سفيدی مو و راه‌های درمان آن
سفید شدن مو یك روند طبیعی پیری محسوب می‌شود و معمولاً تمام انسان‌ها با گذشت سن آن را تجربه می‌كنند. این پدیده به دو شكل بروز می‌كند: یكی فرم طبیعی آن كه بعد از سنین 34 به بعد با فاصله چند سال موها شروع به سفید شدن می‌كنند. اصولاً در نژاد سفیدپوست اولین تار‌های مو در آقایان در قسمت ریش و سبیل به‌طور پراكنده دیده می‌شود و بعد از آن ناحیه شقیقه شروع به سفید شدن كرده و به صورت موجی به قسمت‌های مركزی سر و در آخر به ناحیه پشت سر می‌رسد. بنابراین ناحیه پس سر آخرین محلی است كه موهای سفید در آن دیده می‌شود. موهای سر زودتر از نواحی دیگر دچار سفیدی می‌شوند. در خانم‌ها به‌طور معمول، مانند آقایان، اولین موهای سفید در ناحیه شقیقه‌ها به چشم می‌خورد. این روند رو به پیشرفت است و موهای سفیدشده مجدداً تیره نمی‌شوند.
سفید شدن زودرس موها
سفید شدن زودرس موها به مواردی گفته می‌شود كه موهای فرد قبل از 20 سالگی شروع به سفید شدن كنند. شیوع این عارضه حدود 2 درصد است كه در هر سنی ممكن است ایجاد شود. به‌عنوان مثال اگر پسر یا دختری 12 ساله تار موی سفید داشته باشند، باعث اضطراب و تشویش والدین می‌شود. علت این حالت در حقیقت عوامل ژنتیك است كه از پدر و مادر به ارث می‌رسد. ژن‌ها مسؤول سفید شدن موها هستند. این ژن‌ها وابسته به جنس نبوده و هم در دختر و هم پسر ممكن است منجر به سفید شدن زودرس موها شوند.
مهم‌ترین علت
مهم‌ترین علت سفید شدن مو، گذر عمر و افزایش سن و مسائل ارثی و ژنتیكی است كه تا آخر عمر رو به پیشرفت می‌باشد. در مطالعات انجام‌شده، بعد از سن 50 سالگی، حدود 50 درصد افراد حداقل نیمی از موهایشان سفید می‌شود و این روند با سرعت كم یا زیاد ادامه می‌یابد.
عوامل ژنتیكی و نژادی
اصولاً عوامل ژنتیكی و همچنین نژادی در سفید شدن موها نقش عمده‌ای دارند. به‌عنوان مثال، این پدیده در سفیدپوستان از حدود سن 35 سالگی شروع می‌شود؛ در حالی كه در سیاهپوستان بعد از 43 سالگی اتفاق می‌افتد. بروز موهای سفید به صورت موضعی یا گسترده در ناحیه سر، گاهی ابرو، مژه‌ها و پلك‌ها، یك بیماری ژنتیك پوستی و معمولاً ناشی از اختلالات ژنتیك یا كروموزمی است كه باعث اختلال در مهاجرت سلول‌های رنگدانه ملانوسیتی به پوست و یا ناحیه مو می‌شود این اختلال، ژنتیكی و ارثی است. به‌عنوان مثال، بیماری آلبینیسم (نوزادی كه از بدو تولد موهای سفید و پوست و چشم‌های كمرنگی دارد) مربوط به فعالیت آنزیم‌ها و تولید رنگدانه پوست یا ملانین می‌باشد. در بعضی از اختلالات سفیدی مو، اختلالات دیگری مانند ناشنوایی عصبی، كمرنگی چشم‌ها و اختلال در ارگا‌ن‌های دیگر نیز ممكن است بروز كند. گاه این سفیدی به صورت موضعی و به شكل یك كاكل سفید جلوی سر دیده می‌شود كه به آن «پیبالدیس» می‌گویند. كه به‌طور مشخص ممكن است فقط در قسمت پیشانی دیده شود. این اختلال ژنتیكی و ارثی است. در بیماری‌های ارثی دیگر پیری زودرس پوست همراه با ریزش موها، چروك شدن زود هنگام پوست همراه با سفید شدن موها از دیگر اختلالات ژنتیكی هستند. متأسفانه درمان مناسبی برای رفع مشكلات و بیماری‌های ارثی وجود ندارد.
عوامل دارویی
مصرف بعضی از داروها نیز ممكن است در رنگ مو تغییراتی ایجاد كند. به‌عنوان مثال، مصرف كلروكین در بیماری‌های روماتیــسمی، می‌تواند باعث كمرنگ شدن موهای سر در افراد پوست روشن شود كه با قطع دارو موها مجدداً تیره می‌شوند.
سفیدی موها در اثر بیماری‌های خود ایمنی
در گروهی دیگر از بیماری‌ها كه به بیماری‌های خود ایمنی معروفند، سیستم ایمنی بدن به دلایل ناشناخته، شروع به تخریب سلول‌های رنگدانه پوست و موادی به نام ملانوسیت می‌كند. نمونه كامل این اختلال، بیماری پیسی یا لك سفید (ویتیلی‌گو) است كه معمولاً در سنین كودكی قسمت‌هایی از پوست به صورت موضعی و بدون هیچ التهابی به رنگ سفید در می‌آید. حدود 2 درصد افراد جامعه به این بیماری مبتلا هستند و موهای ناحیه سر یا مژه آنها نیز ممكن است سفید شود. علت بیماری مشخص نیست، اما عوامل ژنتیك در ایجاد آن دخالت دارند. سابقه فامیلی در 20 درصد بیماران دیده می‌شود. جهت درمان معمولاً از داروهای موضعی و یا اشعه ماورای بنفش (فتوترایی) استفاده می‌شود. در نوع دیگری از بیماری‌های خود ایمنی كه «پُلاد» نامیده می‌شود، قسمت‌هایی از موهای سر یا نواحی دیگر بدن به‌صورت موضعی می‌ریزد و به جای آنها اغلب موهای سفید می‌روید. این موهای سفید معمولاً بعد از مدتی تیره می‌شوند؛ ولی در مواردی به صورت تك‌تك لابه‌لای موی سر قابل رؤیت هستند. اصطلاح سفید شدن یكشبه موها، نمونه‌ای از این نوع بیماری است كه در آن بیماری پُلاد به‌طور مستمر باعث ریزش موهای تیره می‌شود، ولی موهای سفید كه تحت تأثیر این بیماری قرار نمی‌گیرند، باقی‌مانده و بنابراین به نظر می‌رسد موهای فرد در عرض چند روز كاملاً سفید شده است.
عوامل تغذیه‌ای
عوامل تغذیه‌ای و كمبود بعضی از ویتامین‌ها، مانند ویتامین B12، اسید فولیك و یا كمبود آهن، در سفید شدن موها مؤثرند. كمبود ویتامین B12 به‌طور خاص عامل سفید شدن موهای سر است و با مصرف آن مشكل برطرف می‌شود. كمبود آهن كه به‌طور شایع در جوامع وجود دارد، عامل مهمی در سفید شدن موها به شمار نمی‌آید و در حقیقت منجر به اختلال در پروتئین كراتین می‌شود و نقش مهمی در فعالیت سلول‌های رنگدانه مو دارد. برعكس، كمبود پروتئین در كودكانی كه مبتلا به فقر تغذیه و آهن هستند، باعث كمرنگ شدن موها می‌شود كه با تجویز مواد غذایی و پروتئین بهبود می‌یابد. همچنین كمبود مس در نمونه‌های حیوانات آزمایشگاهی باعث كمرنگ شدن موها می‌شود. در انسان نیز كمبود مس به خاطر اختلال در فعالیت آنزیم تولیدكننده رنگدانه مو، در رنگ مو و شكنندگی آن تاثیر دارد. البته مس به‌طور معمول نقش مهمی در بازگشت رنگ تیره مو نداشته و تاكنون فقط تحقیقات ریز مغذی مس در مورد حیوانات آزمایشگاهی صورت گرفته است. در كم‌خونی‌های بدخیم نیز سفید شدن موها نشانه‌ای از این بیماری است كه ممكن است با درمان، موهای سفیدشده برطرف شوند. به‌طور كلی، در هر سنی ممكن است موها سفید شود و به نظر نمی‌رسد در افرادی كه به صورت طبیعی موهایشان سفیده شده، تجویز ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها (آهن، روی، مس و یا سلنیوم و پروتئین) تأثیری در بازگشت رنگ موها داشته باشد. این مسأله از این جهت اهمیت دارد كه امروزه شركت‌های خارجی و داخلی تبلیغات وسیعی در مورد ویتامین‌ها- املاح- اسید آمینه و ریزمغذی‌ها برای درمان ریزش و سفیدی مو انجام داده‌اند.
جمع‌بندی
سفید شدن موها در بیشتر موارد یك فرایند طبیعی، ارثی و نژادی است كه رو به پیشرفت و غیر قابل كنترل می‌باشد. در حقیقت، در موهای سفید رنگدانه طبیعی موها به‌طور نسبی یا كامل از بین رفته و چون سلول رنگدانه در ناحیه پیاز مو و یا غلاف خارجی موها وجود ندارد، تولید رنگ در موهای سفید غیرممكن به نظر می‌رسد و فقط در موارد محدودی كه در بالا به آنها اشاره شد، قابل درمان می‌باشد.
