زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه زندگی آنلاین : واژه هپاتیت به معنای التهاب سلول کبد است که می‌‌تواند به علت عوامل مختلفی مانند مصرف الکل، مصرف بیش‌ازحد و نابجای بعضی از داروها، سموم، قارچ‌های سمی و تعدادی از ویروس‌ها ایجاد شود. ویروس HCV اولین بار در سال 1989 از خون بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن كه دارای هیچ كدام از ویروس‌های هپاتیت شناخته شده تا آن زمان نبودند، جدا شد. ویروس هپاتیت C خود انواعی دارد که در پیش آگهی بیماری مؤثر است.این ویروس از طریق خون و دیگر ترشحات بدن از یک فرد به فردی دیگر منتقل می‌‌شود. در حال حاضر حدود 3 درصد مردم جهان یعنی در حدود 180 میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند، ولی با یافتن روش‌های جدید تشخیصی و گسترش جهانی آزمون آن، انتظار افزایش موارد شناسایی شده آن در سراسر جهان می‌‌رود.ایران از نظر جغرافیایی در منطقه پر شیوع خاورمیانه قرار دارد ولی چندین مطالعه انجام شده نشان می‌‌دهند كه شیوع هپاتیت C در كشور 5/0 تا 1 درصد برآورد می‌شود و حداكثر میزان شیوع آن مربوط به استان سیستان و بلوچستان بوده و كمتر از 5/1 درصد است.این در حالی است که شیوع هپاتیت‌‌های ویروسی در پاكستان، افغانستان و همسایه‌های شمالی ایران 2 برابر ایران است.

 بیشتربخوانید:

هپاتیت و انـواع آن

چگونه ممکن است به این ویروس آلوده شویم؟

همان‌طور که پیشتر گفته شد، این ویروس از طریق خون و دیگر ترشحات بدن از یک فرد به فردی دیگر منتقل می‌‌شود. بنابراین راه‌های اصلی انتقال عبارتند از:

1- خون و فرآورده‌‌های خونی و پیوند اعضا: تا قبل از سال 1375 که آزمایشات دقیق برای غربالگری این ویروس در اهدا کنندگان خون باب شد، انتقال خون یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال هپاتیت C بود.

ولی در حال حاضر با توجه به كنترل دقیق خون‌های اهدایی، شانس ابتلا به هپاتیت C از راه خون از 1 در 200 به حدود 1 درصد هزار كاهش یافته است.

2- تماس جنسی: احتمال انتقال بیماری از طریق جنسی وجود دارد. لازم به تذکر است که در صورت وجود بیماری‌های مقاربتی همزمان و یا شرکای جنسی متعدد، این احتمال افزایش می‌‌یابد. ولی شانس انتقال به همسر بسیار کم است (1 در 1000 در سال)، به‌طوری‌که استفاده از کاندوم در افرادی که به بنیان خانواده وفادار هستند توصیه نمی‌شود.

3- معتادان تزریقی: در حال حاضر مهم‌ترین و شایع‌ترین راه انتقال است. باید به خاطر داشت که انتقال بیماری تنها از طریق سرنگ آلوده مشترک نبوده و استفاده از وسایل جانبی (حتی پنبه مشترک) سبب انتقال بیماری می‌شود.اجرای برنامه كاهش آسیب در معتادان تزریقی از كارهای ارزشمندی است که برای جلوگیری از ابتلا در حال اجرا است ولی هنوز در نیمه‌راه هستیم و برای ریشه‌كنی آن نیازمند به عزم و آموزش جدی است.

4- حاملگی: شانس انتقال بیماری از مادر به نوزاد به تعداد ویروس در خون بستگی دارد ولی به‌طورکلی 5 تا 6 درصد (یعنی از هر 20 نفر یک نفر) است. این شانس در صورت ابتلا به ایدز به‌صورت همزمان بیشتر می‌‌شود.

5- بیماری‌های خاص: بیماران خاص نظیر مبتلایان به تالاسمی، هموفیلی و افرادی كه دیالیز می‌شوند اغلب  نیاز به تزریق مكرر خون و فرآورده‌های خونی داشته و گروه عمده‌ای از بیماران شناخته شده ایرانی را تشكیل می‌دهند.

ولی با توجه به كنترل دقیق خون‌های اهدایی شانس ابتلا بسیار كاهش یافته است. عفونت‌های شغلی در پرسنل پزشكی در اثر آلوده شدن با خون فرد بیمار نیز وجود دارد ولی احتمال آلوده شدن از این طریق نسبت به هپاتیت B كمتر است.

6- خالکوبی، سوراخ کردن قسمت‌های مختلف بدن، دندانپزشکی: در صورت رعایت نکردن شرایط بهداشتی یکی از راه‌های انتقال می‌‌باشد.

7- استفاده از لوازم شخصی به‌صورت مشاركتی: استفاده مشترک از لوازم شخصی مانند مسواک، تیغ ریش‌تراش و ناخن‌گیر می‌‌تواند به انتقال بیماری بیانجامد.

8- فرورفتن سوزن آلوده در دست (در کارکنان بهداشتی درمانی)

در بسیاری موارد هرگز راه انتقال ویروس مشخص نمی‏شود.

مهم: در صورت عدم تماس با خون یا ترشحات خونی، احتمال انتقال بیماری به دنبال تماس‌های معمول در خانواده مانند: در آغوش گرفتن، بوسیدن، عطسه و سرفه کردن، دست دادن، لیوان و قاشق و چنگال، غذا و آب وجود ندارد.

بیشتر بخوانید:

راه های پیشگیری از هپاتیت

چه موقع برای هپاتیت C آزمایش دهیم؟

اگر به‌تازگی در تماس با خون یا فرآورده‌های خونی فرد مبتلا به هپاتیت C قرار گرفته‌اید، مبتلا به ایدز هستید، شریک جنسی قدیم یا حال فرد مبتلا به هپاتیت C هستید، در گذشته یا حال اعتیاد تزریقی دارید، در گذشته یا حال تحت همودیالیز هستید و یا قبل از 1375 خون یا فرآورده‌های خونی و یا پیوند اعضا دریافت کرده‌اید، و یا درصورتی‌که علائم هپاتیت حاد مانند کاهش اشتها، تهوع، علائم شبیه به آنفلوانزا، زرد شدن پوست دارید، توصیه می‌‌شود که برای شناسایی هپاتیت C آزمایشات لازم را انجام دهید.

علائم بالینی هپاتیت C چیست؟  

هنگامی‌که برای اولین با ویروس هپاتیت C برخورد می‌‌کنید دچار هپاتیت C حاد می‌‌شوید. بیشتر مبتلایان در این زمان علامتی ندارند ولی برخی از بیماران علائم عمومی عفونت ویروسی از قبیل خستگی، دل‌درد، درد عضلانی و تهوع و بی‌اشتهایی را نشان می‏دهند.در 70 تا 80 درصد موارد عفونت در بدن باقی‌مانده و مزمن می‌‌شود. هپاتیت C به‌کندی پیشرفت می‏كند و به‌تدریج به كبد آسیب می‏رساند. یك كبد سالم مواد شیمیایی مورد نیاز بدن را می‌‌سازد و مواد سمی را از خون خارج می‌‌كند.وقتی شما هپاتیت C دارید كبد شما ملتهب می‌‌شود و بافت طبیعی آن تخریب شده و به‌جای آن بافت فیبری و فرسوده می‏ماند. طی 10 تا 30 سال مشكلات كبدی مزمن از قبیل سیروز و سرطان هم ممكن است ایجاد شوند...در عفونت‌های مزمن متأسفانه اغلب بیماران تا مراحل پیشرفته بدون علامت هستند و این به تشخیص دیرهنگام بیماری می‌‌انجامد.در این دوران شایع‌ترین علامتی که فرد می‌‌تواند داشته باشد خستگی مزمن است. کاهش اشتها و وزن، تهوع، درد عضلات و مفاصل و ضعف از دیگر علائم کمتر شایع بیماری کبدی است.در موارد پیشرفته علائم نارسایی كبدی بروز می‌‌كند كه شامل تورم شكم و اندام‌ها، یرقان، خونریزی‌های گوارشی و منگی و خواب‌آلودگی در مراحل بسیار پیشرفته است. بیماران ممكن است خارش داشته باشند.

چگونه از سالم بودن خود مطمئن شویم؟

با انجام آزمایش‌های خون مخصوص می‌‌توان هپاتیت C را تشخیص داد. به‌محض كشف هپاتیت C ارزیابی وضعیت كبد و تعداد و نوع ویروس در خون الزامی است.

این كار از طریق آزمایش‌های خون، سونوگرافی و نمونه‏برداری از كبد انجام می‌‌شود. در صورت نیاز نمونه‌برداری از كبد كار  آسانی است و از طریق بی‌حسی موضعی با یك سوزن نمونه‌گیری انجام می‏شود.

در صورت ابتلا به هپاتیت C چه باید بکنید؟

چون هپاتیت C می‌‌تواند بدون تظاهرات بالینی به كبد آسیب برساند در صورت ابتلا به این عفونت هر چه زودتر با پزشك خود موضوع را در میان بگذارید.

 پزشک و تیم مراقبت‌‌های بهداشتی شما را تحت نظر قرار می‏دهند.

آن‌ها انواع درمان هپاتیت C را با شما در میان می‌‌گذارند و آگاهی‌‌های لازم جهت پیشگیری از انتقال ویروس به دیگران را به شما خواهند داد.

 بیشتربخوانید:

علائم ابتلا به "هپاتیت حاد" را بشناسید

توصیه‌ها

پرهیز از تحت‌فشار قرار دادن كبد

از هر چه كه كبد را آزار می‏دهد پرهیز كنید. این‌ها شامل مصرف الكل و سیگار و قلیان، مواد مخدر و داروهای غیرضروری است، حتی داروهایی كه بدون نسخه می‏توانند در دسترس قرار گیرند مثل استامینوفن درصورتی‌که بی‏رویه مصرف شوند می‏تواند برای كبد بسیار خطرناك باشند.

غذای متعادل بخورید

استفاده از غذای كم‌چرب با فیبر زیاد، میوه و سبزیجات تازه و فراوان كمك به حفظ سلامتی است.

از چاقی پرهیز کنید

چاقی سبب رسوب چربی در کبد شده و شانس پیشرفت بیماری به سمت سیروز را زیاد می‌‌کند. از طرف دیگر درمان بیمارانی که کبد چرب هم دارند، سخت‌تر است.

داروهای گیاهی

بسیاری از داروهای گیاهی ادعای درمان هپاتیت‌‌ها را دارند، ولی هیچ کدام از این ادعاها از نظر علمی تأیید نشده‌اند.به‌علاوه باید به خاطر داشته باشیم که بسیاری از درمان‌های گیاهی خود با عوارض جانبی شدیدی برای کبد و دیگر ارگان‌های بدن همراه هستند.

تحت درمان قرار گیرید

درمان هپاتیت C اگرچه مشكل است اما در بسیاری موارد موفقیت‏آمیز است.درمان شامل مصرف همزمان آمپول پگ‌اینترفرون به‌صورت هفته‌ایی یکبار، زیر جلدی و کپسول ضدویروسی ریباویرین است که بطور معمول روزانه 4 تا 5 عدد مصرف می‌‌شود.پگ‌اینترفرون سیستم ایمنی را فعال می‌‌کند. بسته به نوع هپاتیت C مدت درمان شش ماه تا یکسال خواهد بود. عوارض جانبی این داروها بیشتر اوقات قابل اغماض است ولی در مواردی می‏توانند بسیار جدی باشند.بنابراین در طی درمان باید به‌طور مستمر تحت نظارت پزشک معالج باشید. در حال حاضر دسته داروهای تازه‌ای وارد بازار شده‌اند که پاسخ به درمان را افزایش می‌‌دهند.

موارد زیر در پیشگیری از انتقال ویروس نقش بسزایی دارند

- زخم و بریدگی‌‌های پوست را خودتان پانسمان كنید. در صورت نیاز به كمك برای پانسمان زخم از دستكش استریل استفاده شود.

- اگر خون شما بر روی سطحی ریخت حتماً موضع را با وایتکس یا دیگر محلول‌های ضدویروس، و نه تنها با آب، ضدعفونی نمایید.

- در صورتی كه به این بیماری مبتلا هستید، خون، پلاسما، اعضای بدن یا بافت اهدا نكنید.

- سوزن را به اشتراك نگذارید.

- از ریش‌تراش، مسواك و لوازم‌آرایشی یا لوازم شخصی دیگران بطور مشترك استفاده نكنید.

توصیه‌هایی برای رهایی از بعضی عوارض جانبی درمان

- ضد دردها از قبیل استامینوفن یا بروفن می‏توانند برای جلوگیری یا آرام بخشی نسبی تب و درد بكار روند.

- تزریق اینترفرون آلفا به هنگام خواب به شما اجازه خواهد داد تا در زمان بروز علائم شبیه آنفلوانزا خواب باشید.

- انرژی‌تان را حفظ كنید: بكوشید تا بیشتر استراحت كنید.

- به اندازه كافی مایعات بنوشید: قبل از درمان و طی درمان مایعات كافی بنوشید.

- غذاهای متعادل بخورید: از وجود مقدار كالری لازم هر وعده غذایی اطمینان داشته باشید.

- به چیزهای مثبت فكر كنید: دورنمای فكری سالمی داشته باشید.

- در حین درمان و تا 6 ماه پس از پایان درمان حق بچه‌دار شدن ندارید.اگرچه شما تحت درمان هستید، می‌‌توانید كار كنید و حتی مسافرت كنید. فقط همیشه دارو را به همراه داشته باشید.طرز تلقین شما نسبت به بیماری و چگونگی پذیرش آن عواملی است كه وضعیت شما را تعیین خواهد نمود.هر چقدر دید مثبت‌تری داشته باشید وضعیت عمومی شما بهتر خواهد بود. فقط به خاطر بسپارید كه صبوری و پایداری و جدیت در درمان به شما كمك خواهد كرد تا حداكثر بهره را از درمان ببرید.

به یاد داشته باشید که فقط شما می‏توانید جلوی انتشار بیماری را بگیرید.

تابه‌حال به دلیل خصوصیات این ویروس، دانشمندان موفق به ساخت واكسن مؤثر نشده‏اند و متأسفانه مبتلایان را نمی‏توان به‌راحتی درمان كرد.

لذا لازم است شما با رعایت نكات بهداشتی مانع از ابتلای خود و دیگران شوید.