زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

گفتگو : رضاحسینمرد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی – خبرنگار

تحریریه زندگی آنلاین :  پروفسور سیروس مؤمن زاده

دارای بورد تخصصی آنستزیولوژی و مراقبت‌های ویژه

فلوشیپ فوق تخصصی دردشناسی و طب درد

استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

مدیر آموزش فلوشیپ فوق تخصصی درد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

استاد دانشگاه با رتبه اسوشیت پروفسور (آنستزیولوژیست)

عضو انجمن بین‌المللی درد جهان، عضو انجمن بررسی و مطالعه درد ایران

بیوگرافی:

سیروس مؤمن زاده متولد 1347 در روستای چروم - جعفرجن از بخش خشت و کنارتخته از توابع شهرستان کازرون در استان فارس است. وی مراحل تحصیلات مقدماتی تا پایان پزشکی عمومی خود را در کازرون گذراند، سپس برای تخصص بیهوشی در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی پذیرفته شد. در ادامه مسیر تحصیل رشته فلوشیپ درد را در همین دانشگاه با موفقیت گذراند.

وی در سوابق اجرایی خود ریاست بخش کنترل درد حاد و مزمن بیمارستان شهدا تجریش و کلینیک درد چند تخصصی این مرکز و همچنین بیمارستان امام حسین(ع) را عهده‌دار بوده است. وی رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بوده، دبیر کمیته مشترک فناوری اطلاعات و مرکز اسناد و کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ریاست دپارتمان دردشناسی و طب درد مرکز تحقیقات جراحی مغز و اعصاب عملکردی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی را در کارنامه سوابق خود داشته است.

دکتر مؤمن‌زاده برگزیده جشنواره بین‌المللی علوم پزشکی رازی در سال 1383 به‌عنوان پژوهشگر برتر کشور بوده و لوح تقدیر خود را از رئیس‌جمهور وقت آقای خاتمی دریافت کرده است.

وی همچنین مشاور عالی ریاست وقت سازمان نظام پزشکی در تأمین منابع علمی پزشکی الکترونیک کشور بوده است.

ایشان دبیر علمی چندین سمینار و کارگاه آموزشی در حیطه درد و لیزر بوده و مقالات متعدد علمی در همین حوزه در مجلات داخلی و ژورنال‌های علمی خارجی به چاپ رسانده است.

چه نوع دردهایی خطرناک هستند؟

دردهای پرخطر و کم‌خطر در هفت ناحیه از شکم هستند. طبق طبقه‌بندی نکات لازم را ذکر می‌کنم تا به‌موقع تشخیص داده شده و درمان شود.

 بیشتربخوانید:

حکیم دردشناس نیاز امروز آرمان فردا ( قسمت اول )

 ناحیه ۱: بالای ناف زیر دنده‌ها

گاهی اوقات سکته‌های قلبی با درد در این ناحیه خود را نشان می‌دهند؛ به‌خصوص اگر سن فرد بالا باشد و علائم دیگر سکته مثل تعریق سرد، تهوع و استفراغ نیز وجود داشته باشند. این درد معمولاً با راه رفتن تشدید می‌شود و با استراحت و مصرف قرص زیرزبانی بهبود نمی‌یابد. البته سکته قلبی فقط باعث انتشار درد به این ناحیه می‌شود. به عبارتی لمس همان نقطه از شکم موجب درد نخواهد شد. درست مثل دردی که براثر سکته به دست چپ انتشار پیدا می‌کند.

از لحاظ آناتومیک نیز شایع‌ترین علت درد در این ناحیه، زخم‌های معده و اثنی عشر هستند. حال ممکن است زخم ساده باشد و فقط احساس سوزش ایجاد کند یا دچار عارضه شده باشد و دیواره مخاط را سوراخ کرده باشد که در این صورت درد مداوم خواهد بود. دردهای ناشی از زخم معده معمولاً با ناشتا ماندن یا مصرف شربت آلومینیوم ام جی کاهش پیدا می‌کنند. دردهای ناشی از زخم‌های ساده اثنی عشر نیز معمولاً با غذا خوردن و همچنین مصرف آلومینیوم ام جی اس یا قرص معده فروکش می‌کنند.

از دیگر علل شایع درد در این ناحیه می‌توان به اختلالات پانکراس از جمله پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) اشاره کرد. این درد معمولاً به پشت انتشار دارد، با خم شدن رو به جلو کمتر می‌شود، با دراز کشیدن به پشت افزایش می‌یابد و مداوم و شدید است. سنگ‌ها، التهاب‌ها و عفونت‌های کیسه صفرا، بیماری‌های کبد و هپاتیت‌های ویروسی نیز می‌توانند در این ناحیه درد ایجاد کنند. درد هپاتیت مبهم است و معمولاً با علائمی چون زردی، تهوع، استفراغ، کاهش رنگ مدفوع، افزایش رنگ ادرار، بی‌اشتهایی و علائم شبیه به سرماخوردگی و آنفلوانزا، دردهای عضلانی پراکنده و دردهای مفصلی همراه است.

ناحیه ۲: بالا راست

علت درد در این منطقه تقریباً مشابه با ناحیه وسط و بالای شکم است. البته خیلی به‌ندرت بیماری‌های نیمه تحتانی ریه راست هم می‌توانند در این ناحیه درد ایجاد کند. علاوه بر این، سنگ‌ها و بیماری‌های کیسه صفرا و مشکلات کبدی همگی از عوامل درد در این ناحیه به شمار می‌آیند. دردهای کیسه صفرا ممکن است به شانه راست هم انتشار پیدا کنند و برعکس دردهای پانکراس با دراز کشیدن بهتر می‌شوند و با خم شدن افزایش می‌یابند. کسانی که مشکل صفراوی دارند اغلب به دنبال مصرف غذاهای پرچرب دردشان تشدید می‌شود. در نتیجه بهتر است از مصرف غذاهای خیلی چرب مثل آبگوشت یا کله‌پاچه خودداری کنند.

ناحیه ۳: بالا چپ

درد در این ناحیه خیلی شایع نیست. با این حال از آنجا که معده در این منطقه قرار دارد، بیماری‌های مربوط به آن از جمله زخم‌ها می‌توانند باعث درد در سمت چپ و بالای شکم شوند. طحال نیز در این منطقه قرار دارد بنابراین اگر بزرگ شود یا در آن آمبولی ایجاد شود باعث بروز درد خواهد شد. درگیری قسمت‌های تحتانی ریه چپ هم می‌توانند در این ناحیه درد ایجاد کنند.

ناحیه ۴: پایین راست

شایع‌ترین علت درد در این ناحیه آپاندیسیت است اما باید توجه داشته باشید که درد آپاندیس در ۲۴ ساعت اول معمولاً دور ناف است و بعد به سمت راست و پایین شکم منتقل می‌شود. در صورت بروز چنین دردی باید در اسرع وقت به اورژانس مراجعه کنید. در این ناحیه همچنین قسمتی از روده بزرگ به نام سکوم قرار دارد بنابراین هر نوع اختلال در آن می‌تواند باعث درد در این منطقه شود.

ناحیه ۵: پایین چپ

درد در این ناحیه می‌تواند ناشی از بیماری دیورتیکولیت (بیرون‌زدگی مخاط جدار روده بزرگ) باشد که بر اثر یبوست یا بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد می‌شود. این وضعیت درمان‌پذیر است اما اگر درمان نشود ممکن است عود کند. از علائم آن‌هم می‌توان به درد شکم همراه با دل‌پیچه، تب، تهوع و حساسیت به لمس در ناحیه بیرون‌زدگی مخاط روده اشاره کرد. درمان آن در موارد خفیف، تغییر رژیم غذایی و استفاده از مواد ملین است. در موارد شدیدتر هم ممکن است نیاز به استراحت، دارو و جراحی وجود داشته باشد.

درد ناحیه پایین چپ و راست مشترک هم وجود دارد. اختلالات و سنگ‌های کلیه می‌توانند باعث دردهای کولیکی در این دو منطقه شوند؛ دردی که در ابتدا تشدید شونده است و پس از رسیدن به نقطه اوج، ناگهان قطع می‌شود. این درد معمولاً به کشاله ران یا حتی بیضه‌ها هم انتشار پیدا می‌کند.

 در اینصورت فرد باید مایعات فراوان و مسکن‌های خوراکی مصرف کند. اما گاهی اوقات درد آنقدر شدید است که مجبور می‌شویم از مسکن‌های وریدی استفاده کنیم.

همچنین این افراد باید فعالیت فیزیکی زیادی داشته باشند و ورزش‌های پرشی انجام دهند تا سنگشان دفع شود.

در خانم‌ها نیز بیماری‌های دستگاه تناسلی و التهاب لوله‌های رحم و تخمدان‌های دو طرف می‌توانند عامل درد در ناحیه چپ و راست پایین شکم باشند و در آقایان هم دردهای پاتولوژیک بیضه‌ها می‌توانند این دو ناحیه از شکم انتشار پیدا کنند. حتی فتق‌های ناحیه کشاله ران هم باعث انتشار درد به این نواحی می‌شوند.

ناحیه ۶: دور ناف

درد در این ناحیه می‌تواند به دلیل مسمومیت‌های غذایی و التهاب‌های ویروسی یا باکتریایی روده باریک ایجاد شود. البته این التهاب‌ها ممکن است در تمام نواحی شکم هم درد ایجاد کنند. دردهای ناشی از التهاب‌های ویروسی معمولاً مبهم هستند. کم‌وزیاد می‌شوند و با تهوع، استفراغ و اسهال همراه هستند. در صورتی که اسهال خونی و همراه با تب باشد و بعد از ۴۸ ساعت رو به بهبود نرود فرد باید بستری شود؛ به‌خصوص اگر بالای ۵۰ سال داشته باشد دیگر بیماری‌های التهابی روده مثل کرون نیز می‌توانند باعث دردهای مزمن دور ناف شوند.

البته در بیماری کرون درد در سمت چپ و پایین شکم نیز ایجاد می‌شود.

از دیگر علل شایع دردهای شکمی دور ناف و منتشر در کل شکم می‌توان به سندرم روده تحریک‌پذیر اشاره کرد. این اختلال بیشتر بر اثر استرس‌های روحی و روانی به وجود می‌آید و تشخیص آن در آخرین مرحله پس از رد سایر علل شکم‌درد، مطرح می‌شود.

 بیشتر بخوانید:

ورزش راهکار کم‌هزینه درمان آرتروز

ناحیه ۷: پایین ناف

علت شایع درد در این ناحیه التهاب مثانه، عفونت سیستم ادراری و التهاب دستگاه تناسلی در خانم‌هاست. تخمک‌گذاری در روز چهاردهم سیکل ماهانه نیز می‌تواند باعث درد زیر ناف شود.

در همین ناحیه یک تا دو روز قبل از قاعدگی هم ممکن است درد ایجاد شود که با علائم دیگری چون بی‌حوصلگی و درد سینه همراه است.

 به مجموعه این علائم سندرم پیش از قاعدگی می‌گویند و برای درمان آن مفنامیک اسید استفاده می‌شود.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر دردتان شدید و ناگهانی است و در عملکردتان اختلال ایجاد کرده است.

 اگر همراه با درد شکم، تب، تهوع، استفراغ، اسهال شدید، اسهال خونی و تنگی نفس دارید.

 اگر دردتان مداوم است و بیشتر از ۲۴ ساعت طول کشیده، به‌خصوص اگر بالای ۵۰ سال دارید.

اگر شکمتان سفت شده است و قادر به اجابت مزاج نیستید.

چه توصیه و هشداری می‌دهید؟

اگر اسهال با خون یا تب همراه است از مصرف داروی ضد اسهال خودداری کنید.

 اگر علت درد نامشخص است از مصرف داروهای ضد درد خودداری کنید؛ چه بسا که بیماری مهمی را مخفی نگه دارید.

 گاهی اوقات درد مربوط به جدار شکم است و می‌تواند کل ناحیه شکم را درگیر سازد. در این صورت ارتباطی با بیماری‌های داخل شکم ندارد بلکه به دلیل درگیری عضله یا مشکلات پوستی ایجاد می‌شود. چنین دردی معمولاً به دنبال انقباض دیواره شکم (برای مثال هنگام دراز و نشست) تشدید می‌شود.

 دردهای ناشی از ریفلاکس یا بازگشت اسید معده معمولاً به صورت سوزش در ناحیه پشت و بالای قفسه سینه احساس می‌شوند بنابراین جزو دردهای شکمی به‌حساب نمی‌آیند.

 تشخیص علت درد شکم حتماً باید توسط پزشک صورت گیرد چرا که بعضی از این دردها مهم و اورژانسی هستند. برای مثال بیمار ممکن است درد آپاندیسیت را با سنگ کلیه اشتباه بگیرد و به‌موقع به بیمارستان مراجعه نکند به این ترتیب جانش به خطر می‌افتد.

مبحث کنترل و درمان درد بسیار وسیع است. در این میان‌پایه گذارانی دارد و متخصصانی که ساله تلاش و همت داشته‌اند. یادی از این استادان بفرمایید.

وظیفه خودم می‌دانم ضمن تشکر و قدردانی از اساتید طراح و بنیانگذاران دوره آموزش فلوشیپ درد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، سرکار خانم دکتر مهوش آگاه، آقای دکتر اسدالله سعادت نیاکی، آقای دکتر سید سجاد رضوی، آقای دکتر هدایت‌اله الیاسی، آقای دکتر فرامرز مصفا، آقای دکتر علیرضا سلیمی، آقای دکتر بدیع‌الزمان رادپی، آقای دکتر مهران کوچک، آقای دکتر حسین ماجدی که البته با حمایت عالی استاد دکتر علیرضا زالی به‌عنوان رئیس وقت دانشگاه در سال 1386 تأسیس شد.

 از اساتید کنونی فعال در دوره آموزش فلوشیپ درد دانشگاه، آقای دکتر سید مسعود هاشمی (بیمارستان امام حسين)، آقای دکتر پیمان دادخواه (بیمارستان لبافی نژاد)، آقای دکتر مهرداد طاهری (بیمارستان امام حسین)، سرکار خانم دکتر طاهره پارسا (بیمارستان مسیح دانشوری)، آقای دکتر بهنام حسینی (بیمارستان اختر)، سرکار خانم دکتر مهشید قاسمی (بیمارستان اختر)، تقدیر می‌شود.

در ضمن از اساتید علوم پایه در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برای دوره‌های آموزشی فلوشیپ درد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، استاد گرامی سرکار خانم دکتر هما مناهجی استاد و مدیر گروه فیزیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در آن زمان، استاد گرامی جناب آقای دکتر جلال زرین قلم استاد گروه فیزیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، استاد گرامی جناب آقای دکتر محسن نوروزیان استاد آناتومی و مدیر گروه آناتومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در آن زمان، استاد گرامی سرکار خانم دکتر معصومه ثابت کسایی استاد گروه فارماکولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، استاد گرامی جناب آقای دکتر علی حائری استاد فارماکولوژی و قائم مقام ریاست محترم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی جناب آقای دکتر علیرضا زالی در آن زمان؛ همچنین اساتید و همکارانی که از رشته‌های دیگر در اولین دوره‌های آموزشی فلوشیپ درد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تاکنون همراه ما در گروه بیهوشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بوده‌اند و جا دارد اینجا تشکر ویژه از ایشان هم داشته باشیم. از استاد گرامی جناب آقای دکتر منصور رایگانی استاد طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، استاد گرامی جناب آقای دکتر جمال شمس استاد روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، استاد گرامی جناب آقای دکتر گیو شریفی استاد جراحی اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، استاد گرامی جناب آقای دکتر فرهاد عصارزادگان استاد نورولوژی (داخلی اعصاب) دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، استاد گرامی جناب آقای دکتر علی مطلق استاد رادیوتراپی و انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی سپاسگزاریم.

سپاس ویژه از استاد عزیزم سرکار خانم دکتر مهوش آگاه که با حمایت‌های ایشان از لحاظ روانی و اجتماعی و معنوی انرژي بسیار بیشتری برای همه‌ ما در ارتقای سطح کیفیت آموزش‌وپرورش فلوشیپ درد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ایجاد شده است. انشاءالله قصد داریم کمیته سیاست‌گذاری درد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی را به‌صورت چند تخصصی درد با حضور افتخاری اساتیدی مثل خانم دکتر آگاه و استاد عزیزم جناب آقای دکتر اسدالله سعادت نیاکی و.... مجدداً راه‌اندازی کنیم که از همه‌ی عزیزانمان جهت هدایت درست این گروه آموزشی فلوشیپ درد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که قصد داریم آرمان خود را که تربیت حکیم دردشناس است به امید حق با نگاه به درد بیمار از چهار بعد درد شما درد جسمی و روحی و اجتماعی و معنوی نهادینه کنیم و این مهم فقط و فقط با سیستم سازی و دوری از هر نوع خودمحوری و تک‌روی چه شخصی و چه تخصصی امکان‌پذیر است و انشاالله در اولین جلسه کمیته سیاستگذاری درد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اختصاص بخشی از سهمیه پذیرش فلوشیپ درد طبق روند جهانی به تخصص‌های غیر بیهوشی خواهد بود ما اعتقاد داریم انحصارشکنی از خودمان شروع می‌شود و این مهم را از اساتیدمان در رشته درد در ایران و جهان یاد گرفتیم.

 بیشتربخوانید:

بایدها و نبایدهای تغذیه‌ای برای مبتلایان به کرونا

درپایان به خوانندگان سایت زندگی آنلاین بفرمایید که برای استفاده از خدمات پزشکی در حوزه درد به کجا باید مراجعه نمایند؟

بسیاری از عزیزان که درد میکشند و مشکلات زیادی در این زمینه دارند نمی‌دانند که باید به کجا و یا به کدام متخصص مراجعه نمایند. کلینیک درد چند تخصصی بیمارستان امام حسين (نظام آباد) و کلینیک درد چند تخصصی پرفسور مومن زاده (تقاطع سهروردی شمالی و مطهری) در خدمت هموطنان و خوانندگان محترم ماهنامه دنیای سلامت است. برای همه عزیزان آرزوی سلامتی  و زندگی بدون درد و ناراحتی و آرامش دارم.