زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

بهترين روش‌ها در مراقبت از  پوست

مراقبت‌های پوستی عملی نیست كه متخصص پوست انجام دهد و فقط متخصص پوست قادر است سئوالات موجود به آن را پاسخ دهد. هدف از مراقبت پوستی كاهش اختلال عملكرد پوست و تقویت، شادابی و سلامت آن است. این عمل مشتمل بر بیمارانی است كه مشكل پوستی دارند یا پوست سالمی ندارند به این خاطر كه هوا آفتابی و ابری یا سرد است و ما باید اختلال عملكرد پوست را كه در این شرایط آب و هوایی پیش می‌آید، تصحیح كنیم.

توصیه‌های مراقبت پوستی

1- مراقبت از آفتاب

2- مراقبت از خشكی پوست

3- عدم مصرف سیگار

4- عدم اسكراب پوستی در پوست دارای ضایعه

5- استفاده از محصول‌های غیر كومدوژن در بیماران مبتلا به آكنه.

محصولات انتخابی برای مراقبت از پوست

1- صابون‌ها و پاك‌كننده‌ها

2- تونرها، قابض‌ها  شفاف كننده‌ها

3- مرطوب كننده‌ها

4- كرم‌های دور چشم

5- ضدآفتاب

6- لایه‌بردارها

7- ماسك‌ها

صابون‌ها و پاك‌كننده‌ها:

هدف استفاده از این تركیبات پاك كردن آرایش، چربی و كثیفی از سطح پوست است كه جهت سرعت بخشیدن به تمیز كردن پوست از این فرآورده‌ها استفاده می‌شود. مدت‌ها صابون به عنوان پاك‌كننده اصلی بود ولی امروزه پاك‌كننده‌های جایگزین صابون استفاده می‌شوند چرا كه رطوبت پوست را بهتر حفظ می‌كنند. پاك كردن پوست اساس حفظ سلامت آن است. این تركیبات در مورد پوست خشك باید ملایم بوده و صابون همراه با مرطوب كننده باشد. بهتر است علاوه بر شستن صورت از مالش آرام پوست هم استفاده شود و Scrub هم انجام شود. پس از خشك كردن پوست، مالش و اصطكاك شدید آن را تحریك می‌كند و نباید اینكار انجام شود و خشك كردن توسط یك حوله نرم انجام می‌شود. آب مورد استفاده جهت شستشوی صورت باید ولرم باشد و از مصرف آب خیلی سرد یا خیلی گرم جلوگیری شود. در بعضی از موارد صابون‌های مخصوص پوست‌های جوش‌دار استفاده می‌شود كه حاوی تركیب آنتی باكتریال و یا بنزوئیل پروكسید است. بعضی پاك‌كننده‌ها به شكل كرم یا امولسیون هستند كه منفعت بیشتری نسبت به صابون و آب ندارند ولی نباید به عنوان مرطوب‌كننده استفاده شود. این تركیبات برای پاك كردن آرایش چرب كه مقاوم به آب است توصیه می‌شود. این تركیب برای افراد با پوست ظریف توصیه می‌شود و اگر چه این مواد باید با آب شسته شوند.

تونرها، قابض‌ها و شاداب كننده‌ها

 هدف استفاده از این تركیبات برطرف كردن چربی و یا باقیمانده صابون است ولی علاوه بر آن اثر نرم كننده نیز بر پوست دارند. در مواردی كه شوینده‌های قلیایی استفاده می‌شود شاید مصرف این تركیبات ضروری به نظر برسد. در صورتیكه رتینوئید مصرف می‌كنید، مصرف این تركیبات پوست را قرمز، ملتهب و دچار خارش می‌كند. در این صورت استفاده از تركیبات فاقد الكل مفید است. این تركیبات پوست را خنك و شاداب به نظر می‌رساند و بصورت موقت منافذ پوستی را می‌بندد و چربی لایه خارجی پوست را می‌برد. Astringents غالباً شامل آلومینیوم یا نمك‌های روی هستند كه منافذ پوستی را می‌بندند ولی این اثر جنبه علمی ندارد. از طرفی این تركیبات منتول یا كامفور دارند كه پوست را خنك و شاداب می‌كند. امروزه كه استفاده از صابون‌های مدرن (Soapless Soap)  رایج شده است، شستشوی صورت با آب برای پاك كردن كامل صابون كافی است و مصرف این تركیبات غیر ضروری است. فرآورده‌های Aftershave غالباً شامل این تركیبات هستند و این محصولات دارای آب و الكل است. این نكته قابل توجه است كه استفاده از این تركیبات از نظر علمی جنبه Controversial دارد. در صورتیكه بیمار از تركیبات آنتی‌اكسیدان موضعی استفاده كند بهتر است فرم ژل یا اسپری استفاده شود.

مرطوب كننده‌های بدن و صورت:

این تركیبات برای حفظ سد پوستی لازم است و بعلاوه اثرات ضد پیری نیز دارد. بعضی از بیماران دچار آكنه عنوان می‌كنند كه چون پوست ما دارای ضایعه است مجبوریم پوست را خیلی خشك نگه داریم. در حالیكه در این افراد استفاده از فرم محلول یا شكل كرم oil free مناسب است و این تركیبات باید در این افراد دارای خاصیت غیر كومدوژن باشند. در صورتیكه بدن خشك نباشد استفاده از مرطوب‌كننده لازم نیست ولی در بعضی افراد مرطوب كردن بدن نیز لازم است. مهمترین فاكتور در انتخاب نوع مرطوب‌كننده تعیین نوع پوست است.

 پوست خشك: فاقد درخشندگی است. منافذ به سختی قابل تشخیص است و این افراد معمولاً پوست‌های روشن‌تری دارند. در افراد با پوست بسیار خشك گاهی پوسته پوسته شدن و ترك پوستی قابل شهود است.

 پوست چرب: این پوست براق به نظر می‌رسد خصوصاً در ناحیه پیشانی، بینی، چانه، در لمس چرب است. منافذ پوستی بزرگ قابل مشاهده است این افراد مستعد آكنه در بلوغ هستند.

 پوست نرمال: حالتی بین خشك و چرب است. نه براق و نه چرب در لمس هستند. به نظر مرطوب می‌رسد. منافذ پوستی بزرگ نیستند.

 پوست تركیبی: T-Zore این پوست‌ها كه شامل پیشانی، پل بینی، مركز چانه است فعالیت غدد سبابه شدیدتر است. در این نواحی چرب می‌باشد.

در پوست‌های خشك استفاده از مرطوب كننده چرب لازم است. در پوست‌های چرب یا متمایل به چرب نیاز به مرطوب‌كننده نیست به جز مواقعی كه پوست خشك تر می‌شود مثلاً در معرض هوای سرد و خصوصاً در افراد با پوست مستعد آكنه نباید از مرطوب‌كننده معمولی استفاده شود. در پوست‌های نرمال یا نزدیك به نرمال باید از مرطوب‌كننده‌هایی كه حداقل چربی را دارند استفاده كرد. در پوستهای تركیبی نباید از مرطوب كننده در نواحی T-zone استفاده كرد و باید از تركیبات فاقد چربی استفاده كرد.  تیپ پوستی همچنین در تعیین تكرار استفاده از مرطوب كننده نیز موثر است. در پوست‌های خشك تر، دفعات تكرار باید بیشتر شود. مرطوب‌كننده‌ها بایستی بصورت كامل بر روی پوست مالیده و سپس با آب شسته شود.

كرم‌های دور چشم:

هدف در واقع شبیه كاربرد مرطوب كننده‌ها است. البته این تركیبات بسیار گران‌تر هستند. بدلیل اینكه ماده فعال مرطوب‌كننده‌ها برای دور چشم می‌تواند تحریك كننده باشند. این تركیبات باید برای پوست نازك اطراف چشم قابل تحمل باشند و میزان رطوبت مورد نیاز نیز در استفاده از این تركیبات یك ملاك است.

ضد آفتاب‌ها:

جزء موارد ضروری برای مراقبت پوستی هستند. بیماران باید مراقبت كامل از اشعه UVB,UVA داشته باشند هر چقدر پوست فرد روشن‌تر باشد احتمال آسیب بیشتر است.

لایه بردارها

این تركیبات لایه استراتوم كورنئوم (لایه شاخی) را تخریب می‌كند. Scrub یا مالش بر اساس عمل فیزیكی لایه بردارها پایه‌گذاری شده است. البته مصرف این تركیبات امروزه خیلی زیاد شده است. و در بعضی از موارد باعث بروز مشكلاتی شده است مثلاً Acne excoriate در افرادیكه از Scrub زیاد و نادرست استفاده می‌كنند، دیده می‌شود. شایع‌ترین تركیباتی كه به عنوان لایه بردار به كار می‌روند. آلفاهیدروكسی اسید (AHA)، بوتیلتید هیدروكسی آنیزول (BHA) و رتینوئیدها هستند. با استفاده از این تركیبات بازسازی پوست انجام می‌شود و پوست نرم‌تر و شفافت‌تر به نظر می‌رسد. استفاده از میكرودرم ابریژن به این روند كمك بیشتری می‌كند. از جمله در بیماران كه Acne excoriate دارند، انجام میكرودرم ابریژن با جلسات كنترل شده می‌تواند احساس رضایت در بیماران ایجاد كند.

ماسك‌ها

ماسك‌ها یك سیستم انتقالی هستند (delivery system) و بیماران معمولاً این فرآورده‌ها را برای سفت كردن پوست، پاك كردن عمقی منافذ پوستی و مرطوب كردن پوست استفاده می‌كنند. بیشتر افراد برای كاربرد این فرآورده‌ها رغبت نشان می‌دهند چرا كه در مدت زمان كوتاهی انواع متفاوتی از محصولات را بر روی صورت می‌گذارند و حس ماسك گذاشتن را دوست دارند ولی باید به بیماران توضیح داد كه منافع این فرآورده‌ها فقط تا زمانی است كه بر روی پوست قرار دارند. بهتر است این محصولات هفته‌ای یكبار بر روی پوست بكار روند. بعضی از این محصولات با اثرات درمانی به عنوان ماسك مشابه به كار می‌روند. Skin care به سن، جنس، تیپ پوستی بیمار، حساس بودن، چرب بودن و .... یا روش زندگی (كار در خارج از منزل یا خانه‌داری) و سیل كار در روز یا شب بستگی دارد. فاكتور دیگر نژاد است به عنوان مثال؛ استفاده از تركیبات ضد آفتاب حاوی روی میكرونیزه یا تیتانیوم در افراد با پوست سبزه یا سیاه ظاهر ماسكه‌ای ایجاد می‌كند.

نكات ضروری در برخورد با آفتاب

1- در ساعــات اوج گرمـا بیـرون از منـزل نــباشد

(ساعت 9 صبح تا 4 بعدازظهر)

2- در طی ساعات فعالیت خارج از منزل از كلاه یا نقاب یا لباس مناسب استفاده كنید چرا كه امواج خورشید از سطح آب شن و برف ساتع می‌شود. امواج خورشید از هر سطح قابل رفلكس بازتاب می‌شود.

3- روزهای ابری كه به نظر خنك‌تر می‌رسد، نیز مانند سایر روزها است و حفاظت از آفتاب كاملاً ضروری است.

4- در روزهای برفی، احتمال سوختگی بسیار شدید است. پس حفاظت و از صورت و گوش‌ها ضروری است.

5- SPF لباس‌های پوشش حدود 4 یا بیشتر است كه بسته به نوع لباس متفاوت است. افرادی كه لباس‌های نازك یا تی‌شرت سفید می‌پوشند حدود 20درصد از امواج خورشید را جذب می‌كنند و بقیه را عبور می‌دهند. پوشیدن لباس خیس حفاظت آن را در برابر نور آفتاب 40-30درصد كاهش می‌دهد.

6- استفاده از ضد آفتاب‌ها با SPF حداقل 15.

ضد آفتاب‌ها 2 نوع فیزیكی و شیمایی دارند

ضد آفتاب فیزیكی: با ایجاد نور خورشید عمل می‌كنند و این كار را با كاربرد موادی مشابه تالك مثل تیتانیوم دی اكساید عمل می‌كند.

ضد آفتاب شیمیایی:

امواج خورشید را جذب می‌كنند. میزان جذب به مواد اختصاصی موجود در محصول و غلظت این مواد بستگی دارد. مواد اصلی موجود در این ضد آفتابها شامل اكسی بنزون، بنزوفنون و پارا آمینوبنزوئیك اسید (PABA) هستند.

بیشتر ضد آفتاب‌های شیمیایی 95% اشعه UVB را جذب می‌كنند ولی اغلب آنها UVA را جذب نمی‌كنند. ضد آفتاب‌های شیمیایی از گروه بنزوفنون كه مثل ضد آفتاب‌های فیزیكی امواج ماوراء بنفش را تقریباً بطور كامل بلوك می‌كنند، SPF معادل 15 دارند. بطور كلی ضد آفتاب ایده‌آل هر دو فاكتور شیمیایی و فیزیكی را بطور تركیبی دارا است.

 SPF)Sun protection factors): بر اساس FDA درجه حفاظت از امواج نورماوراء بنفش كه توسط پوست با ضد آفتاب در مقایسه با پوست بدون ضد آفتاب را نشان می‌دهد. میزان اثربخشی كه در SPF تعریف می‌شود با بروز قرمزی كه در پوست در معرض آفتاب مشخص می‌شود. كه به اریتم معروف است. بروز حداقل دوز ایجاد كننده اریتم یعنی حداقل میزان تابشی كه باعث بروز قرمزی پوست می‌شود و این میزان تابش از فردی تا فرد دیگر متفاوت است. به عنوان مثال اگر فرد بدون هیچ ضد آفتابی 10 دقیقه طول بكشد تا دچار اریتم شود، تماس با همان تابش با ضد آفتاب با SPF 15، 150 دقیقه طول می‌كشد (15 ×10).

 محصولات مقاوم به آب (Water-resistant): محافظت از پوست را تا 40 دقیقه پس از تماس با آب تازه انجام می‌دهد.

 محصولات ضد آب (Waterproof): محافظت از پوست را تا 80 دقیقه پس از تماس با آب تازه انجام می‌دهد.

 محصولی كه بیش از 25 درصد اثربخشی خود را پس از 40 دقیقه شناكردن از دست ندهد به عنوان Water resistant است.

 محصولی كه بیش از 25 درصد اثر بخشی خود را پس از 40 دقیقه شنا كردن از دست بدهند، مقاوم به آب نیستند و باید بطور مكرر از آنها حین شنا كردن استفاده كرد.

 حساسیت پوستی: این مشكل بیشتر در برخورد با ضد آفتاب‌های شیمیایی دیده می‌شود. در گذشته PABA كه در بیشتر ضد آفتاب‌ها وجود داشت، ایجاد حساسیت می‌كرد ولی در سال‌های اخیر اكسی بنزون و گروه بنزوفنون تحریك پوستی كمتری ایجاد می‌كند و جایگزین PABA شده‌اند.

ضد آفتابهای فیزیكی باعث واكنش پوستی نمی شود. در بیشتر موراد علت حساسیت پوستی به ضد آفتاب بدلیل سایر مشتقات آنها مثل عطر یا نگهدارنده‌هاست و نه به دلیل خود ضد آفتاب.

 بهمترین SPF باید 15 و بالاتر باشد. برای افراد با تیپ پوستی 1 یا 2 و افراد high risk مثل افرادیكه در ریسك خطر تومور پوستی هستند SPF 30 یا بیشتر لازم است. SPF توصیه شده نه تنها به تیپ پوستی فرد بلكه به میزان زمان تابش نور آفتاب نیز بستگی دارد.

نكات اضافی در مورد ضد آفتاب‌ها:

 بینی بیشترین تماس با نور خورشید را دارد و در ریسك بالاتری از آسیب ناشی از نور آفتاب است. بعلاوه بیشتر تومورهای سرطانی پوست بر روی بینی دیده می‌شود. بنابراین استفاده مكرر از ضد آفتاب روی بینی لازم است.

 استفاده از ضد آفتاب باید بصورت دائمی باشد.

 استفاده از عینك آفتابی همانگونه كه از چشم محافظت می‌كند، از پوست نیز محافظت می‌كند و باید بگونه‌ای باشد كه 100% امواج ماوراء بنفش را جذب كند. چرا كه تماس با نور خورشید چین‌های پوستی اطراف چشم را مشخص‌تر می‌كند. بهتر است عینك آفتابی فرم چشم را داشته باشد (فرم Elliptical) و یا لبه‌های وسیع‌تری داشته باشد كه از امواج رسیده به چشم جلوگیری كند.

 استفاده از كلاه نیز می‌تواند SPF حدود 3 داشته باشد. البته در صورتی كه لبه‌های پهنی داشته باشد. البته به تنهایی كفایت نمی‌كند و ضد آفتاب با SPF مناسب نیز لازم است.

 حفاظت از لب‌ها: ضد آفتاب بایستی بر روی لب هم زده شود. دیده شده كه تومورهای لب در مردان شایع‌تر است. به این خاطر كه خانم‌ها غالباً از lipStick استفاده می‌كنند كه به عنوان فیلتری اشعه خورشید را بلوك می‌كند. درست مثل ضد آفتاب‌های فیزیكی و از نفوذ اشعه خورشید و بروز تومور پوستی جلوگیری می‌كند.

 سایه‌بان یا نورگیر شیشه ماشین نیز از موارد ضروری است چرا كه بیشتر امواج مضر خورشید از شیشه عبور می‌كند و می‌تواند اثرات تخریبی تجمعی داشته باشد.

بطور كلی 3 كلمه اصلی در مراقبت از پوست:

1- تمیز كردن

2- درمان كردن

3- حفاظت كردن

اقدامات بهداشت و مراقبت پوست باعث:

1- محدود كردن آسیب‌های ناشی از تماس با نور آفتاب

2- آبرسانی را تقویت می‌كند.3- حفاظت سد لیپیدی را باعث می‌شود. از طرفی شیوه زندگی هم به اندازه مراقبت روزانه مهم است. حفاظت از تابش اشعه آفتاب با استفاده از ضد آفتاب، كلاه و ... سیگار نكشیدن هم اهمیتی به اندازه مراقبت روزانه دارد.