفتن در معرض افراد سیگاری شانس بروز بیماری را بالا می‌برد یا خیر انجام‌نشده است.

یکی دیگر از عوامل محیطی و خطرساز در ابتلا به بیماری‌ام.اس، چاقی دوران نوجوانی است.

البته انواع اقسام تغذیه‌ها و مصرف برخی مواد غذایی هم به‌عنوان عوامل خطرساز دیگر در بروز این بیماری مطرح‌شده است ولی هیچ‌کدام به‌اندازه عواملی که در ابتدا بیان شد تأثیر جدی و پررنگ ندارند.

مطالعه روی حدود هشتاد عامل خطرساز در بروز بیماری‌ام.اس توسط محققان نقاط مختلف دنیا انجام و شناسایی‌شده است که برخی اثرگذار است ولی در برخی جوامع دیگر بی‌اثر شناخته‌شده است.

هجوم سیستم ایمنی علیه سیستم اعصاب مرکزی

عوامل خطرساز محیطی در کنار یک ژن خا فرد را مستعد ابتلا به ام.اس می‌کند. این اتفاق یا در اصطلاح آبشار حملات بیماری‌ام.اس از سیستم ایمنی آغاز می‌شود. بدین ترتیب سیستم ایمنی از کنترل خارج می‌شود و اصطلاحاً خود ایمنی شده و خودزنی می‌کند. سیستم ایمنی برای دفاع از بدن است ولی برخی اوقات از کنترل طبیعی خارج‌شده و بدین ترتیب بدن مورد هجوم همین سیستم ایمنی قرار خواهد گرفت.

اگر سیستم ایمنی به مغز و نخاع حمله کند باعث التهاب این ناحیه می‌شود.  غلاف "میلین" روی سلول‌های عصبی موجب ده برابر شدن سرعت ارسال پیام‌های عصبی می‌شود ولی چنانچه سیسم ایمنی به سیستم اعصاب مرکزی  شامل سلول‌های عصبی مغز و نخاع حمله کند، حاصل این التهاب به‌گونه‌ای است که غلاف "میلین" بر روی سلول‌های عصبی را دستخوش التهاب کرده و سرعت انتقال پیام‌های عصبی پایین خواهد آمد. بدین شکل فرد با علائم مختلفی مواجه خواهد شد.

علائم بیمار ام.اس به اینکه کدام ناحیه از سیستم اعصاب مرکزی را درگیر کرده باشد متفاوت است.

مثلاً اگر عصب چشم درگیر شده باشد و این التهاب در ناحیه عصب چشم باشد، خانم یا آقا صبح که از خواب بیدار می‌شود احساس می‌کند یک‌چشم او "تار" می‌بیند و یا پرده‌ای کدر جلوی چشم او را گرفته یا در یک فضای غبارآلود نگاه می‌کند! معمولاً این‌گونه حملات یک‌چشمی است  و چشم دیگر مشکلی ندارد.

بیمار تصور می‌کند اشک در چشم دارد و پس از مراجعه و معاینات چشم‌پزشکی مشخص می‌شود که مشکل اصلی از چشم نیست و باید به متخصص مغز و اعصاب ارجاع شود.

اگر حمله سیسم ایمنی در ناحیه نخاع رخ‌داده باشد، احتمالاً فرد دچار ضعف اندام‌های تحتانی شده و قدرت حرکتی خود را از دست می‌دهد. اختلال ادرار و مدفوع پیدا می‌کند، تکرر ادرار اتفاق می‌افتد. اختلالات تعادلی از علائم مربوط به درگیر شدن مخچه یا مسیرهای مخچه‌ای است. بدین ترتیب فرد عدم تعادل پیدا می‌کند. اختلالات شناختی ، اختلالات حافظه نیز درزمینهٔ بیماری‌ام. اس امکان به وجود آمدن دارند.گاهی افراد مبتلابه ام.اس، یک یا مجموعه‌ای از این علائم را با درجات مختلف دارند.

ام.اس بیماری جوانان جامعه

ازنظر اپیدمیولوژی بیماری‌ام.اس، بیماری جوانان است چون به‌طور شایع سنین بیست‌تا چهل سال را درگیر می‌کند و در این میان خانم‌ها نسبت به آقایان شیوع ابتلا بیشتری دارند و در هر کشور و منطقه این درصد متفاوت است. البته این بیماری در سنین دیگر هم گزارش‌شده است به‌گونه‌ای که  کودک بیمار دو سال و نیمه یا بیمار هفتادساله هم داشتیم.

بر اساس گزارش‌ها در عمده مناطق دنیا شیوع این بیماری رو به افزایش است. در منطقه خاورمیانه و کشورهای اطراف نیز این بیماری رو به افزایش است. در کشور ایران بیماری‌ام. اس طی دو و سه دهه اخیر رو به افزایش بوده است.  این بیماری در همه نقاط دنیا رو به افزایش است . نکته س دیگر اینکه وقتی یک فرد درگیر می‌شود، تقریباً تا پایان عمر بیماری ادامه دارد و اینکه بگوییم بیمار از درمان‌ها به‌طور کامل بی‌نیاز می‌شود، این‌طور نیست.

آمار بالای مبتلایان به ام.اس در ایران

اکنون حدود نود هزار بیمار مبتلابه ام.اس در کشور داریم و پیش‌بینی می‌شود که این روند رو به افزایش است. سالانه بین هفت‌تا ده هزار بیمار جدید افزوده می‌شود و بر این اساس ایران یکی از مناطق با شیوع بالا در دنیاست.

گفته می‌شود که اگر در یک منطقه از دنیا سی مورد در هر یک‌صد هزار نفر  به بیماری‌ام.اس مبتلا باشند، یعنی شیوع بالایی وجود دارد. با احتساب اینکه ایران تعداد یک‌صد و پنجاه نفر در هر یک‌صد هزار نفر جمعیت، بیمار مبتلابه ام. اس دارد پس ایران رقم بالایی از شیوع ام.اس در دنیا را به خود اختصاص داده است.

در نقاط مختلف میزان ابتلا متفاوت است به‌گونه‌ای که بررسی‌ها حاکی است میزان ابتلا به این بیماری در شهرهای بزرگ بیشتر از روستاها و شهرهای کوچک‌تر است. این نیز به دلایل مختلف ارتباط دارد که از عوامل خطرساز گرفته تا توانایی مراجعه به پزشک، آلودگی‌ها، زندگی شهری و مدرنیته... میزان بیماری‌های خود ایمنی ازجمله ام.اس بیشتر است.

در ایران‌شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، تبریز شیوع بالاتری از ابتلا را نسبت به شهرهای دیگر دارند.

در کل دنیا بیشترین میزان شیوع در آمریکای شمالی و اروپای غربی است. کمترین میزان شیوع در کشورهای آفریقایی و به‌ویژه کشوهای نزدیک به خط استوا است.

ابزارهای تشخیصی، کارآمد است

ازنظر تشخیصی، معاینات بالینی دقیق و گرفتن شرح‌حال از بیماران خط مقدم محسوب می‌شود و در کنار آن انجام (ام.آر.آی)  نیز کمک می‌کند.  تصویربرداری مغزی به‌وسیله  ام.آر.آی، نقاط التهابی و نواحی که سیستم ایمنی به آن حمله کرده است را به شکل "پلاک" و لکه‌های سفیدرنگ به پزشک متخصص نشان می‌دهد. این پلاک‌ها اگر شکل و ترکیب مشخصی داشته باشند در زمره پلاک‌های مربوط به ابتلا ام.اس محسوب می‌شوند. البته تنها علت وجود این لکه‌های سفید در مغز ام.اس نیست و با دیدن تعدادی از این لکه‌های سفید نمی‌توان گفت که فرد مبتلابه ام.اس شده است.

نکته مهم دیگر  اینکه برای اطمینان از ابتلا قطعی باید تشخیص‌های افتراقی ر ا نیز انجام داده باشیم.

بنابراین از ام. آر.آی به‌عنوان ابزار مهم و دقیق تشخیص نهایی کمک می‌گیریم. در برخی موارد ممکن است که از مایع مغزی نخاعی نیز نمونه‌برداری شود ولی به مدد ام.آر.آی تقریباً می‌توان دقیق به بروز این عارضه پی برد.

ام.اس غیرقابل‌پیش‌بینی، ولی قابل‌کنترل است

در مورد پیش‌آگهی و پروگنوز یا در اصطلاح روند بیماری باید گفت که بیماری‌ام. اس قبل از اینکه بیماری بدی محسوب شود باید گفت که بیماری غیرقابل‌پیش‌بینی است؛ این بیماری در یک فرد با فرد دیگر متفاوت است. کنترل بیماری با دارو مهم‌ترین اولویت است ولی گاهی باوجود همه تلاش‌ها و داروهای مختلف این امکان وجود دارد که بیماری کنترل نشود.

اتفاق مهمی که در دنیا رخ‌داده است اینکه طی دو دهه اخیر داروهای کنترل‌کننده بیماری‌ام.اس خوشبختانه قدرت بیشتری پیداکرده‌اند و از داروهایی با توانایی اثر سی تا چهل درصد، امروزه به داروهایی رسیده‌ایم که هفتادتا هشتاد درصد مانع از بروز حملات می‌شوند و طی یک سال از بروز حملات و تکرار آن پیشگیری می‌کنند.

زمانی که به پرونده بیماران قدیمی مربوط به سال‌های تا پیش از دو هزار میلادی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که بسیاری از بیماران آن سال‌ها نیازمند عصا می‌شدند. طبق مطالعه‌ای که در ایتالیا انجام‌شده است به مدد داروهای پرقدرت و سیستم‌های تشخیصی و درمانی سریع، طی دهه‌های اخیر باید گفت که تنها هفده درصد بیماران نیازمند عصا و کمک می‌شوند که این عددی بسیار خوب و امیدبخش است.

تغییر شیوه زندگی مهم‌ترین اصل در مسیر درمان ام.اس

مهم‌ترین نکته در کنار تجویز به‌موقع داروها، تغییر مناسب در شیوه زندگی و تغذیه است.

به نظر می‌رسد که این بیماری به استرس خیلی زیاد وابستگی دارد و حملات بیماری به دنبال استرس، تنش‌ها ، نگرانی‌ها و اضطراب افزایش بیشتری پیداکرده و باعث تشدید حملات می‌شود.

ورزش و تحرکات روزمره نقش بسیار خوبی در کنترل بیماری دارد به‌گونه‌ای که صدها مطالعه این موضوع را تأکید و تأیید کرده است.

خیلی اوقات به بیماران میگویم که اگر حال خوبی دارید به مدد ورزش است وگرنه داروها، خیلی قوی نیست. ورزش در کنار داروی مناسب می‌تواند روند بیماری را کند و یا متوقف کند.

تغذیه مناسب شامل کاهش مصرف مواد غذایی پرچرب و افزایش مصرف غذاهای پر فیبر، سبزیجات و میوه‌جات است که در کنار آن بر کاهش مصرف نمک نیز تأکید می‌شود.

در مورد درمان‌های دارویی در بیماری‌ام.اس سه هدف اصلی وجود دارد؛ یکی اینکه اگر فردی دچار حمله‌ام.اس شده است با دارو وی را از این حالت خارج کنیم. مثلاً بیماری که دچار تاری دید، ضعف اندام، اختلال درحرکت شده است باید در اولین فرصت از این حمله خارج شود. بدین ترتیب از دوزهای بالای کورتن و در صورت عدم پاسخ‌دهی مناسب از تعویض پلاسمای خون بهره می‌گیریم.

اما برای اینکه جلوی حمله‌های بعدی را بگیریم پس از تشخیص قطعی و دقیق بیماری‌ام.اس بر اساس تعداد و نوع و شدت حملات، جنسیت بیمار، میزان و موقعیت پلاک‌های مغزی و عصبی می‌توان داروی مناسب بیمار را انتخاب کرد.

خوشبختانه طی بیست سال اخیر تحولات خوبی در تولید داروها به وقوع پیوسته است؛ اگر بیست سال پیش را بررسی کنیم شاید فقط سه داروی اصلی وجود داشت.الان این تعداد به بیست داروی جدید و متنوع رسیده است که تأییدیه جهانی نیز دارد. پزشک متخصص بر اساس نوع و شدت بیماری، داروی بیمار را انتخاب می‌کند.

داروها تنظیم‌کننده و تعدیل‌کننده سیستم ایمنی بدن بیمار است. هرکدام خوبی‌ها و بدی‌های خاص خود رادارند. ما نمی‌توانیم برای فرد بیماری که‌ام.اس شدید دارد از یک داروی تنظیم‌کننده سیستم ایمنی استفاده کنیم بلکه باید از داروی سرکوب‌کننده آن استفاده کرد.

داروها انواع مختلف دارند. یکدست اینترفرون ها هستند برخی  به‌طور هفته‌ای یک‌بار یا سه مرتبه تجویز می‌شوند. دارویی به نام "گلاتیرامر استات"  هفته‌ای سه مرتبه تزریق می‌شود.

داروهای دیگر به‌صورت تزریق وریدی به شکل اینفیوژن، به‌طور ماهیانه یا شش ماه یک‌بار تزریق می‌شوند که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند تا سیستم ایمنی حمله خود ایمنی نکند.

درنهایت داروهایی در شکل قرص وجود دارد که سیستم ایمنی راکمی ضعیف می‌کند تا از حمله آن به بدن جلوگیری کند.

 افق روشنی در درمان وجود دارد

خوشبختانه درمجموع افق روشنی درزمینهٔ درمان‌ها وجود دارد به‌گونه‌ای که بیست سال پیش‌درمان‌ها تا حدود سی درصد تأثیر داشت ولی اکنون به بیش از هفتاد درصد اثربخشی رسیده است.

برای آینده کارهای بسیار زیادی جهت بیماران ام.اس در حال انجام است که برخی در مراحل تحقیقاتی است؛ برخی هنوز تأییدیه سازمان غذا و دارو (اف.دی.ای) را نگرفته است.

کاربر روی ایمونوتراپی یا در اصطلاح درمان‌های ایمونولوژیک که سیستم ایمنی را در برابر حملات مجبور به تحمل می‌کنند در حال پیگیری و انجام است.

پیرامون کاربرد سلول‌های بنیادی در درمان ام.اس هنوز در مراحل تحقیقات و گرفتن تأییدیه‌های لازم هستیم. فقط در برخی مراکز دنیا روی برخی از بیماران که به هیچ دارویی پاسخ مثبت نداده‌اند طی شرایط خاص سلول‌های بنیادین تجویز می‌شود.

داروهایی که بتواند ناتوانی‌ها را بازگرداند، عمده تولیدات دارویی در دنیاست. بالغ‌بر دو هزار و پانصد گروه تحقیقاتی پیرامون بیماری‌ام.اس در دنیا مشغول تلاش هستند. زمینه‌های مختلف بیماری‌ام.اس به‌عنوان یک بیماری مهم در دنیا توجه شده است. چیزی که بیماری را مهم کرده این است که هدف اصلی مبتلایان این بیماری گروه‌های سنی جوانان است. وقتی نوعی بیماری جوانان جامعه  را درگیر می‌کند، بی‌شک همه نگاه‌ها را به خود معطوف می‌کند و سعی می‌شود تا حد ممکن آن را کنترل کرد.

انجمن ام.اس ایران عضو فدراسیون جهانی‌ام.اس

انجمن ام.اس ایران چهل و دومین عضو فدراسیون ام.اس جهانی(ام.اس.آی.اف) است. دفتر این فدراسیون در لندن است و انجمن ام.اس کشورهای مختلف دنیا اعضا آن را تشکیل می‌دهند که کارهای تحقیقاتی خود را درزمینهٔ های علمی و فعالیت‌های اجتماعی متمرکز کرده‌اند. یک روز در ماه هرسال به‌عنوان روز جهانی‌ام.اس در نظر گرفته‌شده است و در تمام نقاط دنیا مراسم‌هایی برگزار می‌شود. همچنین گرفتن بودجه و اعتبار برای کارهای علمی و پژوهشی و کمک به بیماران نیز انجام می‌شود. هماهنگ کردن تحقیقات در تمام دنیا و ارائه راهکارهای درمانی بخش دیگری از فعالیت‌های فدراسیون جهانی را به خود اختصاص داده است. مثلاً در زمان اپیدمی کووید، دادن راهکار برای چگونگی واکسیناسیون و درمان‌ها یکی از کارهای این فدراسیون بوده است.

من تا حدود ده سال بعد از تحصیل با دانشگاه به ازل(محل تحصیلات تکمیلی) همکاری داشتم ولی اکنون تعدادی از دانشجویانم در این دانشگاه مشغول فعالیت‌های پژوهشی هستند که گاهی اوقات باهم در ارتباطیم  و پروژه‌هایی را انجام می‌دهیم.

احتمال ارتباط بین ام.اس با مشاغل

نقش فلزات سنگین در بروز بیماری‌ام.اس درگذشته مطرح شد ولی امروزه به‌طورجدی به تأیید نرسیده است. اما آنچه مهم است اینکه اگر فردی دچار این بیماری شد، باید تا حد امکان از شغل‌های پراسترس فاصله بگیرد. اینکه بیماری‌ام.اس نوعی بیماری وابسته به شغل است هنوز به اثبات نرسیده به‌جز اینکه استرس شغلی در بروز و تشدید آن به‌طورجدی نقش دارد.

بهترین و ارزشمندترین ورزش برای این بیماران ورزش‌های ایروبیک و هوازی، یوگا، شنا و آب‌درمانی به‌ویژه برای افرادی که مشکلات حرکتی پیداکرده‌اند بسیار مهم است.

راه‌اندازی بزرگ‌ترین مرکز ام.اس

مهم‌ترین خبری که برای سال آینده منعکس خواهد شد و موجب خوشحالی ما و بیماران می‌شود، راه‌اندازی بزرگ‌ترین مرکز درمانی‌ام.اس  ایران و خاورمیانه به همت یک فرد خیر گران‌قدر با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیمارستان سینا  است.

کارهای ساختمانی آن رو به اتمام است و اقدامات تجهیز نیز سال آینده انجام خواهد شد.

مشکلی در تأمین و تولید داروها وجود ندارد

اکثر داروهای موردنیاز و کاربردی بیماران ام.اس که در دنیا به تولید رسیدند در کشور نیز تولید داخل شده است. نکته اینکه داروهای جدید یعنی آن دسته داروهایی که از سال 2018 در دنیا تولیدشده است، برای واردات یا تولید داخل کشور هنوز تأییدیه نگرفته‌اند و آن‌ها را در اختیار نداریم؛ به دلیل مشکلات موجود هنوز وارد فهرست دارویی کشور نشده‌اند. ولی اکثر داروهای پایه و ضروری در کشور تولید می‌شود و در دسترس است.

توصیه مهم و کلیدی به بیماران

بیماری‌ام اس یک بیماری مزمن است. این بیماری خیلی تلاش می‌کند که همگی ما را خسته کند؛ بیمار، پزشک، جامعه، اطرافیان، همگی را اذیت می‌کند. البته چندین دهه تحمل یک بیماری بسیار سخت و نیازمند طاقت فراوان است.

تصور کنید همه‌سال‌های عمر بخواهید با یک بیماری مثل سرماخوردگی  زندگی خود را سپری کنید؛ خیلی دشوار است. ولی از همه مهم‌تر داشتن یک روحیه خوب است. وقتی روحیه خراب باشد بیماری در یک‌فاز بد شدن قرار می‌گیرد و همین بد شدن از سوی دیگر روحیه را نیز خراب‌تر می‌کند. این چرخه معیوب نیازمند مقابله و شکستن است.  مثال این موضوع خوردن آب‌شور دریا در زمان تشنگی و گرفتاری روی دریاست. کسانی که بیماری خود را پذیرفتند و تمام تلاش خود را در جهت مقابله با آن قراردادند یا شیوه زندگی را متحول کرده‌اند، خیلی در کنترل بیماری‌ام.اس موفق خواهند بود.

آرزویی برای بیماران ام.اس

چیزی که طی این سال‌ها در ذهن من ماندگار شده، داستان و سرگذشت زندگی بیمارانی است که طی این دو دهه از نزدیک با آنان مواجه بودم. آرزوی من درمان کامل بیماری‌ام.اساست و اینکه دیگرکسی از این بیماری رنج نبرد. در دنیا بسیاری از بیماری‌ها طی یک‌زمان خاص به تاریخ پیوسته‌اند و تحت کنترل بشریت درآمده‌اند. امیدوارم بیماری‌ام.اس نیز در آینده هرچه نزدیک همچنین سرنوشتی داشته باشد. ممکن است این آینده خیلی نزدیک نباشد ولی باید دعا کنیم که خدا این آینده را هرچه نزدیک‌تر کند. پس باید امیدوار بود.