زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

گفتگو : رضاحسینمردی

تحریریه زندگی آنلاین : حدود هفتاد درصد از موفقیت های درمان در تخصص های مختلف پزشکی با کار صحیح و دقیق یک آزمایشگاه تشخیص طبی در ارتباط است

دکتر مصلایی سال 1346در خانواده ای فرهنگی در شهر قزوین متولد شد. پدر و مادر ایشان معلم و مدیر مدرسه بودند. وی دوران دبیرستان را در شهر زادگاه اش گذراند و پس از قبولی در مقطع کاردانی رشته علوم آزمایشگاهی دانشگاه علوم پزشکی ایران و موفقیت درپذیرش رشته  دکترای علوم آزمایشگاهی ، فروردین ماه 1373 دانش آموخته این رشته تخصصی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی شد. وی طی سالهای فعالیت خود در مراکز درمانی و آزمایشگاه های مختلف مسئول فنی بوده است که از آن جمله میتوان به ریاست بخش و مسئول فنی آزمایشگاه بیمارستان بقیه الله العظم، ریاست آزمایشگاه بیمارستان جماران، عضویت در هیات مدیره و نایب رییس انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی ایران  و از پایه گذاران  کنگره ارتقاء کیفیت علوم آزمایشگاهی ایران، همچنین  تصدی سمت دبیری بخش علمی و بین الملل کنگره های مختلف در دوره های مکرر و متوالی بخشی از کارنامه این مرد پرتلاش و خستگی ناپذیر است.وی فعالیت مستقل خود را در تاریخ سوم خرداد 1383 با تاسیس آزمایشگاه پزشکی پارسه، آغاز کرد که اکنون در سه عرصه تشخیص طبی، پاتولوژی و سیتولوژی، ژنتیک (سیتوژنتیک و مولکولار ژنتیک) فعالیت دارد. او یک مدیر جدی و اثرگذار است و تا کنون ایده های ارزنده ای در مسیر اعتلای امور آزمایشگاهی و خدمت به بیماران ارائه و اجرایی کرده است.ایشان پدر چهار دختر است و در خانواده پدری خود یک برادر و دو خواهر دارد. پدر ایشان مرحوم ولی مادر در قید حیات است. او میگوید: از خداوند میخواهم که همیشه سایه پدر و مادرها را بر سر عزیزان خود نگهدارد.در این مطلب  به گفتگویی نزدیک با ایشان نشستیم تا به ابعاد مختلف این رشته مهم و کاربردی در عرصه طب و پزشکی از زوایای مختلف نگاه بهتری کنیم.

 بیشتربخوانید:

نقش محوری آزمایشگاه‌ها در تشخیص و درمان ( قسمت اول)

با وجود هزینه و مشکلات پیش رو، ضعف بیمه ها و عدم حمایتهای مختلف ولی همچنان شاهد پابرجایی آزمایشگاه ها و ارائه این خدمات هستیم. چرا؟

واقعیت این است که با وجود همه مشکلات وعدم حمایتهای سازمان های مختلف این عشق وعلاقه است که موجب امتداد مسیر و پابرجایی آزمایشگاههای بزرگ شده است. اگرچه که بسیاری از آزمایشگاه های با مراجعان کم به دلیل نا منطبق بودن دخل و خرج ، محکوم به تعطیلی اند. به عنوان مثال تست بیماری سل معروف به توبرکولین که فقط یک تزریق زیرجلدی است و نیاز به تجهیزات و مواد آزمایشگاهی خاصی ندارد با تعرفه  مصوب ، مبلغ چهارهزار و ششصد و پنجاه تومان در بخش خصوص انجام میشود که تقریبا تست ارزانی است. ماده مورد نیاز برای این تست به دلیل تحریم ها مدتی نایاب شد! اکنون یک ویال این ماده جهت چهل تا پنجاه مورد تست، قیمت سیصد و بیست هزار تومان دارد در حالی که قبلا هفتاد هزار تومان بود؟! اگر محاسبه سر انگشتی بکنیم اکنون این تست برای هر نفر مبلغ هفت هزار و ششصد و بیست تومان هزینه دارد که این بجز هزینه هزینه سرنگ انسولین جهت تزریق و هزینه های پرسنلی است؛ اما می بینید که تعرفه مصوب آن کمتر از نصف رقم تمام شده کنونی است.آیا آزمایشگاه باید سوبسید بدهد؟ این موضوع فقط برای این مورد آزمایش یا تست نیست. مثال دیگر: در مورد کیت استخراج (دی ان ای)که اردیبهشت 1399  کیت برای 96 مورد تست قیمتی حدود دو میلیون تومان داشت ولی به دلیل نوسانات ارز،همین کیت با همان تعداد مهر ماه امسال بیش از هفت میلیون تومان خریداری شد...!!!! ولی متاسفانه تعرفه همان مقدار سابق است. ما باید از کجا بپردازیم!چرا؟

پس بدین ترتیب  دشواری های زیادی وجود دارد؟

اگر آزمایشگاه را با یک شغل دیگر مانند داروخانه مقایسه کنیم رشد تعرفه های سالانه باحدود10تا15درصد، انطباقی با رشد قیمت مواد ، تجهیزات و کیتهای تشخیصی بر حسب رشد دلار و تورم ندارد و سودی عاید آزمایشگاه نمیشود بلکه در بسیاری از موارد آزمایشگاه  زیان ده است. آزمایشگاه به ناچار باید تا یکسال به تعرفه‌های ابلاغی پایبند باشد و نمیتواند خود محور قیمت تست ها را افزایش دهد از سوی دیگر بیمه های درمانی پایه و مکمل نیز تعهدی در این تغییرات قیمت ها ندارند و طبق تعرفه مشخص محاسبه میکنند. این معضل جدی و بزرگی است.آزمایشگاه هایی که تعداد مراجعه کننده روزانه آن کمتر از سی تا چهل مورد است قطعا ضرر میدهند و سودی نمیبرند. بدین ترتیب طی سه ، چهار سال گذشته در همین شهر تهران و شهرهای کوچکتر با همین دلیل تعداد زیادی از آزمایشگاه ها تعطیل شده اند. در مورد آزمایشگاه های بزرگتر یا سود ناچیزی میبرند یا حاشیه سود بسیار کمی دارند. اتفاق دیگر اینکه در سالهای گذشته شرکتهای همکار که مسئول تامین مواد و تجهیزات بودند بطور چکی و شرایط پرداخت مدت دار با آزمایشگاه کار میکردند ولی اکنون اکثریت شرکتها به دلیل نوسانات ارز همکاری نکرده یا بطور نقدی با آزمایشگاه همکاری دارند. در این شرایط آزمایشگاه بابت خدمتی که هنوز ارائه نکرده و بیماری که هنوز مراجعه نکرده است مجبور خواهد بود از ترس گرانی مواد و مایحتاج، اقدام به خرید نقدی مواد مورد نیاز چند ماه آتی کند. بیمه های درمانی هم با مردود کردن برخی نسخ و تاخیر های چندین ماهه(هشت، نه ماه) اقدام به پرداخت میکند. این معضلات جدی و دست به گریبان مراکز آزمایشگاهی کشور است. همین موجب شده که از بسیاری اقدامات پیشبردی و توسعه ای فنی، کیفی و خدماتی صرفنظر شود. گاهی به دلیل همین تحریم های ظالمانه، مواد مورد نیاز تست ها ماه ها در بازار یافت نمیشود، همین موجب ناقص شدن تست های یک نسخه برای بیماران میشود. خرید دستگاه های جدید نیز آرزوی ما شده است. یک دستگاه اتوآنالایزر که دویست، سیصد میلیون تومان قیمت داشت، اکنون بالغ بر دو تا سه میلیارد تومان شده است.

 بیشتر بخوانید:

گروه خونی شما درباره شخصیت و سلامت بدنتان چه می گوید؟

امروز اگر یکی از همکاران از شما بپرسد که آیا آزمایشگاه تاسیس کنم یا خیر؟ شما چه میگویید؟

برای تاسیس یک آزمایشگاه کوچک در صورت داشتن ملک تا چند سال پیش حدود چهارصد تا پانصد میلیون تومان لازم بود ولی این رقم امروز چهار تا پنج میلیارد تومان است (آزمایشگاه کوچک بدون خرید ملک). در چنین شرایطی اگر بالای پنجاه بیمار و مراجعه کننده داشته باشد با در نظر گرفتن این مبلغ سرمایه گذاری...، بسم الله. این سرمایه گذاری و صرف وقت فقط برای سودی حدود 10 تا 15درصد است که آن هم شاید با چند ماه تاخیر پرداخت شود!

الان مدت زمان پرداخت معوقات سازمان های بیمه ای به آزمایشگاه ها چقدر است؟

اغلب سازمان های بیمه گر درمانی تا چند سال پیش(حتی پارسال)، ماه ها و شاید بیش از یکسال معوقات و کسورات زیادی در پرداخت داشتند ولی خوشبختانه این معوقات در سال جاری از سوی سازمان تامین اجتماعی به عنوان مثال الان که آبان هستیم و مصاحبه میکنیم در تهران تا تیر ماه به آزمایشگاه ها پرداخت شده است؛ سه چهار ماه عقب است. ولی بر اساس قانون سازمان تامین اجتماعی که هیچگاه اجرا نشده است ، میبایست همان زمان که اوراق و نسخ بیمه ای را تحویل میدهیم، حدود شصت تا هفتاد درصد مبلغ اعلامی را همان روز به حساب آزمایشگاه بپردازند تا الباقی پس از رسیدگی اسنادی و بررسی نهایی تسویه شود. اما امروز وقتی میبینیم که سازمان تامین اجتماعی از یازده ماه تاخیر در پرداخت، اکنون به تاخیر سه چهار ماهه رسیده است، خوشحال میشویم و تشکر میکنیم. سازمان بیمه خدمات درمانی هم به همین ترتیب است اما سازمان نیروهای مسلح تاخیر بیشتری دارد و تا اردیبهشت  وخرداد سالجاری پرداخت کرده است. بیمه های تکمیلی اغلب خوب هستند و با دو سه ماه تاخیر پرداخت دارند. ولی بعضی ها آنقدر مراکز طرف قرار داد آزمایشگاهی را اذیت کرده اند که لغو قرار داد کرده ایم. یکی از خواسته های مهم ما از سازمانهای بیمه گر این است که اگر مشکلی در نسخ وجود دارد با جزئیات، علت نقص ومکسورات را به اطلاع ما برسانند که بتوانیم اصلاح و پیشگیری کنیم.

درخصوص تستهای آزمایشگاهی، نیاز به آزمایشات بر اساس سن و جنس به چه صورت است؟

تست ها بنا به شرح حال بیمار و نوع بیماری، همچنین سن و جنسیت افراد متفاوت است.

به عنوان مثال در مورد تست سرطان دهانه رحم ، تست بسیار مهمی موسوم به پاپ اسمیروجود دارد که عامل ویروسی آن از طریق تماس جنسی با فرد آلوده قابل سرایت است ولی تشخیص به موقع آن نقش حیاتی و درمان موفق دارد.

تستهای غربالگری دوران بارداری از انواع آزمایشات شایع و پرمخاطب به شیوه تست سرم خون و ژنتیکی (سلولی،مولکولی) برخوردار است.

تستهای چکاپ که زیر مجموعه بیوشیمی و هورمون است درخواست فراوان دارد. البته مشکلات اقتصادی و اپیدمی کرونا مراجعات مردم برای انجام تستهای چکاپ دوره ای و غربالگری را کاهش داده است.

در آقایان باید غربالگری سرطان پروستات از طریق آزمایش خونی درسنین  بالای چهل سال بطور دوره ای انجام شود. برای مردان زیر چهل سال نیز تست های چکاپ دوره ای خاص این سنین وجود دارد؛ زنان هم به همین ترتیب. البته با نظر پزشک آزمایشات دوره ای در سنین و جنسیت های مختلف قابل توصیه و تجویز است.

 بیشتر بخوانید:

بیماری‌ها را بر اساس گروه خونی خود بشناسید

در مورد کرونا چطور ؟ تقاضا زیاد شده ؟ چه روش آزمایشگاهی توصیه میشود؟

بله . شیوه استاندارد طلایی از طریق بررسی مولکولی  با تست (پی.سی.آر) ترشحات حلق ، پشت بینی و یا شستشوی آلوئولهای ریه(تست بال)، نمونه خلط و نمونه ادرار و مدفوع انجام میشود که با این تست وجود یا عدم وجود ویروس را تایید یا رد میکنیم. بدین ترتیب نمونه ها پس از جمع آوری با سوآپ های مخصوص در محیط خاص نگهداری ویروس قرار داده میشود  و در اولین فرصت بررسی مولکولی صورت میگیرد. باید دانست که منفی بودن این تست به طور الزامی رد کننده آلودگی به این ویروس نیست. روز سوم تا هفتم مشاهده علائم بیماری بهترین و صحیح ترین پاسخ از این تست حاصل میشود. با این وجود حدود بیست و پنج درصد امکان منفی کاذب وجود دارد. این منفی کاذب دلیلی بر خطای آزمایشگاه نیست بلکه به نحوه و نوع گسترش ویروس در بدن ارتباط دارد. نمونه گیری صحیح و استفاده از سوآب های مخصوص (اصطلاحا سوآپ داکرون) خیلی مهم است . سوآب های پنبه ای پاسخ خطا و منفی کاذب میدهد. البته حجم نمونه و از سوی دیگر شیطنت و تغییرات ژنتیکی ویروس کووید نوزده نیز مطرح است. همانطور که گفتم بهترین زمان انجام این تست از شروع علائم بالینی بین روزهای سوم تا هفتم است.(علائم بالینی شامل:سرفه های خشک و تب بالای38درجه، سردرد، از دست رفتن حس بویایی و چشایی، درد پشت چشم، بدن درد و کوفتگی عضلات است).

نحوه دیگر تست به روش سرولوژی و از طریق خون است. واکنش بدن به این نوع ویروس منجر به ترشح دو نوع آنتی ژن در خون میشود. یک گروه (آی.جی. ام) است و دیگری (آی.جی.جی) است.

این ویروس در واقع خیلی چموش است. در مورد اغلب عفونتهای باکتریایی و قارچی و ویروسی ما انتظار داریم که از چهار پنج روز تا نهایت دو هفته بعد از شروع علائم  بالینی و آلودگی با ویروس، آنتی بادی (آی.جی.ام)علیه اون باکتری یا ویروس مثبت شود. بعد از دو هفته انتظار داریم که آنتی بادی از نوع (آی.جی.ام) کم شود و بجای آن آنتی بادی از نوع (آی.جی.جی) تولید شود. این نوع آنتی بادی اخیر بر حسب عامل بیماری، جهت ایمنی زایی چند ماه تا چند سال در بدن پایدار میماند. واقعیت این است که واکنش افراد در مورد این ویروس با یکدیگر متفاوت است و این بر حسب زمان تولید این دو آنتی بادی در افراد متفاوت است.

چرا تولید واکسن علیه کویید19 موفق نبوده است؟

پژوهشگران برای تولید واکسن جهت بیماری های باکتریایی و بخصوص ویروس ها ، آنتی بادی از کلاس (آی.جی.جی) تولید میکنند که این آنتی بادی سالها در بدن فرد پایدار و ماندگار است. مانند واکسن هپاتیت ب، سرخجه... ولی متاسفانه در مورد برخی باکتری ها و ویروس ها این آنتی بادی تولید شده در بدن ماندگار نیست یا بدن را در برابر آلودگی مجدد مصون و ایمن نمیکند که دقیقا در مورد کرونا همینطور است! علت اینکه تا کنون دانشمندان موفق به تولید واکسن موثر علیه کووید 19نشده اند همین موضوع مهم است.همین موضوع است که ابتلا و آلودگی مجدد فردی که قبلا مبتلا شده است را نیز دوباره مطرح کرده و باعث نگرانی شده است.( آی.جی.جی ) در اصل پاسخ تاخیری بدن به عامل عفونی (باکتری، ویروس، انگل)است؛ پاسخی که در زمانی طولانی تر و بلند تر نسبت به (آی.جی.ام) توسط بدن داده شده است.

تفسیر آزمایش به شکل تست سرولوژی کرونا از راه خون چگونه است؟

وقتی پاسخ ایمنی بدن در مورد اغلب عوامل عفونی را بررسی میکنیم و میبینیم که در خون فرد آنتی بادی از کلاس(آ.جی.ام)  وجود دارد میگوییم طی یکی دو هفته این فرد به این باکتری یا ویروس آلوده شده است.(حاکی از واکنش سریع یا حاد بدن به عامل میکروبی)

اگر ببینیم (آی.جی.جی) مثبت است احتمالا یا فرد واکسن زده یا آلودگی وی مربوط به دو،سه ماه قبل و حتی مدتی بیشتر است. بدین ترتیب مثبت شدن (آی.جی.جی) واکنش تاخیری بدن را بیان میکند.ویروس پیچیده و چموش کرونا این معادله را بر هم زده به همین دلیل در افراد مختلف، پاسخ بدن نسبت به ویروس کویید19متفاوت است که البته به تغییرات ژنتیک ویروس نیز ارتباط دارد.افرادی که علائم بالینی دارند بهتر است با نظر پزشک به سمت انجام تست مولکولی و گرفتن سی تی اسکن بروند. ولی اگر گروهی از افراد مثلا عده زیادی از پرسنل یک کارخانه باید غربالگری بشوند به منظور کاهش هزینه های تست و غربالگری، بهتر است افراد فاقد علائم بالینی کرونا را مورد تست سرولوژی قرار داده و آنهایی را که (آی.جی.ام) مثبت دارند حتما برای پیگیری های سطح بالاتر با نظر پزشک و اقدامات تکمیلی جهت آزمایش مولکولی(پی.سی.آر) ارجاع داد. بدین ترتیب در هزینه ها صرفه جویی میشود. اگر سایرین آنتی بادی منفی داشتند و اگر علائم بالینی ندارند، نیازی به پیگیری های بیشتر نخواهند داشت و میتوانند با رعایت پروتکل های بهداشتی در جامعه و محل کار حضور داشته باشند.

آیا میتوان همزمان برای آنفولانزا و کرونا تست افتراقی داشت؟

با روشهای آزمایشگاهی مولکولار موسوم به مالتیپلکس، میتوان در محیط آزمایشگاهی خاص چند عامل عفونی یا ویروسی را مورد بررسی قرار داد؛ اما هزینه بالاتر میرود. البته از نیمه دوم آبان که پیک شیوع آنفولانزا در کشور بوده شاید جا داشته باشد که برخی نمونه ها به منظور افتراق دو ویروس بررسی شوند.

هزینه تست های کرونا چند است؟

تست پی.سی.آر (PCR)۵۹۰هزار تومان، تست‌های سرولوژی IgG وIgM حدود ۱۵۰ هزار تومان است.

آیا شما با اینکه همه افراد  مشکوک به کرونا، بطور خود سرانه باید تست بدهند موافقید؟

خیر.این تست‌ها اعم از مولکولی ( PCR ) و یا خونی (سرولوژی) باید با نظر پزشک متخصص و‌یا پزشک طب کار انجام بشود.

آیا باید دولت برای هزینه تستها، حمایت بیمه ای کند یا خیر؟برای غربالگری به موقع، چرا این تست بیمه نیست؟

بله . حتما حمایت دولتی و سازمانهای بیمه ای ضروریست که متاسفانه بدلیل و یا به بهانه نداشتن بودجه این امر مهم صورت نمی پذیرد و یا بسیار کمرنگ حمایت می شود.

جناب دکتر در پایان لطفا بفرمایید که آرزوی شما چیست؟

در فعل حال ریشه کنی بیماری کرونا و کشف واکسن آن آرزوی من است. مردم خوبی داریم ولی سختی های فراوانی کشیده اند. این حق مردم کشورم نیست که دچار مشکلات مختلف باشند . باید با امنیت اقتصادی و رفاه اجتماعی زندگی کنند. من اکنون حدود یکصد وبیست نفر از جوانان کشور در رده ها و تخصص مختلف با تحصیلات متنوع را تحت حمایت شغلی در آزمایشگاه دارم و آرزوی دیگرم توسعه کار و کارآفرینی برای این عزیزان و جوانان کشور و تامین امنیت شغلی آنان است. تقاضای من از مسئولین و قوای سه گانه این است که شرایطی برای افزایش امید به زندگی بیشتر مردم کشور بخصوص جوانان ایجاد کنند. پیدا کردن راهکار وحل مسائل و مشکلات وظیفه مسئولان کشور است و همراهی ما نیز، تحمل مشکلات و تلاش برای حفظ جایگاه شغلی پرسنل و جوانان شاغل در محل کارمان یعنی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پارسه است ؛ باید همه تلاش کنیم و اجازه ندهیم که مملکت دچار تزلزل و آسیب بشود. با آرزوی سلامت همه بیماران.